Thạc Sĩ Xử lý nợ xấu của ngân hàng Nhật Bản và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam

MỤC LỤC
LÒI NÓI Đ Ẩ U Ì
CHƯƠN G ì - NHŨNG VẤN ĐỂ cơ BẢN VẾ NỢ XÂU VÀ xử LÝ NỢ XÂU 3
ì . KHÁ I NIỆM NỢ XÂ U 3
1. Khái niệm 3
2. Phân loại nợ xấu 6
2.1. Phàn loại theo đối tượng là khách hàng của Ngân hàng 6
2.1.1. Nợ xấu cùa các chủ đâu tư đáu tư trực tiếp vào các lĩnh vực cỏ nhiều rủi ro
bất động sản, xảy dựng, cổ phiếu 6
2.1.2. Nợ xấu của các công ty khi đầu tư vào bất động sản và cổ phiếu như là hoạt
động kinh doanh tay trái ? 7
2.2. Phăn loại theo khả năng trả nợ của khách hàng 7
2.3. Phân loại theo mức độ tốn thất 8
2.3.1. Tổn thất hoàn toàn 8
2.3.2. Tôn thất bộ phận 8
3. Nguyên nhân phát sinh nợ xâu 9
3.1. Công tác thẩm định cho vay quá hời hạt 9
3.2. Ván đề thông tin không đẩy đủ, chính xác 9
3.3. Sự tác động khửc nghiệt của cơ chế thị trường 10
3.4. Ánh hưởng mạnh mẽ cửa môi trường kinh tê l i
3.5 . Sự quản lý chặt chẽ của môi trường pháp lý trong kinh doanh l i
3.6. Nguyên nhân bất khả kháng 12
li. NGUYÊ N TẮC VÀ BIỆN PHÁP XỬL Ý NỢ XÂ U 12
1. Nguyên tác xử l ý nọ xấu 12
2. Biện pháp xử l ý nợ xâu 13
2.1. Yêu cáu tái cấu trúc lại hoặc tái cơ cấu doanh nghiệp 13
2.2. Chúng khoán hoa các khoản nợ 13
2.3. Xử lý tài sản bảo đảm, đòi nợ bên bảo lãnh 14
2.4. Bán các khoản nợ 14
2.5. Nhờ tòa án can thiệp 14
2.6. Dùng dự phòng rủi ro để xử lý 14
2.7. Sụ trợ giúp của Chính phủ 15
in . VAI TRÒ CỦA VIỆC XỬL Ý NỢ XÂU Đ I VỚI PHÁT TRIỂN NẾN KINH TẾ 15
1. Đôi với Ngân hàng thương mại 15
1.1. Nợ xấu làm suy giảm uy tin của Ngân hàng 16
1.2. Nợ xấu làm cho khả năng thanh toán của Ngàn hàng giảm sút 16
1.3. Nợ xâu đưa đến kết quả là lợi nhuận suy giảm 16
1.4. Nợ xấu còn có thê dẫn tới phá sản 16
2. Đối với nền kinh tế 17
2.1. Nợ xâu làm nên kinh té bị suy thoái, giá cả tăng, sức mua giảm, thất nghiệp
tăng, xã hội mất ôn định 17
2.2. Nợ xấu còn làm suy giảm nền kinh tế thế giới 17
IV. M Ô HÌNH XỬ LÝ NỢ XÂ U CỦA CÁ C NƯ Ớ C TRÊN TH Ê GIỚI VÀ BÀI HỌC
KINH NGHIỆM RÚ T RA 1 8
1 . Công ty xử l ý tà i sản quốc gia của Hoa Kỳ (the Resolution Trust Company in The
United States) - M ò hình tập trung 19
2. M ô hình các nền kinh tế chuyển đổi ở Đòng Âu 21
3. Trung Quốc - M ô hình kết hẬp 23
4 . Các bài học kinh nghiệm rú t ra 24
4.1. Bài học 1: Các khoản nợ cần được đảm báo chắc chắn bằng tài sàn như bất
động sản, tiền mặt hay các loại chứng khoán khác 24
4.2. Bài học 2: Xác định rõ con nợ, tạo ra nỗ lờc trả nợ của họ và đổng thời Ngân
hàng cũng cần có nỗ lờc xử lý nợ 25
4.2.1. Giâm thiểu mối quan hệ ràng buộc giữa Ngân hàng và các khách hàng kém
hiệu quả 25
4.2.2. Các Ngân hàng thương mại Nhà nước cẩn vận hành một cách dộc lập 25
CHƯƠN G li - XỬ L Ý N Ọ XÂ U CỦA NGÂ N HÀN G NHẬT BẢN V À BÀI HỌ C
KINH NGHIỆM CHO VIỆT NAM 26
ì . TỔNG QUAN VỀ HỆ THỐNG NGÂ N HÀN G NHẬT BẢN 26
1 . Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (B()J) 26
1.1. Từ khi hình thành đến trước công cuộc cải cách tài chính Big Bang 26
1.2. Từ sau cuộc cải cách tài chính Big Bang đến nay 27
2. Hệ thõng Ngân hàng thương mại Nhật Bản 29
2.1. Cơ cấu tổ chức hệ thông Ngán hàng thương mại Nhật Bản 29
2.2. Vị trí của Ngàn hàng thương mại trong hệ thông tài chính Nhật Bản 32
2.2.1. Đặc điểm của hệ thống tài chính Nhật Bàn 32
2.2.2. VỊ trí Ngân hàng thương mại trong hệ thống tài chinh Nhật Bàn 34
n. xử LÝ NỢ XÂ U CỦA NGÂ N HÀN G NHẬT BẢN VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM
CHO VIỆT NAM 36
Ì - Tinh hình nẬ xấu tại các Ngàn hàng thương mại Nhật Bản và nguyên nhàn dần đến
khủng hoảng nẬ xấu 36
1.1. Tình hình nợ xấu của các Ngán hàng thương mại Nhật Bản 36
1.2. Những nguyên nhân dần đến khủng hoảng nợ xâu 43
1.2.1. Cho vay quá mức và giám sát điều hành không hợp lý 43
1.2.2 Bong bóng bất động sản vỡ 45
1.2.3. Trì trệ áp dụng các biện pháp xử lý nợ xấu 46
2. Các biện pháp xử l ý nợ xấu của Ngân hàng Nhật Bản và kết quả 47
2.1. Mục đích, yêu cầu của xử lý nợ xấu 47
2.1.1. Mục đích 47
2.1.2. Yêu cầu, điều kiện đế thực hiện xử lý nợ xấu 48
2.2. Các biện pháp và tiến trình xử lý đối với từng cấp 50
2.2.1. Về phía Chính phù và Bộ Tài chính Nhật Bàn 50
2.2.2 . Về phía BO] 54
2.3. Đánh giá chung về công cuộc xử lý nợ xấu 55
2.3.1. Kết quả đạt được: Mờ ra một nền kinh tế mới với năng động hơn sau cuộc
khủng hoảng nợ xấu 55
2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân 56
233. Những vấn đề mới phái sinh đặt ra cho nên kinh tế 59
3. Những bài học kinh nghiệm rút ra 61
3.1. Tăng cường khả năng giám sát của NHTW 61
3.2. NHTW cẩn can thiệp sớm, thực hiện chức năng người cho vay cuối cùng 62
3.3. Tăng cường hiệu quả hoạt động của thị trường vón 62
3.4. Tiếp tục cải cách cơ cấu hệ thống Ngân hàng 63
CHƯƠN G m-THựe TRẠNG NỢ XÂ U CỦA CÁC NGÂ N HÀN G THƯƠN G MẠI VIỆT
NAM VÀ GIẢI PHÁP XỬL Ý RÚT RA TẤ KINH NGHỆM NHẬT BẢN 64
L THỰC TRẠNG NỢ XẤU CỦA CÁC NGÂ N HÀN G THUỔNG MẠI VỆ T NAM 64
1 . Khái quát hệ thống Ngân hàng Việt Nam 64
/./. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) 64
1.2. Các Ngăn hàng thương mại Việt Nam 65
2. Quy mô và tính nghiêm trọng của các khoản nợ xâu trong Ngân hàng thương mại
Việt Nam giai đoạn 1995-2007 67
2.1. Giai đoạn từ 1995-2000 67
2.2. Giai đoạn từ 2000 - đến nay 68
3. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng nợ xâu tại các Ngân hàng thương mại Việt
Nam hiện nay 72
3.1. Nguyên nhăn chủ quan 72
3.1.1. Về phía Ngân hàng 72
3.1.2. Về phía khách hàng 73
3.2. Nguyên nhân khách quan 74
3.2.1. Những nguyên nhân thuộc về quản lý vĩ mô của Chính phủ 75
3.2.2. Các nhân tố khác 76
li . SỰCẦN THIẾT PHẢI XỬL Ý NỢ XÂ U VÀ MỤC TIÊU XỬL Ý TRONG THỜI
GIAN TỚI 79
1 . Sự cần thiết phải xử l ý nợ xâu 79
1.1. Xử lý nợ xấu đẻ" có thể tiên hành cổ phán hoa các NHTMNN 79
1.2. Năng cao năng lực cạnh tranh của các Ngân hàng thương mại 80
2. Mục tiêu xử l ý nợ xấu trong thời gian tẠi 80
HI. GIẢI PHÁ P XỬ LÝ NỢ XẤU CỦA CÁ C NGÂ N HÀN G THƯƠN G MẠI
VIỆT NAM 81
1 . Các giải pháp vĩ m ô 81
/./. Cẩn quán triệt quan điếm là giải quyết dứt điểm nợ xấu, kiên quyết làm rõ
thực chất nợ xấu 81
1.2. Giải quyết nợ xấu một cách lâu dài và đổng bộ 81
ỉ.2.1. Cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước 81
1.2.2. Chú ý phát triển đỏng bộ các thị trường tài chính, trong đó cỏ thị trường mua
bán nợ - một loại thị trường mà ta chưa chú ý phái triển 82
ì .2.3. Tăng cường khá năng giám sái của Chính phủ vù Ngân hàng Nhà nước 83
2. Các giải pháp vi mô 84
2.1. Giải quyết nợ xâu ở từng hệ thông Ngân hàng 84
2.2. Phòng ngừa phát sinh nợ xâu mới 85
IV. KIẾN NGHỊ MỘT s ố ĐIỂU KIỆN Đ Ể THỤC HIỆN GIẢI PHÁP 89
1 . Kiên nghị đôi vẠi Nhà nưẠc 89
1.1. Tiếp tục hoàn chỉnh các điều luật, quy định có liên quan đến vấn đề nợ xấu và
thúc ép việc thực hiện các quy định mới này 89
1.2. Tăng cường giám sát, quản lý chặt chẽ của Nhà nước đôi với doanh nghiệp,
đặc biệt là đối với doanh nghiệp nhà nước 90
2. Kiên nghị đôi vẠi Ngân hàng Nhà nưẠc 90
2.1. Giám sát chặt chẽ với các Ngân hàng thương mại 90
2.2. Điêu chỉnh và sử dụng các cõng cụ quản lý tiền tệ phù hợp và có hiệu quả hơn 91
3. Kiến nghị đối vẠi Ngân hàng thương mại 91
3.1. Nàng cao ý thức trách nhiệm vê việc xử lý nợ xâu 91
3.2. Nàng cao trình độ nghiệp vạ nhằm hạn chê phát sinh nợ xâu 92
KẾ T LUẬ N . ' . ' '. 93
DANH MỤ C TÀI LIỆ U THA M KHẢ O 94
PH Ụ LỤ C 96