Chuyên Đề Xung đột môi trường làng nghề ở Việt Nam (32 trang)

Tập hợp các bài viết phân tích về vấn đề môi trường, xung đột môi trường làng nghề Việt Nam hiện nay.
I. Đặt vấn đề
Chủ đề môi trường trong các làng nghề đã được bàn khá nhiều ở nước ta, trong đó, nội dung được bàn nhiều nhất là những nguyên nhân công nghệ của ô nhiễm, nhận thức của con người dẫn tới ô nhiễm. Tuy nhiên, có một nội dung hầu như còn chưa được bàn đến, đó là những nguyên nhân về quan hệ xã hội dẫn đến ô nhiễm, là một nội dung nghiên cứu của một lĩnh vực rất mới mẻ: Xã hội học môi trường. Trong bài này chúng tôi xin đề xuất một vài khía cạnh của xã hội học môi trường để các bạn đồng nghiệp và các cơ quan thanh tra môi trường tham khảo trong khi xem xét những nội dung quản lý môi trường trong các làng nghề. Xã hội học môi trường giải thích nguyên nhân ô nhiễm môi trường từ phía con người: Nhóm người này tận dụng ưu thế không gian, ưu thế quyền lực để gây ô nhiễm cho nhóm người kia. Từ đó dẫn đến những bất bình đẳng môi trường, tranh chấp môi trường và xung đột môi trường. Xung đột môi trường có thể xuất hiện giữa các hộ dân cư với nhau, song cũng có thể xuất hiện giữa các địa phương, giữa các ngành, thậm chí giữa các quốc gia, không loại trừ trường hợp dẫn đến xung đột vũ trang, đe doạ đến an ninh quốc gia. Không phải vô cớ mà ngày nay đã xuất hiện khái niệm "an ninh môi trường", và thậm chí được đặt vào phạm trù an ninh quốc gia. Khiếu kiện môi trường chính là những bộc lộ bên ngoài của xung đột môi trường. "Xung đột môi trường" là một khái niệm của xã hội học môi trường, là một hướng tiếp cận rất mới trong nghiên cứu môi trường ở nước ta. Xung đột môi trường luôn có thể xảy ra giữa xí nghiệp hoặc bệnh viện với cộng đồng dân cư hoặc trong nội bộ cộng đồng dân cư trong các làng nghề. Các cơ quan thanh tra môi trường biết rất rõ, xử lý xung đột môi trường giữa xí nghiệp với cộng đồng dân cư là một công việc rất khó, song xử lý xung đột môi trường trong nội bộ cộng đồng dân cư trong các làng nghề còn khó khăn hơn nhiều. Bởi vì, xung đột giữa xí nghiệp với cộng đồng dân cư là dạng xung đột giữa hai đương sự đối chọi trực tiếp về quyền lợi, còn xung đột trong nội bộ dân cư trong các làng nghề thì không có "chiến tuyến" rõ ràng, bởi vì, người bị hại môi trường với người gây hại có khi lại là một, hoặc người bị hại lại bị ràng buộc bởi những quan hệ kinh tế hoặc quan hệ huyết thống với người gây hại. Vì vậy, xung đột luôn tiềm ẩn và sẽ bộc lộ một cách rất mạnh mẽ trong một số tình huống đột biến nào đó.
Xử lý xung đột môi trường trong làng nghề là một nội dung bao trùm trong các biện pháp quản lý môi trường. Vì vậy, nghiên cứu xung đột môi trường trong các làng nghề có một ý nghĩa thiết thực trong khi xem xét các giải pháp quản lý môi trường
v.v .