CHƯƠNG I : ĐẶC ĐIỂM TÀI CHÍNH CỦA HỢP TÁC XÃ THƯƠNG MẠI VIỆT NAM 1.1 Tổng quan về HTX thương mại Việt Nam: 1.1.1 lịch sử hình thành HTX thương mại Việt Nam: Khái niệm về hợp tác xã: Theo luật HTX năm 2003, Hợp tác xã là tổ chức kinh tế tập thể do các cá nhân, hộ gia đình, pháp nhân (sau đây gọi chung là xã viên) có nhu cầu, lợi ích chung, tự nguyện góp vốn, góp sức lập ra theo quy định của Luật này để phát huy sức mạnh tập thể của từng xã viên tham gia hợp tác xã, cùng giúp nhau thực hiện có hiệu quả các hoạt động sản xuất, kinh doanh và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần, góp phần phát triển kinh tế- xã hội của đất nước. Hợp tác xã hoạt động như một loại hình doanh nghiệp, có tư cách pháp nhân, tự chủ, tự chịu trách nhiệm về các nghĩa vụ tài chính trong phạm vi vốn điều lệ, vốn tích luỹ và các nguồn vốn khác của hợp tác xã theo quy định của pháp luật [1]. lịch sử hình thành HTX thương mại tại Việt Nam: Thị trường trong nước luôn luôn được coi là cơ sở, nhân tố thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu, góp phần tăng GDP trong mọi quốc gia. Ở Việt Nam trong công cuộc đổi mới quản lý kinh tế, Đảng và Nhà nước ta đã xác định: “Hướng về xuất khẩu là đúng, phải khuyến khích mạnh xuất khẩu. Không xuất khẩu được thì không lấy gì để nhập khẩu , không được coi nhẹ sản xuất trong nước và không được coi nhẹ thị trường trong nước”. Để phát triển kinh tế thị trường trong nước đòi hỏi phải thực hiện nhiều biện pháp với sự đóng góp của nhiều tham số kinh tế, chính trị, xã hội khác nhau, trong đó HTX thương mại (HTX TM) có vai trò rất quan trọng trong phát triển thị trường nội địa. HTX thương mại (hợp tác xã mua bán trước đây) ra đời ngày 15/03/1955 tại Thanh Ba, Phú Thọ, nhằm giảm bớt tình trạng mua rẻ bán đắt để thúc đẩy sự trao đổi hàng hóa giữa nông thôn và thành thị, lợi cho việc khôi phục kinh tế và phát triển sản xuất và hướng nông dân theo lối tương trợ hợp tác có tổ chức, có kế hoạch đồng thời giúp đỡ công nhân cải thiện đời sống”. Từ khi thành lập đến nay, HTX thương mại đã trải qua các giai đoạn lịch sử với nhiều biến cố kinh tế, chính trị, xã hội của đất nước, nhưng luôn luôn được Đảng và Nhà nước ta chú trọng củng cố và phát triển. Trong thời kỳ nhân dân ta thực hiện hai chiến lược cách mạng (1955-1975), HTX thương mại luôn được tăng cường theo hướng mở rộng thị trường nội địa mà trước hết là thị trường nông thôn, nông nghiệp. Từ năm 1986 đến nay, công cuộc đổi mới quản lý kinh tế do Đảng ta khởi xướng và thực hiện đã tạo cơ hội cho HTX thương mại được lựa chọn: lĩnh vực kinh doanh thương mại và dịch vụ thương mại mà pháp luật không cấm, như vậy HTX thương mại đã trở thành: chủ thể kinh doanh, hạch toán kinh tế độc lập, bình đẳng trước pháp luật với các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác. Trong cơ chế kinh tế mới, sự vận động của các tổ chức kinh tế cơ bản nhằm tìm kiếm lợi nhuận và nó cũng đã được đặt ra trực tiếp, sự cạnh tranh nhằm đạt hiệu quả kinh doanh thực sự trở thành vấn đề thường trực trong mỗi HTX thương mại. Vì thế đã có nhiều đơn vị kinh tế tập thể trong ngành thương mại không trụ được nên đã phải tự giải thể. Do vậy, số lượng HTX thương mại từ năm 1986-1996 giảm nhanh. Năm 1994 cả nước còn 403 đơn vị và giảm thấp hơn vào năm 1996. Năm 1996 khi cả nước còn 359 HTX thương mại, thì cũng là năm nhà nước ta ban hành luật HTX, có hiệu lực từ ngày 01/01/1997. Sau khi luật HTX ra đời, kinh tế tập thể nói chung và HTX thương mại nói riêng từng bước có những chuyển động mới, ngày càng đa dạng, phong phú và có những chuyển biến về chất. Năm 2001, Liên minh HTX Việt Nam cho biết cả nước có 373 HTX thương mại, đặc biệt trong đó có 162 HTX thương mại mới thành lập. Từ năm 1996 đến nay, quá trình chuyển đổi, lập mới của HTX thương mại đã được diễn ra trên khắp cả nước, số lượng HTX thương mại tăng lên. Điều đáng lưu ý là chức năng mua, bán để phục vụ nhà nông, kinh tế nông nghiệp, mở rộng thị trường nội của HTX thương mại vẫn được thực hiện với quy mô ngày càng lớn.
