Thạc Sĩ Xây dựng chiến lược phát triển trường trung học cơ sở hướng tới đạt chuẩn quốc gia

ii
LỜI CẢM ƠN

Sau một thời gian làm việc nghiêm túc và đầy trách nhiệm, dưới sự
hướng dẫn khoa học của TS Lý Tiến Hùng, đến nay luận văn đã hoàn thành.
Nhân dịp này cho phép tác giả xin trân trọng bày tỏ lòng cảm ơn chân thành
đến các giảng viên Trường Đại học sư phạm thuộc Đại học Thái Nguyên đã tận
tình giảng dạy, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và làm luận văn.
Tác giả xin chân thành cảm ơn Khoa Sau đại học, Khoa Tâm lý Giáo dục
Trường Đại học sư phạm thuộc Đại học Thái Nguyên; Phòng GD&ĐT Đoan
Hùng; các đồng chí cán bộ quản lý và các thầy giáo, cô giáo các trường THCS
huyện Đoan Hùng đã tạo điều kiện, giúp đỡ tác giả trong quá trình nghiên cứu
và hoàn thành luận văn.
Hy vọng rằng với những kết quả đã đạt được, khi áp dụng vào thực tiễn
công tác sẽ góp phần tích cực hơn nữa trong việc xây dựng trường THCS đạt
chuẩn quốc gia để nâng cao chất lượng giảng dạy và học trong các trường
THCS trên địa bàn huyện.
Luận văn không thể tránh khỏi thiếu sót; kính mong được sự chỉ dẫn của
các thầy giáo, cô giáo và sự đóng góp ý kiến của đồng chí, đồng nghiệp.
Xin trân trọng cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng 01 năm 2015
TÁC GIẢ


Nguyễn Hồng Quân iii
MỤC LỤC
Lời cam đoan i
Lời cảm ơn . ii
Mục lục . iii
Danh mục từ viết tắt . iv
Danh mục các bảng v
MỞ ĐẦU . 1
1. Lý do chọn đề tài . 1
2. Mục đích nghiên cứu . 2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu . 2
4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài 3
5. Giả thuyết khoa học . 3
6. Nhiệm vụ nghiên cứu 3
7. Phương pháp nghiên cứu . 3
8. Đóng góp mới của đề tài 4
9. Cấu trúc luận văn . 5
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ XÂY DỰNG CHIẾN LƯỢC PHÁT
TRIỂN TRƯỜNG THCS HƯỚNG TỚI ĐẠT CHUẨN QUỐC GIA 6
1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu 6
1.2. Một số khái niệm, thuật ngữ có liên quan đến vấn đề nghiên cứu . 11
1.2.1. Chiến lược 11
1.2.2. Dự báo . 12
1.2.3. Quy hoạch 13
1.2.4. Kế hoạch 14
1.2.5. Mối quan hệ giữa đường lối, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch và dự báo 14
1.2.6. Xây dựng chiến lược 16
1.2.7. Vai trò của chiến lược hoạt động trường . 20
1.2.8. Chuẩn . 22 iv
1.2.9. Tiêu chuẩn . 23
1.2.10. Tiêu chuẩn hóa . 24
1.2.11. Chuẩn hóa trong giáo dục 25
1.2.12. Trường đạt chuẩn quốc gia 26
1.2.13. Trường THCS trong hệ thống giáo dục quốc dân . 27
1.2.14. Trường THCS đạt chuẩn quốc gia . 28
Tiểu kết chương 1 31
Chương 2: THỰC TRẠNG XÂY DỰNG TRƯỜNG THCS HƯỚNG TỚI
ĐẠT CHUẨN QUỐC GIA Ở HUYỆN ĐOAN HÙNG, TỈNH PHÚ THỌ 33
2.1. Điều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ . 33
2.2. Thực trạng GD&ĐT của huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ . 34
2.3. Thực trạng xây dựng trường THCS hướng tới đạt chuẩn quốc gia ở
huyện Đoan Hùng 37
2.4. Thực trạng phát triển giáo dục THCS huyện Đoan Hùng theo 5 tiêu
chuẩn Quốc gia . 40
2.4.1. Tiêu chuẩn 1 – Tổ chức nhà trường . 40
2.4.2. Tiêu chuẩn 2 – Cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên . 43
2.4.3. Tiêu chuẩn 3 – Chất lượng giáo dục 45
2.4.4. Tiêu chuẩn 4 - Cơ sở vật chất và thiết bị . 47
2.4.5. Tiêu chuẩn 5 - Quan hệ giữa nhà trường, gia đình và xã hội 49
2.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến việc xây dựng chiến lược phát triển trường
THCS hướng tới đạt chuẩn quốc gia . 50
2.5.1. Môi trường vĩ mô . 50
2.5.2. Nhóm nhân tố bên trong 55
2.6. Thực trạng trường THCS Minh Lương xây dựng chiến lược phát triển
hướng tới đạt chuẩn quốc gia 58
2.6.1. Môi trường bên trong . 58
2.6.2. Môi trường bên ngoài 63 v
2.7. Xác định các vấn đề ưu tiên . 64
2.8. Đánh giá chung về công tác xây dựng phát triển trường THCS hướng
tới đạt chuẩn gia ở huyện Đoan Hùng . 64
2.8.1. Ưu điểm 64
2.8.2. Nhược điểm 65
2.8.3. Những nguyên nhân . 65
2.8.4. Những bài học kinh nghiệm 67
Tiểu kết chương 2 68
Chương 3: XÂY DỰNG BẢN CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN
TRƯỜNG THCS HƯỚNG TỚI ĐẠT CHUẨN QUỐC GIA Ở
TRƯỜNG THCS MINH LƯƠNG HUYỆN ĐOAN HÙNG, TỈNH PHÚ
THỌ GIAI ĐOẠN 2015-2025 . 70
3.1. Nguyên tắc xây dựng chiến lược 70
3.1.1. Chiến lược phải quán triệt đường lối, quan điểm, chủ trương, phương
hướng phát triển giáo dục của Đảng và Nhà nước 70
3.1.2. Chiến lược phải được xây dựng có cơ sở khoa học, sát thực tiễn . 70
3.1.3. Chiến lược phải cân đối, toàn diện và có trọng tâm 70
3.1.4. Chiến lược phải bảo đảm tính tập trung dân chủ . 71
3.1.5. Chiến lược phải bảo đảm tính linh hoạt . 71
3.2. Chiến lược phát triển trường THCS hướng tới đạt chuẩn quốc gia ở
trường THCS Minh Lương, huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ giai đoạn
2015-2025 71
3.2.1. Tầm nhìn, sứ mệnh và các giá trị cốt lõi . 71
3.2.2. Mục tiêu, chỉ tiêu và phương châm hành động . 72
3.3. Các giải pháp thực hiện chiến lược 74
3.3.1. Các giải pháp chung 74
3.3.2. Các giải pháp cụ thể . 75
3.4. Vai trò của các bên tham gia 81 vi
3.4.1. Phổ biến kế hoạch chiến lược 81
3.4.2. Tổ chức 81
3.4.3. Lộ trình thực hiện kế hoạch chiến lược . 81
3.4.4. Đối với Hiệu trưởng 82
3.4.5. Đối với Phó Hiệu trưởng . 82
3.4.6. Đối với tổ trưởng chuyên môn 82
3.4.7. Đối với cá nhân cán bộ, giáo viên, nhân viên . 83
3.4.8. Đối với học sinh . 83
3.4.9. Hội cha mẹ học sinh 83
3.4.10. Các Tổ chức Đoàn thể trong trường 83
3.5. Khảo nghiệm nhận thức về tính cần thiết và tính khả thi của chiến lược . 83
Tiểu kết chương 3 85
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ . 86
TÀI LIỆU THAM KHẢO . 89
PHỤ LỤC





iv
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
Từ viết tắt Diễn giải
CSVC Cơ sở vật chất
CB, GV, NV Cán bộ, giáo viên, nhân viên
CBQL Cán bộ quản lý
GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo
GV Giáo viên
KT-XH Kinh tế - Xã hội
NSNN Ngân sách nhà nước
QLGD Quản lý giáo dục
THCS Trung học cơ sở
THPT Trung học phổ thông
UBND Ủy ban nhân dân


v
DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1. Ma trận cơ hội, nguy cơ / điểm mạnh - điểm yếu (SWOT) 18
Bảng 1.2. Hình thành các phương án kết hợp . 19
Bảng 1.3. Ma trận QSPM 20
Bảng 2.1. Tổng số trường, lớp, học sinh (năm học 2013-2014) 34
Bảng 2.2. Tổng hợp tình hình cơ sở vật chất . 35
Bảng 2.3. Tổng hợp về tình hình đội ngũ giáo viên . 35
Bảng 2.4. Tổng hợp về tình hình đội ngũ toàn ngành. . 36
Bảng 2.5. Số học sinh giỏi qua các năm học. 37
Bảng 2.6. Số trường học đạt chuẩn quốc gia đến tháng 12/2014 của huyện
Đoan Hùng . 40
Bảng 2.7. Tình hình lớp, học sinh cấp THCS 41
Bảng 2.8. Tổng hợp kết quả thực hiện tiêu chuẩn 1 42
Bảng 2.9. Tổng hợp tình hình cán bộ quản lý 43
Bảng 2.10. Tổng hợp về đội ngũ giáo viên THCS 3 trường 43
Bảng 2.11. Tổng hợp kết quả thực hiện tiêu chuẩn 2 44
Bảng 2.12. Kết quả xếp loại học lực 3 trường . 45
Bảng 2.13. Kết quả xếp loại hạnh kiểm 3 nhà trường . 46
Bảng 2.14. Tổng hợp kết quả thực hiện tiêu chuẩn 3 47
Bảng 2.15. Tổng hợp kết quả thực hiện tiêu chuẩn 4 48
Bảng 2.16. Tổng hợp kết quả thực hiện 5 tiêu chuẩn 50
Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm nhận thức về tính cần thiết và tính khả thi
của chiến lược 1≤ X ≤ 3 . 84


1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nghị quyết hội nghị lần thứ VI Ban chấp hành Trung ương Đảng lần thứ
XI đã khẳng định: “Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo
hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế,
trong đó đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ
quản lý là khâu then chốt ”. [20, tr. 92].
Trong hệ thống giáo dục quốc dân, giáo dục trung học cơ sở (THCS) hết
sức quan trọng, nó kế thừa những kết quả của cấp tiểu học, chuẩn bị cho học
sinh tiếp tục học ở cấp trung học phổ thông (THPT), đi học nghề, hoặc bước
vào cuộc sống lao động. THCS là cấp bản lề chuyển tiếp từ tiểu học lên THPT,
nó là mắt xích quan trọng trong việc nâng cao chất lượng của cả hệ thống. Vấn
đề xây dựng trường THCS đạt chuẩn quốc gia là một nhiệm vụ quan trọng của
ngành giáo dục đã được triển khai và đã đạt được những thành tựu to lớn.
Xây dựng hệ thống các trường đạt chuẩn quốc gia là một vấn đề quan
trọng, những yêu cầu cấp thiết và đang đặt ra nhiều vấn đề về công tác quản lý
đối với ngành Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) cũng như các cấp ủy Đảng,
Chính quyền địa phương nhằm xây dựng hệ thống giải pháp đồng bộ để nâng
cao chất lượng giáo dục. Xây dựng trường THCS đạt chuẩn quốc gia là quá
trình xuất phát từ thực tế của vấn đề thực hiện chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội
hóa và đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo chỉ đạo cụ thể, chủ trương xây dựng
trường trung học đạt chuẩn quốc gia của Bộ Giáo dục và Đào tạo đã được các
cấp quản lý giáo dục (QLGD), các nhà trường Mầm non, Tiểu học, THCS,
THPT trong toàn quốc hưởng ứng và trở thành một phong trào, một nhiệm vụ
chính trị của các nhà trường đã góp phần tích cực vào việc nâng cao chất
lượng và hiệu quả đào tạo.
Trong phấn đấu xây dựng trường THCS đạt chuẩn quốc gia, hiệu trưởng
có vai trò quan trọng. Người hiệu trưởng vừa tổ chức các hoạt động trong nhà 2
trường, vừa phải phối hợp với chính quyền, đoàn thể địa phương, việc xây
dựng chiến lược phát triển trường THCS đạt chuẩn quốc gia trở nên hết sức cấp
thiết. Công tác xây dựng chiến lược phát triển trường THCS hướng tới đạt
chuẩn quốc gia ở tỉnh Phú Thọ nói chung và ở huyện Đoan Hùng nói riêng đã
đạt được thành công ban đầu.
Công tác xây dựng chiến lược phát triển trường THCS hướng tới đạt
chuẩn quốc gia của hiệu trưởng ở huyện Đoan Hùng vẫn còn những vấn đề bất
cập, xây dựng chiến lược của Hiệu trưởng chưa được khoa học, đồng bộ, còn
nhiều lúng túng, chưa đáp ứng được với sự phát triển chung, cần phải trao đổi,
bổ sung, rút kinh nghiệm kịp thời để đáp ứng với yêu cầu, đòi hỏi sự phát triển
của kinh tế, văn hoá, giáo dục và hướng tới đạt chuẩn quốc gia.
Vì vậy việc xây dựng chiến lược phát triển trường THCS hướng tới đạt
chuẩn quốc gia ở huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ là hết sức quan trọng và cần
thiết. Với lý do trên tôi thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học: "Xây dựng chiến
lược phát triển trường THCS hướng tới đạt chuẩn quốc gia" làm luận văn cao
học của mình.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng xây dựng trường THCS
hướng tới đạt chuẩn quốc gia, luận văn đề xuất xây dựng bản chiến lược phát
triển trường THCS hướng tới đạt chuẩn quốc gia ở trường THCS Minh Lương,
huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2015-2025.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Xây dựng chiến lược phát triển trường THCS hướng tới đạt chuẩn quốc gia.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Xây dựng bản chiến lược phát triển trường THCS hướng tới đạt chuẩn
quốc gia ở trường THCS Minh Lương, huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ giai
đoạn 2015-2025. 3
4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài
4.1. Giới hạn đối tượng nghiên cứu
Đề tài chỉ giới hạn nghiên cứu xây dựng chiến lược phát triển trường
THCS hướng tới đạt chuẩn quốc gia ở huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ.
4.2. Giới hạn khách thể điều tra
Lãnh đạo, chuyên viên phòng GD&ĐT, chính quyền địa phương, các ban
ngành đoàn thể ở địa phương, cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên của 3 trường
THCS ở huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ.
5. Giả thuyết khoa học
Công tác xây dựng trường THCS đạt chuẩn quốc gia ở huyện Đoan
Hùng, tỉnh Phú Thọ những năm qua luôn nhận được sự quan tâm đầu tư rất lớn
của Đảng và Nhà nước. Nhưng tiến độ hiện nay còn chậm cả huyện mới có
7/25 trường THCS đạt chuẩn. Vì vậy nếu xây dựng chiến lược phát triển phù
hợp với tình hình phát triển mạng lưới trường THCS đạt chuẩn Quốc gia ở địa
phương, đặc biệt là việc xây dựng chiến lược trong từng giai đoạn thì việc xây
dựng trường THCS đạt chuẩn sẽ tiến triển nhanh hơn và có hiệu quả hơn.
6. Nhiệm vụ nghiên cứu
6.1. Nghiên cứu, xác định cơ sở lý luận về xây dựng chiến lược phát
triển trường THCS hướng tới đạt chuẩn quốc gia.
6.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng xây dựng trường THCS hướng tới đạt
chuẩn quốc gia ở huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ.
6.3. Đề xuất xây dựng bản chiến lược phát triển trường THCS hướng tới
đạt chuẩn quốc gia ở trường THCS Minh Lương, huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú
Thọ giai đoạn 2015-2025.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Nghiên cứu các văn bản, Nghị quyết, Chỉ thị của Đảng, chính sách,
pháp luật của Nhà nước, các văn bản hướng dẫn, các công trình khoa học có 4
liên quan nhằm phân tích, so sánh, tổng hợp, khái quát hoá các vấn đề lí luận về
xây dựng chiến lược phát triển trường THCS hướng tới đạt chuẩn quốc gia.
7 . 2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp điều tra
Xây dựng các số liệu điều tra phù hợp với nội dung luận văn, thống kê,
phân tích các dữ liệu để có những đánh giá chính xác về thực trạng các trường
THCS và thực trạng xây dựng chiến lược của trường THCS hướng tới đạt
chuẩn quốc gia ở huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ trong thời gian qua.
7.2.2. Phương pháp chuyên gia
Thông qua bảng hỏi các ý kiến chuyên gia, các cán bộ quản lý (CBQL)
giáo dục, giáo viên (GV) có nhiều kinh nghiệm để khảo sát tình hình xây dựng
chiến lược phát triển trường THCS hướng tới đạt chuẩn quốc gia.
7.2.3. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
Xin ý kiến CBQL, chuyên viên phòng GD&ĐT huyện, CBQL, GV các
trường THCS, đặc biệt các trường đã đạt chuẩn quốc gia ở huyện Đoan Hùng,
phân tích, lựa chọn các ý kiến bổ sung vào chiến lược xây dựng phát triển
trường THCS hướng tới đạt chuẩn quốc gia.
7.3. Phương pháp toán thống kê
Sử dụng phương pháp toán thống kê để xử lý các dữ liệu định lượng, các
thông tin trong quá trình nghiên cứu, được điều tra, thu thập. Trên cơ sở đó xác
định được kết quả một cách khách quan chiến lược xây dựng phát triển trường
THCS hướng tới đạt chuẩn quốc gia của hiệu trưởng.
8. Đóng góp mới của đề tài
Đề tài góp phần làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận liên quan đến xây
dựng chiến lược phát triển trường THCS đạt chuẩn quốc gia; mô tả, phân tích
thực trạng và xây dựng bản chiến lược phát triển trường THCS hướng tới đạt
chuẩn quốc gia ở trường THCS Minh Lương, huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ
giai đoạn 2015-2025. 9. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, tài liệu tham khảo, luận văn
được trình bày trong ba chương.
Chương 1: Cơ sở lý luận về xây dựng chiến lược phát triển trường THCS
hướng tới đạt chuẩn quốc gia.
Chương 2: Thực trạng xây dựng trường THCS hướng tới đạt chuẩn quốc
gia ở huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ.
Chương 3: Xây dựng bản chiến lược phát triển trường THCS hướng tới
đạt chuẩn quốc gia ở trường THCS Minh Lương, huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú
Thọ giai đoạn 2015-2025.