Tài liệu Vi phạm hành chính về đất đai ở Thái Bình - thực trạng và giải pháp khắc phục

ĐỀ TÀI: Vi phạm hành chính về đất đai ở Thái Bình - thực trạng và giải pháp khắc phục

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Đất đai là tài nguyên thiên nhiên vô cùng quư giá, là tư liệu sản xuất chính không thể thay thế được của một số ngành sản xuất như nông nghiệp, lâm nghiệp, là một bộ phận không thể tách rời lănh thổ quốc gia, gắn liền với chủ quyền quốc gia, là nơi trên đó, con người xây dựng nhà cửa, các công tŕnh kiến trúc ; là nơi diễn ra các hoạt động văn hóa; là nơi phân bổ các vùng kinh tế, các khu dân cư; là thành quả cách mạng của cả dân téc; là cơ sở để phát triển hệ sinh thái, tạo nên môi trường, duy tŕ sự sống của con người và sinh vật. C.Mác đă khái quát vai tṛ kinh tế của đất đai: Đất là mẹ, sức lao động là cha, sản sinh ra mọi của cải vật chất [4, tr.189].
Đất đai có vai tṛ quan trọng như vậy, nên Đảng và Nhà nước ta luôn luôn quan tâm vấn đề đất đai, tăng cường quản lư nhà nước về đất đai. Chánh cương vắn tắt của Đảng năm 1930 đă chỉ rơ: Thâu tóm hết ruộng đất của đế quốc chủ nghĩa làm của công chia cho dân cày. Ngay sau Cách mạng tháng Tám thành công, Nhà nước ta đă ban hành nhiều Sắc lệnh, đạo luật để quản lư đất đai. Khi cuộc kháng chiến chống Thực dân Pháp chưa hoàn thành, ngày 04/12/1953, Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng ḥa đă ban hành Luật Cải cách ruộng đất nhằm xóa bỏ sự bóc lột của đế quốc, phong kiến do chiếm hữu đất đai mang lại. Cũng từ đó, Đảng và Nhà nước ta luôn luôn quan tâm, ban hành, sửa đổi, bổ sung các quy định, các chủ trương, đường lối, chính sách trong quản lư nhà nước về đất đai cho phù hợp với sự phát triển kinh tế - xă hội của đất nước.
Mét trong các biện pháp hữu hiệu được Nhà nước chú trọng để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lư nhà nước về đất đai đó là xử lư các vi phạm hành chính về đất đai. Các văn bản quan trọng liên quan đến xử lư vi phạm hành chính về đất đai là Nghị định 143/CP ngày 27/5/1977 của Hội đồng Chính phủ ban hành Điều lệ Xử phạt vi cảnh; Pháp lệnh Xử phạt vi phạm hành chính ngày 30/11/1989 của Hội đồng Nhà nước; Pháp lệnh Xử lư vi phạm hành chính ngày 06/7/1995 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội; Nghị định 04/NĐ-CP ngày 10/01/1997 của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai; Pháp lệnh Xử lư vi phạm hành chính ngày 02/7/2002 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội; Nghị định 182/2004/NĐ-CP ngày 29/10/2004 của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai. Nghị định 182/2004/NĐ-CP được ban hành trên cơ sở tổng kết rút kinh nghiệm thực tiễn thi hành Nghị định 04/NĐ-CP ngày 10/01/1997 của Chính phủ phù hợp với Pháp lệnh Xử lư vi phạm hành chính ngày 02/7/2002, có tính đến các yêu cầu mới về đấu tranh, pḥng, chống vi phạm pháp luật đất đai trong điều kiện nước ta mở cửa, xây dựng nền kinh tế thị trường theo định hướng xă hội chủ nghĩa. Các văn bản trên đă góp phần lập lại trật tự trong quản lư, sử dụng đất đai, hạn chế những tiêu cực nảy sinh.
Tuy nhiên, trong điều kiện chuyển sang nền kinh tế thị trường, mặc dù Nhà nước có nhiều văn bản để quản lư và xử lư vi phạm về đất đai, nhưng do đất đai trở thành hàng hoá mà giá trị của nó ngày càng tăng với tốc độ rất cao, lợi nhuận thu được từ việc mua bán đất đai không có mặt hàng và nghề kinh doanh nào sánh nổi. V́ vậy những hành vi vi phạm pháp luật đất đai, trục lợi từ đất diễn ra ngày càng phổ biến và nghiêm trọng. Những hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai tuy chưa đến mức nguy hiểm là tội phạm nhưng diễn ra ở khắp mọi nơi, hàng ngày, hàng giê, không những gây khó khăn cho quản lư nhà nước về đất đai, mà c̣n là nguyên nhân của những tranh chấp, mâu thuẫn gay gắt trong nội bộ nhân dân và xă hội; nhiều khi chuyển hoá thành vụ việc h́nh sự, thành điểm nóng, thậm chí trở thành vấn đề chính trị. Về mặt thực tiễn, do chủ quan, coi thường những vi phạm nhỏ nên xử lư không kiên quyết, thiếu nghiêm minh dẫn đến t́nh trạng coi thường pháp luật, vi phạm ngày càng tràn lan, khó kiểm soát. Trong bối cảnh đó, nghiên cứu về vi phạm hành chính và xử lư vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai góp phần lập lại trật tự kỷ cương, pḥng, chống vi phạm, tăng cường quản lư nhà nước về đất đai thực sự có ư nghĩa cấp bách cả về lư luận cũng như thực tiễn đặt ra.
Thái B́nh là mét tỉnh ven biển thuộc lưu vực sông Hồng, là tỉnh thuần nông, diện tích đất tự nhiên 154.542,0396 ha, dân số 1.845.000 người [2, tr.3]. Nhiều thập kỷ, dưới sự lănh đạo của Đảng và Nhà nước, người dân Thái B́nh đă lao động cần cù, một nắng, hai sương, sử dụng đất có hiệu quả, Ưt có vi phạm pháp luật đất đai; đă lập nên những kỳ tích với Bài ca 5 tấn, rồi 10 tấn, 12 tấn thóc/ha Nhưng rồi, tháng 5/1997, Thái B́nh đă xảy ra khiếu kiện đông người, gây mất ổn định chính trị và trật tự an toàn xă hội; một trong những nguyên nhân đó là do “ .cấp đất, bán đất trái thẩm quyền một cách phổ biến; chính quyền ở nhiều cơ sở đă lạm dụng việc xử phạt hành chính một cách tùy tiện, trái quy định, quá sức chịu đựng của dân, gây bất b́nh trong dân” [51, tr.7]. Sau sù kiện trên, các cấp, các ngành trong tỉnh đă rút kinh nghiệm; đề ra các chủ trương, giải pháp sửa chữa, khắc phục những khuyết điểm, thiếu sót; chấn chỉnh công tác quản lư, xử phạt các vi phạm hành chính về đất đai, v́ vậy các vi phạm pháp luật về đất đai ngày càng giảm. Những năm gần đây, Thái B́nh đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế, nâng cao tỷ trọng công nghiệp, dịch vụ, xây dựng nhiều khu công nghiệp, cụm công nghiệp tập trung; với phong trào “xây dựng cánh đồng đạt giá trị sản xuất 50 triệu đồng/ha/năm và hé gia đ́nh thu nhập đạt 50 triệu đồng/ha/năm” [57, tr.1]. Với quyết tâm trên, Thái B́nh từ tỉnh có thu ngân sách trên địa bàn đạt 235 tỷ đồng năm 2001, đă vinh dự được vào câu lạc bộ tỉnh có thu ngân sách trên địa bàn đạt 1.000 tỷ đồng năm 2004. Nhưng bên cạnh đó:
Công tác quản lư nhà nước về đất đai ở cấp xă, cấp huyện trong tỉnh c̣n bị buông lỏng; c̣n t́nh trạng cấp đất, giao đất sai thẩm quyền. Một số địa phương lợi dụng chủ trương chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi đă chuyển đổi không đúng mục đích theo quy định của tỉnh. Một số doanh nghiệp trong cụm công nghiệp của huyện Đông Hưng c̣n vi phạm nghiêm trọng Luật Đất đai. Việc xử lư các vi phạm trên chưa kịp thời, gây bức xúc trong nhân dân [79, tr.8].
Chính v́ vậy, làm thế nào để hạn chế các vi phạm hành chính về đất đai, bảo đảm xử lư nghiêm minh các hành vi vi phạm hành chính về đất đai, đặc biệt là với Thái B́nh, một tỉnh đất chật người đông th́ càng trở thành những yêu cầu bức xúc. Là giảng viên giảng dạy môn Quản lư Nhà nước - Luật tại trường Chính trị Thái B́nh, qua thực tiễn giảng dạy và t́m hiểu thực tế vi phạm hành chính về đất đai ở Thái B́nh và xuất phát từ những yêu cầu bức xúc về lư luận và thực tiễn nêu trên, tôi lùa chọn đề tài Vi phạm hành chính về đất đai ở Thái B́nh - thực trạng và giải pháp khắc phục để nghiên cứu, nhằm góp phần tăng cường hiệu quả quản lư nhà nước về đất đai ở Thái B́nh trong thời gian tới.
2. T́nh h́nh nghiên cứu
Nội dung vi phạm hành chính là một vấn đề hết sức phức tạp và nhạy cảm; nhưng do nhận thức được tầm quan trọng, ư nghĩa lư luận, ư nghĩa thực tiễn của vấn đề này, nên đă có nhiều công tŕnh nghiên cứu dưới nhiều góc độ khác nhau như:Pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính của Hoàng Xuân Hoan - Nguyễn Trí Ḥa (1993), Nxb Thành phố Hồ Chí Minh;Hỏi đáp về Pháp lệnh Xử phạt vi phạm hành chính của Đặng Thanh Sơn - Hà Thị Nga (1996), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội; T́m hiểu về xử phạt vi phạm hành chính của Phạm Ḍng - Hoàng Sao (1998), Nxb Pháp lư; Chế tài hành chính - Lư luận và thực tiễn của tiến sĩ Vũ Thư (2000), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội; Vi phạm pháp luật và đấu tranh chống vi phạm pháp luật trong lĩnh vực kinh tế ở Việt Nam hiện nay (2003), Luận án tiến sĩ Luật học của Bùi Minh Thanh, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội; Vi phạm pháp luật hành chính trong lĩnh vực hải quan và giải pháp xử lư, Luận văn thạc sĩ Luật học của Lê Nguyễn Nam Ninh (2004), Học viện Hành chính Quốc gia, Hà Nội Hoặc một số công tŕnh có đề cập nội dung rất nhỏ liên quan đến vi phạm pháp luật nói chung như: Chính sách đất đai của Nhà nước Cộng ḥa xă hội chủ nghĩa Việt Nam của Tôn Gia Huyên (trong cuốn b́nh luận khoa học Hiến pháp nước Cộng ḥa xă hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2002); Về thực trạng chính sách đất đai ở Việt Nam của Phạm Hữu Nghị, Tạp chí Nhà nước và pháp luật, 8/2002; Một số vấn đề quản lư nhà nước về đất đai trong giai đoạn hiện nay của tiến sĩ Nguyễn Đ́nh Bồng, Tạp chí Quản lư nhà nước, 4/2001; Quản lư nhà nước bằng pháp luật đối với đất đai qua thực tiễn tỉnh Thái B́nh, Luận văn thạc sĩ Luật học của Nguyễn Mạnh Hùng (2003), Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội
Nh́n chung, các công tŕnh trên mới chỉ đề cập đến vi phạm pháp luật, vi phạm hành chính nói chung; hoặc vi phạm pháp luật ở lĩnh vực cụ thể là hải quan; hoặc ở một phạm vi rộng hơn, trong đó có nội dung nhỏ đề cập đến vi phạm pháp luật nói chung về đất đai ; mà chưa đề cập đến vi phạm hành chính về đất đai, đặc biệt cụ thể là ở tỉnh Thái B́nh. Chính v́ vậy, đề tài “Vi phạm hành chính về đất đai ở Thái B́nh - thực trạng và giải pháp khắc phục” được xem là công tŕnh đầu tiên nghiên cứu vấn đề vi phạm hành chính về đất đai ở một địa phương cụ thể.
3. Mục đích, nhiệm vụ, phạm vi nghiên cứu
+ Mục đích nghiên cứu
Đề xuất các giải pháp cơ bản nhằm pḥng, chống vi phạm hành chính về đất đai ở Thái B́nh hiện nay.
+ Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống hóa và phân tích lư luận chung về vi phạm pháp luật và vi phạm hành chính.
- Nghiên cứu cơ sở lư luận và quy định của pháp luật về vi phạm hành chính và xử lư vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai.
- Phân tích thực trạng vi phạm hành chính và xử lư vi phạm hành chính về đất đai ở Thái B́nh.
- Đề xuất các quan điểm và giải pháp pḥng, chống vi phạm hành chính về đất đai ở Thái B́nh trong thời gian tới
+ Phạm vi nghiên cứu
- Về thời gian: Từ tháng 7/1995 (thời gian Pháp lệnh Xử lư vi phạm hành chính năm 1995 có hiệu lực thi hành) đến hết năm 2004.
- Về nội dung và không gian: Luận văn chỉ đi sâu nghiên cứu một vấn đề cụ thể là vi phạm hành chính về đất đai tại Thái B́nh.
4. Cơ sở lư luận và phương pháp nghiên cứu
+ Cơ sở lư luận
Luận văn được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh; đồng thời dùa trên quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về Nhà nước và pháp luật nói chung, về quản lư nhà nước đối với đất đai, trong đó có xử lư vi phạm hành chính về đất đai nói riêng.
+ Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu của triết học Mác-Lênin; kết hợp với các phương pháp tổng hợp, phân tích, so sánh, thống kê .
5. Đóng góp mới về khoa học của đề tài
+ Luận văn thạc sĩ này là công tŕnh đầu tiên dưới góc độ chuyên ngành Lư luận và lịch sử Nhà nước và pháp luật nghiên cứu vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai ở Thái B́nh. Luận văn đă hệ thống hoá cơ sở lư luận và các quy định của pháp luật về vi phạm hành chính, xử lư vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai, phân tích đánh giá thực trạng vi phạm hành chính về đất đai, từ đó đưa ra các quan điểm và giải pháp nhằm tăng cường pḥng, chống vi phạm hành chính về đất đai ở Thái B́nh góp phần tăng cường quản lư nhà nước về đất đai ở Thái B́nh cũng như trên phạm vi cả nước.
Ngoài những đóng góp chung nêu trên luận văn có những đóng góp mới cụ thể sau đây:
- Luận văn góp phần nghiên cứu khái niệm, đặc điểm vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai.
- Phân tích t́nh h́nh diễn biến phức tạp và khẳng định yêu cầu bức xúc của việc xử lư vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai ở Thái B́nh.
- Đề xuất các quan điểm và giải pháp phù hợp với thực tiễn của Thái B́nh mang tính kiến nghị để các nhà quản lư c̣ng như những người trực tiếp thi hành xử lư vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai ở Thái B́nh nghiên cứu vận dông.
7. Kết cấu của luận văn
Luận văn gồm phần mở đầu, 3 chương với 8 tiết, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo.






Chương 1
CƠ Sở Lư LUậN Và quy định của pháp luật
Về VI PHạM HàNH CHíNH, xử lư vi phạm hành chính
TRONG LĩNH VựC ĐấT ĐAI
1.1. KHÁI NIỆM VÀ ĐẶC ĐIỂM VI PHẠM HÀNH CHÍNH
1.1.1. Khái niệm, phân loại vi phạm pháp luật
a. Khái niệm vi phạm pháp luật và cấu thành vi phạm pháp luật
+ Khái niệm vi phạm pháp luật
Pháp luật là hệ thống các quy tắc xử sự chung, là tiêu chuẩn của hành vi con người. Hành vi là những phản ứng, cách ứng xử được biểu hiện ra bên ngoài của con người trong những điều kiện và hoàn cảnh nhất định. Mỗi hành vi đều được h́nh thành trên cơ sở nhận thức và kiểm soát của chủ thể, mà chủ thể ư thức được và chủ động thực hiện nó. Những hoạt động của con người không thể coi là hành vi, nếu con người hoạt động trong trạng thái vô thức.
Trong hoạt động của mỗi người thường có rất nhiều hành vi khác nhau được thể hiện bằng những phương thức khác nhau trong quá tŕnh sản xuất, trao đổi, sinh hoạt hàng ngày trong cuộc sống. Song tuỳ theo tính chất, đặc điểm và những lĩnh vực thể hiện của hành vi con người mà xă hội đặt ra những tiêu chuẩn, những công cụ điều chỉnh chúng khác nhau. Những hành vi nào của con người được pháp luật quy định, điều chỉnh th́ được gọi là hành vi pháp luật. Hành vi pháp luật gắn liền với các quy định của pháp luật, những hành vi không được pháp luật quy định, điều chỉnh th́ không phải là hành vi pháp luật.
Hành vi pháp luật rất đa dạng nên có thể phân chia chúng dùa theo nhiều tiêu chí khác nhau.
- Căn cứ vào phương thức biểu đạt ra bên ngoài có thể chia hành vi pháp luật thành hành vi hành động và hành vi không hành động.
Hành vi hành động là hành vi mà chủ thể phải thực hiện bằng những thao tác nhất định. Chẳng hạn, hành vi kư hợp đồng, hành vi tham gia giao thông trên đường phố .
Hành vi không hành động là hành vi mà chủ thể thực hiện nó bằng cách không tiến hành những thao tác nhất định. Chẳng hạn, hành vi không tố giác người phạm tội, hành vi không cứu giúp người đang trong t́nh trạng nguy hiểm đến tính mạng .
- Căn cứ vào chủ thể thực hiện có thể chia hành vi pháp luật thành hành vi của cá nhân và hành vi (hoạt động) của tổ chức .
- Căn cứ vào sự phù hợp của hành vi với quy định của pháp luật có thể chia hành vi pháp luật thành hành vi hợp pháp và hành vi không hợp pháp.
Hành vi hợp pháp là những hành vi được thực hiện phù hợp với yêu cầu, đ̣i hỏi của pháp luật.
Hành vi không hợp pháp là hành vi được thực hiện trái với những quy định của pháp luật như không làm những việc mà pháp luật yêu cầu, làm những việc mà pháp luật cấm, hành động vượt quá phạm vi cho phép của pháp luật .
Hành vi không hợp pháp được phân thành hành vi vi phạm pháp luật và những hành vi trái pháp luật nhưng không bị coi là vi phạm pháp luật.
Hành vi vi phạm pháp luật là những hành vi nguy hiểm cho xă hội, trái pháp luật, có lỗi và do chủ thể có năng lực trách nhiệm pháp lư thực hiện. Vậy muốn xác định hành vi vi phạm pháp luật th́ phải dùa vào các dấu hiệu cơ bản sau:
- Thứ nhất, là hành vi nguy hiểm cho xă hội: Như ta đă biết các quy định của pháp luật được đặt ra là để điều chỉnh hành vi của con người. C.Mác đă nhấn mạnh:
Ngoài hành vi của ḿnh ra tôi hoàn toàn không tồn tại đối với pháp luật, hoàn toàn không phải là đối tượng của nó. Những hành vi của tôi - đó là lĩnh vực duy nhất trong đó tôi đụng chạm với pháp luật, bởi v́ hành vi là cái duy nhất v́ nó mà tôi đ̣i quyền tồn tại, quyền hiện thực, và như vậy là do nó mà tôi rơi vào quyền lực của pháp luật hiện hành [5, tr.19].
Cho nên vi phạm pháp luật trước hết là hành vi của con người hoặc là hoạt động của các cơ quan nhà nước, các tổ chức xă hội . nguy hiểm hoặc có khả năng gây nguy hiểm cho xă hội. Khi xác định vi phạm pháp luật th́ dấu hiệu hành vi là không thể thiếu được, nói cách khác, không có hành vi nguy hiểm của con người th́ không có vi phạm pháp luật.
- Thứ hai, là hành vi trái pháp luật: Đă là hành vi xâm hại tới các quan hệ xă hội được pháp luật xác lập và bảo vệ. Vi phạm pháp luật không những phải có dấu hiệu là hành vi nguy hiểm cho xă hội mà c̣n phải có dấu hiệu trái pháp luật, xâm hại tới các quan hệ xă hội được pháp luật xác lập và bảo vệ.
- Thứ ba, có lỗi của chủ thể: Dấu hiệu trái pháp luật chỉ là biểu hiện bên ngoài của hành vi, để xác định vi phạm pháp luật cần xem xét cả mặt chủ quan của hành vi, nghĩa là, xác định lỗi của chủ thể khi thực hiện hành vi vi phạm pháp luật đó. Lỗi là yếu tố chủ quan thể hiện thái độ của chủ thể đối với hành vi trái pháp luật của ḿnh. Nếu một hành vi trái pháp luật được thực hiện do những điều kiện và hoàn cảnh khách quan, chủ thể thực hiện hành vi đó không cố ư và cũng không vô ư hoặc không thể nhận thức được, từ đó không lùa chọn được cách xử sự theo yêu cầu của pháp luật th́ chủ thể thực hiện hành vi đó không bị coi là có lỗi và hành vi đó không bị coi là vi phạm pháp luật. Kể cả những hành vi trái pháp luật mà chủ thể buộc phải thực hiện khi không có sự lựa chọn khác cũng có thể không bị coi là vi phạm pháp luật.
- Thứ tư, chủ thể có năng lực trách nhiệm pháp lư: Năng lực trách nhiệm pháp lư là khả năng tự ḿnh chịu trách nhiệm về hành vi vi phạm pháp luật trước cơ quan nhà nước có thẩm quyền. V́ vậy chủ thể của vi phạm pháp luật phải là những người đă đạt tới một độ tuổi nhất định, không mắc bệnh tâm thần và các bệnh khác làm mất khả năng nhận thức và khả năng điều khiển hành vi của ḿnh, có điều kiện lùa chọn và quyết định cách xử sự. V́ vậy, pháp luật chỉ quy định năng lực trách nhiệm pháp lư cho những người đă đạt được một độ tuổi nhất định, có khả năng lư trí và có tự do ư chí.
Tóm lại, vi phạm pháp luật là hành vi trái pháp luật, có lỗi, do chủ thể có năng lực trách nhiệm pháp lư thực hiện một cách cè ư hoặc vô ư, xâm hại các quan hệ xă hội được pháp luật bảo vệ.
+ Cấu thành vi phạm pháp luật
Là mét sự kiện pháp lư, vi phạm pháp luật được cấu thành bởi mặt khách quan, mặt chủ quan, chủ thể và khách thể.
- Mặt khách quan của vi phạm pháp luật: Là những biểu hiện ra bên ngoài của vi phạm pháp luật, bao gồm: ­Hành vi trái pháp luật; hậu quả do hành vi trái pháp luật gây ra; mối quan hệ nhân quả giữa hành vi trái pháp luật với hậu quả mà nó gây ra cho xă hội­.
Ngoài những yếu tố trên trong mặt khách quan của vi phạm pháp luật c̣n có các yếu tố khác như thời gian, địa điểm, phương tiện và công cụ vi phạm .
- Mặt chủ quan của vi phạm pháp luật: Là những biểu hiện tâm lư bên trong của chủ thể vi phạm pháp luật. Nó bao gồm những yếu tố như:
Lỗi của chủ thể vi phạm pháp luật: Lỗi là trạng thái tâm lư của chủ thể đối với hành vi vi phạm của ḿnh và hậu quả do hành vi đó gây ra. Khoa học pháp lư chia lỗi ra thành hai loại lỗi cố ư và lỗi vô ư. Lỗi cố ư có thể là cố ư trực tiếp hoặc cố ư gián tiếp. Lỗi vô ư có thÓ là vô ư v́ quá tự tin hoặc vô ư v́ cẩu thả.
Động cơ vi phạm: Động cơ được hiểu là động lực thúc đẩy chủ thể thực hiện hành vi vi phạm pháp luật. Thông thường khi thực hiện hành vi vi phạm pháp luật chủ thể thường được thúc đẩy bởi một động cơ nào đó. Động cơ đó có thể là vụ lợi, trả thù, hay đê hèn .
Mục đích vi phạm: Mục đích là kết quả cuối cùng mà trong suy nghĩ của ḿnh, chủ thể mong muốn đạt được khi thực hiện hành vi vi phạm pháp luật. Tuy nhiên, không phải khi nào kết quả mà chủ thể vi phạm đạt được trong thực tế cũng trùng hợp với mục đích mà chủ thể vi phạm mong muốn đạt được. Chẳng hạn, H chỉ muốn làm K đau (mục đích gây thương tích) nhưng kết quả thực tế K chết (cái chết của K nằm ngoài mong muốn của H).
- Chủ thể vi phạm pháp luật: Chủ thể vi phạm pháp luật có thể là cá nhân hoặc tổ chức có năng lực chủ thể, nghĩa là theo quy định của pháp luật th́ họ phải chịu trách nhiệm pháp lư đối với hành vi trái pháp luật của ḿnh.
- Khách thể vi phạm pháp luật: Là những quan hệ xă hội được pháp luật bảo vệ, nhưng bị hành vi vi phạm pháp luật xâm hại. Những quan hệ xă hội khác nhau th́ có tính chất và tầm quan trọng khác nhau, do vậy, tính chất và tầm quan trọng của khách thể cũng là những yếu tố để xác định mức độ nguy hiểm cho xă hội của hành vi vi phạm pháp luật.
b. Phân loại vi phạm pháp luật
Hiện tượng vi phạm pháp luật trong xă hội rất đa dạng, nên có thể phân chia vi phạm pháp luật theo nhiều tiêu chí khác nhau.