Thạc Sĩ Xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan giúp học sinh tự kiểm tra, đánh giá kết quả học tập

Đề tài: Xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan giúp học sinh tự kiểm tra, đánh giá kết quả học tập trên máy tính chương động học chất điểm và chương động lực học chất điểm - Vật lý 10 cơ bản
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Kiểm tra-đánh giá là một khâu rất quan trọng trong quá trình dạy học. Nếu
kiểm tra-đánh giá phản ánh tốt mục tiêu dạy học thì kết quả kiểm tra sẽ cung cấp
những thông tin phản hồi đáng tin cậy để điều chỉnh tất cả các khâu còn lại của quá
trình dạy học, từ nội dung đến phương pháp, phương tiện dạy và học. Trong thực
tiễn giáo dục phổ thông Việt Nam nhiều năm qua, kiểm tra - đánh giá thuộc nhiệm
vụ và quyền hạn của giáo viên, giáo viên có toàn quyền quyết định từ nội dung đến
hình thức kiểm tra-đánh giá, trong đa số trường hợp kiểm tra chủ yếu nhằm mục
đích đánh giá, xếp loại học sinh, vai trò điều chỉnh của kiểm tra chưa được xác định
đúng tầm quan trọng của nó trong quá trình dạy học, khai thác và quan tâm đúng
mức. Từ lâu trong thực tế chủ yếu chỉ sử dụng hình thức kiểm tra tự luận, một hình
thức kiểm tra có nhiều hạn chế như: không bao quát được các mục tiêu giáo dục,
thông tin phản hồi đến từng cá nhân học sinh là yếu nên kết quả kiểm tra không đủ
thông tin phản hồi về kết quả học tập cả chương trình học, không giúp ích thiết thực
cho học sinh trong việc tự điều chỉnh kiến thức, hành vi, thái độ.
Đa dạng hóa hình thức, làm phong phú nội dung kiểm tra, thi cử, làm thế nào
để việc kiểm tra-đánh giá giúp học sinh chủ động hơn trong việc tự điều chỉnh kiến
thức, hành vi, thái độ, phương pháp học tập để không ngừng tiến bộ và phát triển
trong quá trình học tập là những vấn đề phải quan tâm cải tiến.
Theo công văn số 14653/BGDĐT–KT& KĐ của Bộ giáo dục và đào tạo thì bắt
đầu từ năm học 2006-2007, phương pháp trắc nghiệm khách quan được đưa vào
trong các kỳ thi quan trọng và ngay cả trong chương trình sách giáo khoa mới (từ
chương trình lớp 6) học sinh cũng đã làm quen với hình thức kiểm tra, thi cử trắc
nghiệm khách quan nhưng chưa được thông dụng, phổ biến.
Trong tương lai rất gần, kỳ thi đại học sẽ không còn và thay thế vào đó là kỳ
thi tốt nghiệp với nhiều môn bằng hình thức trắc nghiệm khách quan. Muốn đạt được kết quả cao, học sinh cần được làm quen, rèn luyện với câu hỏi trắc nghiệm
khách quan nhiều lựa chọn.
Giáo dục ngày càng đổi mới, đòi hỏi người giáo viên cần phải đổi mới phương
pháp dạy học và đánh giá cho phù hợp. Hiện nay chương trình hỗ trợ tự ôn tập bằng
trắc nghiệm rất nhiều, tập trung nhiều vào chương trình lớp 12. Học sinh muốn đạt
kết quả cao trong các kỳ thi quan trọng thì cần phải rèn luyện và làm quen phương
pháp trắc nghiệm ngay từ lớp dưới .
Trong thời đại mà công nghệ thông tin và truyền thông được áp dụng ngày
càng rộng rãi và mang lại chất lượng, hiệu quả cho hầu hết các lĩnh vực hoạt động
xã hội thì giáo dục cũng không phải là ngoại lệ. Ứng dụng công nghệ thông tin và
truyền thông trong giáo dục nói chung, trong kiểm tra-đánh giá nói riêng giúp đổi
mới các hình thức kiểm tra đánh giá, giúp người học chủ động và được tiếp cận
bình đẳng với các dịch vụ giáo dục. Làm thế nào để học sinh chủ động tự kiểm tra
để tự đánh giá để kịp thời điều chỉnh kiến thức, hành vi, thái độ, phương pháp học
tập để không ngừng tiến bộ là vấn đề mà luận văn này quan tâm giải quyết.
“Xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan giúp học sinh tự kiểm
tra-đánh giá kết quả học tập trên máy tính chương Động học chất điểm và chương
Động lực học chất điểm (thuộc chương trình Vật lý lớp 10- Ban cơ bản) ” là nội
dung đề tài nghiên cứu, được trình bày trong khuôn khổ luận văn này.
Lý do tôi chọn chương trình Vật lý 10 để xây dựng hệ thống câu hỏi là: Hiện
nay chương trình Vật lý 10 đã được áp dụng đại trà, mục tiêu của chương trình học
đã được xác định mà trên cơ sở đó có thể xây dựng các tiêu chí đánh giá và đưa ra
những yêu cầu cụ thể về kiến thức, kỹ năng, thái độ mà học sinh cần thực hiện.
Lý do tôi chọn hình thức của câu hỏi là trắc nghiệm khách quan là vì hình
thức này giúp bao quát tất cả các mục tiêu dạy học của chương trình học, hơn hữa,
đây sẽ là hình thức chủ yếu được sử dụng trong các kỳ thi quốc gia mà học sinh rất
cần phải làm quen từ sớm (Theo công văn số 14653/BGDĐT–KT& KĐ của Bộ giáo
dục và đào tạo thì bắt đầu từ năm học 2006-2007, phương pháp trắc nghiệm khách
quan được đưa vào trong các kỳ thi quan trọng). Lý do tôi xây dựng hệ thống câu hỏi trên máy tính là mong muốn học sinh
được chủ động tự kiểm tra-đánh giá trong suốt quá trình học tập và nhiều học sinh
được làm quen với dịch vụ này. Từ kết quả nghiên cứu này nếu tiếp tục được phát
triển trong tương lai thì có thể phát triển thành dịch vụ tự kiểm tra-đánh giá trực
tuyến.
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài
Nghiên cứu và xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa
chọn cho chương I và II thuộc chương trình Vật lý 10 bằng phần mềm tin học để
nâng cao chất lượng giảng dạy, giúp học sinh tự kiểm tra–đánh giá quá trình học tập
khi học chương I: Động học chất điểm và chương II: Động lực học chất điểm, hỗ
trợ giáo viên trong việc ra đề kiểm tra bằng hình thức trắc nghiệm.
3. Giả thuyết khoa học
Một hệ thống câu hỏi dưới hình thức trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn
được xây dựng bao quát những mục tiêu của chương trình học với những thông tin
phản hồi cần thiết cho từng lựa chọn trả lời sẽ giúp học sinh tự kiểm tra và tự đánh
giá kết quả học tập trong suốt quá trình học tập ở trường, đó là cơ sở để học sinh kịp
thời tự điều chỉnh việc học tập, từ kiến thức đến hành vi (kỹ năng), thái độ, phương
pháp học tập sẽ là cơ sở để kết quả học tập không ngừng tiến bộ.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
Để đạt được kết quả của mục đích đề tài đưa ra, cần phải thực hiện tốt các
nhiệm vụ sau :
 Nghiên cứu các hình thức kiểm tra–đánh giá trong giáo dục.
 Nghiên cứu cơ sở lý luận của tự kiểm tra–đánh giá trong giáo dục.
 Nghiên cứu cơ sở khoa học về xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách
quan nhiều lựa chọn.
 Nghiên cứu nội dung chương trình Vật lý 10, đặc biệt là chương I: Động học
chất điểm và chương II: Động lực học chất điểm.
 Xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn cho
chương I: Động học chất điểm và chương II: Động lực học chất điểm. Biên soạn thông tin phản hồi cho từng câu hỏi.
 Hợp tác xây dựng phần mềm vận hành ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm khách
quan nhiều lựa chọn nhằm mục đích tự kiểm tra-đánh giá.
 Thực nghiệm sư phạm để điều chỉnh ngân hàng câu hỏi và phần mềm, đánh
giá sự phù hợp của dịch vụ này với thực tiễn và với học sinh.
 Hoàn chỉnh phần mềm và nội dung luận văn.
5. Phương pháp nghiên cứu
 Nghiên cứu cơ sở lý luận về tự kiểm tra–đánh giá và xây dựng câu hỏi trắc
nghiệm khách quan nhiều lựa chọn qua các tài liệu, tạp chí, văn bản, trang Web,
 Nghiên cứu cơ sở khoa học của việc xây dựng câu hỏi trắc nghiệm khách
quan.
 Điều tra.
 Thực nghiệm sư phạm.
 Thống kê giáo dục.
6. Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn
trên máy tính trong chương trình Vật lý 10.
7. Bố cục luận văn
Chương 1: Tìm hiểu về các hình thức kiểm tra đánh giá trong giáo dục như:
khái niệm, chức năng, các hình thức kiểm tra- đánh giá với ưu điểm và hạn chế.
Tìm hiểu cơ sở lý luận của tự kiểm tra–đánh giá: khái niệm, cơ sở lý luận, vai trò, ý
nghĩa, mục đích, ưu điểm và nhược điểm, tiến trình và kỹ thuật tự kiểm tra-đánh
giá, vai trò và ý nghĩa thông tin phản hồi. Tìm hiểu về câu hỏi trắc nghiệm khách
quan nhiều lựa chọn: khái niệm, nguyên tắc khi soạn thảo, cách soạn thảo, cách
đánh giá một câu trắc nghiệm, 1 bài trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn. Xây
dựng và phân loại câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn chương trình Vật
lý 10 và xây dựng phần mềm hỗ trợ.
Chương 2: Tìm hiểu nội dung và cấu trúc của chương I: Động học chất điểm
và chương II: Động lực học chất điểm (Vật lý 10). Xây dựng và phân loại câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn chương trình Vật lý 10 theo từng mức độ và
xây dựng phần mềm hỗ trợ.
Chương 3: Đưa phần mềm vào trường trung học phổ thông sử dụng với đối
tượng sử dụng là học sinh lớp 10 (ban cơ bản). Thu thập thông tin phản hồi để hoàn
chỉnh luận văn.
8. Ý nghĩa của đề tài
 Về mặt khoa học: Đề tài nghiên cứu tổng thuật để bổ sung những hiểu biết
khoa học về tự kiểm tra-đánh giá, về một lĩnh vực quan trọng của kiểm tra-đánh giá,
đó là tự kiểm tra-đánh giá kết quả học tập.
 Về thực tiễn :
- Là tài liệu tham khảo cho giáo viên.
- Thêm một hình thức đánh giá quá trình, giúp học sinh chủ động trong quá trình
tự học, tự điều chỉnh kiến thức, hành vi, thái độ, phương pháp học tập trong suốt
quá trình học tập.
- Thêm một kênh giúp học sinh làm quen với hình thức kiểm tra trắc nghiệm
khách quan.
- Tạo cơ hội để nhiều học sinh được tiếp cận với hình thức kiểm tra này.
- Giúp học sinh nâng cao tinh thần và khả năng tự học.
- Là cơ sở để từng bước tiến hành việc xây dựng ngân hàng câu hỏi kiểm tra-
đánh giá trực tuyến cho chương trình Vật lý trung học phổ thông .