Tài liệu Vì sao các công ty ghi lùi ngày phát hành quyền chọn mua cổ phiếu

Vì sao các công ty ghi lùi ngày phát hành quyền chọn mua cổ phiếu

Thời gian gần đây thông tin v các vụđi u tra do Uỷ ban Chứng
khoán Mỹ (SEC) tiến hành đối với các công ty bịnghi ngờ dính líu đến
hành vi ghi lùi ngày phát hành quy n mua cổ phiếu, trong đó có một
loạt đại gia trong ngành công nghệ nhưApple, Microsoft đang rất
nóng. Một câu hỏi đặt ra là vì sao các công ty lại thực hiện việc ghi lùi
ngày phát hành quy n chọn mua cổ phiếu? Bài viết này nhằm cung
cấp thêm một số thông tin mang tính chất kỹ thuật để bạn đọc hiểu rõ
hơn v bản chất của hành vi ghi lùi ngày phát hành quy n chọn mua
cổ phiếu cũng nhưđộng cơ của các công ty khi thực hiện hành vi này.


Vì sao ghi lùi ngày phát hành quy n chọn?


Trước hết xin được bắt đầu với khái niệm cơ bản: quyền chọn mua cổ phiếu. Về bản chất đó là
việc một công ty cấp cho nhân viên của mình (thường là nhân viên quan trọng) quyền được mua
cổ phiếu của chính công ty đó tại một thời điểm xác định trước trong tương lai, với mức giá xác
định tại thời điểm phát hành quyền chọn đó. Ví dụ, ngày 31/10/2007 Công ty FPT công bố
thưởng cho giám đốc điều hành quyền được mua 10.000 cổphiếu của FPT vào ngày 30/9/2010
với mức giá 700.000 đồng/cổ phiếu. Nếu tại ngày 30/9/2010 giá cổphiếu FPT là 800.000
đồng/cổ phiếu, người giám đốc điều hành này có thểmua 10.000 cổ phiếu với mức giá 700.000
đồng sau đó bán ra thị trường với giá 800.000 đồng và được lời 1 tỷđồng. Ngược lại, nếu mức
giá thị trường của cổphiếu FPT tại ngày 30/9/2010 thấp hơn 700.000 đồng thì người giám đốc
điều hành này có quyền không mua nữa.


Trong ví dụ trên đây, có thể thấy mức giá thực hiện (700.000 đồng) có ảnh hưởng rất lớn tới
mức lợi tức mà người giám đốc điều hành được hưởng. Mức giá này càng thấp thì mức lợi tức
kỳ vọng càng cao. Nh vậy nếu một công ty muốn thưởng cho nhân viên của mình càng nhiều
thì sẽ xác định mức giá thực hiện càng thấp. Nói cách khác, các công ty sẽ sử dụng mức giá
thực hiện nh một công cụ khuyến khích đối với các nhân viên quan trọng của mình. Việc xác
định mức giá thực hiện này được thực hiện bởi Ban Giám đốc và Hội đồng thù lao
(Compensation committee) của công ty. Đến đây bạn đọc có thể vẫn ch a thấy có gì liên quan
đến việc ghi lùi ngày phát hành quyền chọn mua cổ phần. Đúng thế, bản thân quyền chọn mua
cổ phần không phải là tác nhân dẫn đến việc ghi lùi ngày phát hành. Vấn đề nằm ở các quy định
về hạch toán kế toán và báo cáo tài chính liên quan tới quyền chọn mua cổ phần, nh phân tích
chi tiết dưới đây.


Từ năm 2006 trở về trước, việc hạch toán kế toán và báo cáo tài chính đối với thù lao trả dưới
dạng quyền chọn mua cổ phần của các doanh nghiệp Mỹđược thực hiện theo quy định tại
Hướng dẫn của Uỷban soạn thảo chuẩn mực kế toán số 25 - APB Opinion 25 (ban hành năm
1972) và Chuẩn mực kế toán số 123 - SFAS 123 (ban hành năm 1995). Theo các quy định này,
khi một công ty trảthù lao cho nhân viên của mình bằng quyền chọn mua cổ phần thì công ty đó
sẽ phải ghi nhận một khoản chi phí lương tương đương với phần chênh lệch giữa giá trị của số
cổ phiếu được mua tính theo giá thực hiện và giá trị số cổ phiếu đó tính theo giá thị trường tại
ngày phát hành quyền chọn. Quay trở lại ví dụ vềFPT nói trên, nếu giá cổphiếu FPT tại ngày
31/10/2007 (ngày phát hành quyền chọn) là 750.000 đồng/cổphiếu thì FPT sẽ phải ghi nhận một
khoản chi phí lương là 500 triệu đồng (10.000 x [750.000 – 700.000]). Nếu giá thịtrường của cổ
phiếu FPT tại ngày 31/10/2007 thấp hơn hoặc bằng 700.000 đồng thì FPT sẽkhông phải ghi
nhận khoản chi phí nào cả. Quy định này chính là một nguyên nhân khuyến khích các công ty
thực hiện việc ghi lùi ngày phát hành quyền chọn mua cổ phần. Thử tưởng tượng nếu FPT muốn
phát hành quyền chọn mua cổ phần cho giám đốc điều hành của mình với mức giá 700.000 đồng
mà lại không muốn ghi nhận khoản chi phí lương 500 triệu, họ sẽlàm nh thếnào? Rất đơn
giản, họ chỉviệc dò ngược thời gian trong năm 2007, tìm một ngày nào đó giá cổphiếu FPT thấp
hơn hoặc bằng 700.000 đồng rồi đềlùi ngày trong quyết định thưởng cho giám đốc trùng với
ngày đó (ví dụngày 23/6/2007). Kết quả là sẽkhông có khoản chi phí 500 triệu trên báo cáo tài
chính của FPT, theo đó lợi nhuận năm 2007 cũng tăng thêm một số tương ứng. Đây chính là