Tiến Sĩ Xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam hi

MỤC LỤC
Trang
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
BẢNG CHỮ VIẾT TẮT
MỞ ĐẦU 5
TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 10
Chương 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ XÂY DỰNG LỐI SỐNG CÓ VĂN HÓA CỦA HỌC VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG ĐÀO TẠO SĨ QUAN QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM

27
1.1. Lối sống có văn hóa và lối sống có văn hóa của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam
27
1.2. Quan niệm và những yếu tố quy định việc xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam 52
Chương 2
THỰC TRẠNG XÂY DỰNG LỐI SỐNG CÓ VĂN HÓA CỦA HỌC VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG ĐÀO TẠO SĨ QUAN QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM

71
2.1. Những thành tựu và hạn chế trong xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam

71
2.2. Nguyên nhân của những thành tựu, hạn chế và một số vấn đề đặt ra trong xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam

96
Chương 3 YÊU CẦU VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP CƠ BẢN XÂY DỰNG LỐI SỐNG CÓ VĂN HÓA CỦA HỌC VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG ĐÀO TẠO SĨ QUAN QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM HIỆN NAY


115
3.1. Yêu cầu xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay
115
3.2. Một số giải pháp cơ bản xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay

123
KẾT LUẬN 163
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CÔNG BỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
166
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 167
PHỤ LỤC 178

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
STT Chữ viết đầy đủ Chữ viết tắt
1 Ban chấp hành BCH
2 Chủ nghĩa xã hội CNXH
3 Chủ nghĩa cộng sản CNCS
4 Cộng sản chủ nghĩa CSCN
5 Đảng Cộng sản ĐCS
6 Giáo dục và đào tạo GD & ĐT
7 Kinh tế thị trường KTTT
8 Kinh tế - xã hội KT - XH
9 Khoa học và công nghệ KH & CN
10 Khoa học xã hội và nhân văn KHXH & NV
11 Thanh niên Cộng sản TNCS
12 Quân đội nhân dân Việt Nam QĐNDVN
13 Sĩ quan quân đội SQQĐ
14 Xã hội chủ nghĩa XHCN

MỞ ĐẦU
1. Giới thiệu khái quát về luận án
Đề tài “Xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay” là công trình nghiên cứu độc lập, sáng tạo của tác giả, được thực hiện trên cơ sở các quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối của ĐCS Việt Nam về lối sống; các nghị quyết, chỉ thị của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, báo cáo tổng kết và kết quả khảo sát của tác giả ở một số trường đào tạo sĩ quan quân đội.
Luận án đưa ra các quan niệm về lối sống có văn hóa, lối sống có văn hóa của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN và phân tích những yếu tố quy định việc xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN; đánh giá những thành tựu, hạn chế, nguyên nhân và rút ra một số vấn đề cần giải quyết trong xây dựng lối sống có văn hóa của học viên; từ đó đề xuất yêu cầu và một số giải pháp cơ bản xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN hiện nay.
Để triển khai hướng nghiên cứu trên, luận án xây dựng kết cấu gồm: phần mở đầu, 3 chương (6 tiết), kết luận, danh mục các công trình khoa học công bố kết quả nghiên cứu của đề tài luận án, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục.
2. Lý do lựa chọn đề tài luận án
Trong quá trình tiến hành công cuộc đổi mới đất nước theo mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, Đảng ta đã xác định phát triển kinh tế là trọng tâm, xây dựng Đảng là then chốt, văn hóa phải được đặt ngang hàng với kinh tế, chính trị, xã hội và hướng vào xây dựng con người có nhân cách, lối sống tốt đẹp. Tuy nhiên, tác động của những tiêu cực nảy sinh trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN và quá trình mở cửa, hội nhập quốc tế đã làm cho môi trường văn hóa - xã hội có biểu hiện lai căng, thiếu lành mạnh, ảnh hưởng không nhỏ đến lối sống của con người. Bên cạnh đó, sự chống phá của các thế lực phản động, thù địch thông qua chiến lược “diễn biến hòa bình” cũng làm tha hóa lối sống của không ít cán bộ, đảng viên và thế hệ trẻ. Trong xã hội, nhiều biểu hiện của lối sống xa lạ với đạo lý, truyền thống tốt đẹp của dân tộc xuất hiện. Trên thực tế, đồng tiền đã chi phối nhiều mối quan hệ, trong đó có cả những quan hệ xưa nay luôn được đề cao và không thể mua được bằng tiền. Không ít thanh niên hiện nay đang có biểu hiện sống buông thả, thiếu hoài bão, mờ nhạt lý tưởng, thiếu trách nhiệm với cộng đồng, cá nhân vị kỷ, không quan tâm tới các vấn đề chính trị, quay lưng với các giá trị truyền thống tốt đẹp của cộng đồng. Nghị quyết Hội nghị lần thứ chín BCH Trung ương khóa XI của Đảng đã chỉ rõ: “So với những thành tựu trên lĩnh vực chính trị, kinh tế, quốc phòng, an ninh, đối ngoại, thành tựu trong lĩnh vực văn hóa chưa tương xứng; chưa đủ để tác động có hiệu quả xây dựng con người và môi trường văn hóa lành mạnh. Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong Đảng và trong xã hội có chiều hướng gia tăng” [28, tr. 44]. Điều đó đã đặt ra những yêu cầu khách quan trong việc xây dựng con người Việt Nam về lối sống có văn hóa đang trở nên quan trọng và cấp bách.
Học viên ở các trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN là những người được lựa chọn chặt chẽ qua thi tuyển sinh quân sự và đang được học tập, rèn luyện trong môi trường nghiêm khắc, nhân văn, hiện đại. Việc xây dựng lối sống có văn hóa sẽ giúp họ nhận thức sâu sắc các giá trị chính trị, văn hóa nhân văn, tiến bộ trên nền tảng chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và ĐCS Việt Nam, làm cơ sở cho việc lựa chọn đúng đắn các giá trị sống, nâng cao chất lượng các hoạt động học tập, rèn luyện, sinh hoạt, công tác và những hành vi giao tiếp, ứng xử, không ngừng vươn lên hoàn thiện nhân cách; đồng thời đấu tranh với những nhận thức, hành vi lệch lạc, tiêu cực trong xã hội hiện nay.
Nhận thức rõ vấn đề này, các trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN đã coi trọng và tiến hành có hiệu quả các hoạt động xây dựng lối sống có văn hóa của học viên, góp phần nâng cao chất lượng toàn diện công tác GD & ĐT. Tuy nhiên, nhận thức của một số cán bộ, giảng viên đối với việc xây dựng lối sống có văn hóa của học viên còn chưa đầy đủ, từ đó chưa phát huy tốt vai trò, trách nhiệm và sự gương mẫu tham gia. Một số học viên trong quá trình GD & ĐT chỉ quan tâm nâng cao trình độ kiến thức, kỹ năng công tác, chưa coi trọng đúng mức việc tu dưỡng, rèn luyện về lối sống có văn hóa. Cá biệt học viên còn có những biểu hiện sống thực dụng, thiếu trung thực, lành mạnh, hoặc vi phạm pháp luật Nhà nước, kỷ luật quân đội và các tệ nạn xã hội.
Nhiệm vụ xây dựng Quân đội nhân dân cách mạng, chính qui, tinh nhuệ, từng bước hiện đại đang đòi hỏi các trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN phải không ngừng đổi mới mạnh mẽ công tác GD & ĐT nhằm xây dựng đội ngũ sĩ quan quân đội không những có bản lĩnh chính trị vững vàng, trình độ kiến thức chuyên môn sâu rộng mà còn phải có phẩm chất chính trị, đạo đức trong sáng, mẫu mực và lối sống có văn hóa. Sau này, họ sẽ là lực lượng nòng cốt trong tổ chức các hoạt động lãnh đạo, quản lý, chỉ huy và giáo dục cán bộ, chiến sĩ ở các đơn vị cơ sở về mọi mặt, đáp ứng tốt các yêu cầu của nhiệm vụ xây dựng quân đội và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN.
Từ những lý do trên, tác giả chọn vấn đề “Xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay” để nghiên cứu có ý nghĩa cơ bản và cấp bách.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở làm rõ một số vấn đề lý luận, thực tiễn về xây dựng lối sống có văn hoá của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN, từ đó đề xuất yêu cầu và một số giải pháp cơ bản xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ở các nhà trường này hiện nay.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Làm sáng tỏ quan niệm, đặc trưng lối sống có văn hóa của học viên và những yếu tố quy định việc xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN.
Đánh giá đúng những thành tựu, hạn chế, chỉ rõ nguyên nhân và khái quát một số vấn đề đặt ra trong xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN.
Đề xuất yêu cầu và một số giải pháp cơ bản xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN hiện nay.
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu việc xây dựng lối sống có văn hoá của học viên thuộc đối tượng đào tạo sĩ quan cấp phân đội, trình độ đại học (hay còn gọi là đối tượng đào tạo cơ bản, dài hạn cấp phân đội).
Đề tài nghiên cứu việc xây dựng lối sống có văn hoá của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN. Phạm vi điều tra, khảo sát của đề tài ở một số trường đào tạo sĩ quan quân đội khu vực phía Bắc.
Các số liệu phục vụ việc nghiên cứu của đề tài được giới hạn từ năm 2008 cho đến nay.
5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận, thực tiễn
Luận án được thực hiện trên cơ sở những quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư¬ tưởng Hồ Chí Minh, đ¬ường lối của ĐCS Việt Nam về xây dựng con người và lối sống; đồng thời dựa vào nghiên cứu các chỉ thị, nghị quyết của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về xây dựng lối sống trong QĐNDVN.
Luận án dựa vào thực tiễn việc xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN qua việc nghiên cứu các nghị quyết, báo cáo tổng kết của một số nhà trường và kết quả điều tra, phỏng vấn, khảo sát của tác giả ở một số trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN; đồng thời kế thừa có chọn lọc kết quả nghiên cứu của các công trình khoa học đã công bố.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Luận án được thực hiện trên cơ sở ph¬ương pháp luận khoa học của chủ nghĩa Mác - Lênin; đồng thời sử dụng các ph¬ương pháp nghiên cứu cụ thể của KHXH & NV như: phân tích, tổng hợp, lôgíc và lịch sử, thống kê, so sánh, tổng kết thực tiễn, điều tra xã hội học, phỏng vấn và phương pháp chuyên gia.
6. Những đóng góp mới của luận án
Từ góc độ triết học, chính trị - xã hội, luận án góp phần làm rõ quan niệm về lối sống có văn hóa, lối sống có văn hóa của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN; đồng thời luận giải những yếu tố quy định việc xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN.
Luận án đề xuất yêu cầu và một số giải pháp cơ bản xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN hiện nay, góp phần thiết thực vào việc đổi mới căn bản và toàn diện công tác GD & ĐT của các nhà trường quân đội.
7. Ý nghĩa lý luận, thực tiễn của luận án
Kết quả nghiên cứu của luận án sẽ cung cấp luận cứ khoa học cho lãnh đạo, chỉ huy các cấp trong công tác GD & ĐT ở các nhà trường quân đội; đồng thời có thể là tài liệu tham khảo trong nghiên cứu và giảng dạy các vấn đề liên quan đến việc xây dựng lối sống có văn hóa trong QĐNDVN.
Luận án được triển khai trong thực tiễn sẽ xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN, góp phần thiết thực vào việc xây dựng đội ngũ SQQĐ vừa “hồng” vừa “chuyên”, đáp ứng các yêu cầu, đòi hỏi của nhiệm vụ xây dựng quân đội và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN.
8. Kết cấu của luận án
Luận án gồm: Phần mở đầu, 3 chương (6 tiết), kết luận, danh mục các công trình khoa học công bố kết quả nghiên cứu củ