Thạc Sĩ Văn hóa ẩm thực bình dân Hải Phòng - khả năng khai thác phát triển du lịch

Lời mở đầu
1. Lý do chọn đề tài
Trong thời đại ngày nay, khi kinh tế ngày càng phát triển và các quốc gia
trên thế giới ngày càng xích lại gần nhau thì vấn đề văn hóa dân tộc đang ngày
càng trở thành trung tâm của sự chú ý.
Văn hóa chính là động lực của sự phát triển, do vậy mà văn hóa đan xen
vào tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, trong đó có ẩm thực là một loại hình
văn hóa cấu thành nên văn hóa. Theo GS Trần Quốc V-ợng thì “cách ăn uống là
cách sống, là bản sắc văn hóa hay truyền thống ẩm thực là một sự thực văn hóa
của các vùng miền Việt Nam” [16]
Trong văn hóa “ăn” có văn hóa “quà”, hay còn gọi là ẩm thực bình dân
nó là nét đặc tr-ng riêng của từng địa ph-ơng.
Trong những năm gần đây vấn đề ẩm thực đã đ-ợc xã hội quan tâm rộng
rãi hơn, cuộc sống của nền kinh tế thị tr-ờng đã mở ra nhiều h-ớng tiếp cận mới
với văn hóa ăn uống đặc biệt là trong lĩnh vực kinh doanh du lịch.
Hải Phòng có tiềm năng lớn để phát triển du lịch tự nhiên và du lịch nhân
văn. Văn hóa ẩm thực Hải Phòng cũng là một trong những loại tài nguyên có giá
trị cần phải đ-ợc tìm hiểu và khai thác một cách có hiệu quả. Tuy nhiên hiện nay
việc khai thác những nét đặc sắc của văn hóa ẩm thực trong đó có văn hóa “quà”
vẫn đang là một cánh cửa để ngỏ cho những ng-ời làm du lịch Hải Phòng.
Khách du lịch đến với Hải Phòng, dù ít dù nhiều cũng đã đ-ợc làm quen
với gia tài ẩm thực của ng-ời Hải Phòng, song phần lớn du khách mới chỉ biết
đến một nền ẩm thực biển phong phú và đặc sắc mà ít ai có dịp hòa mình vào
những món quà bình dân trên đ-ờng phố để tìm hiểu về lối sống, phong tục tập
quán cũng nh- th-ởng thức trọn vẹn tấm lòng hiếu khách của ng-ời dân thành
phố Cảng. Với mong muốn đem lại cho du khách một cái nhìn toàn diện hơn về
bức tranh ẩm thực Hải Phòng, đồng thời hy vọng hé mở ra một h-ớng phát triển
mới cho hoạt động du lịch nói chung của thành phố, ng-ời viết đã lựa chọn đề Nghiên cứu khoa học
Sinh viên: Trần Thị Bính
2 Lớp: VHL101
tài: “ Văn hóa ẩm thực bình dân Hải Phòng - khả năng khai thác phát triển
du lịch” cho công trình nghiên cứu khoa học đầu tay của mình.
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Viết về văn hóa ẩm thực nói chung có nhiều công trình, nhiều tác phẩm
quy mô mà chúng ta có thể dễ dàng kể tên nh-: “Hà nội 36 phố ph-ờng” của
Thạch Lam, “Miếng ngon Hà nội, Miếng lạ miền nam” của Vũ Bằng, “Đặc sản
3 miền” của Băng Sơn, “Ăn chơi xứ Huế” của Ngô Minh . Trong cuốn “Đặc sản
3 miền” của Băng Sơn ông có viết về những món ngon nổi tiếng của Hà Nội,
Huế, Sài Gòn. Còn trong cuốn Hà nội 36 phố ph-ờng thì tác giả nói tới những
món ăn ngon gắn liền với tên phố và những địa chỉ để du khách có thể tới. Tuy
nhiên, những cuốn sách kể trên đều viết về ẩm thực Việt Nam đầu thế kỷ XX. Từ
đó đến nay, cuộc sống có nhiều thay đổi, nhu cầu và gu th-ởng thức của con
ng-ời cũng thay đổi theo. Vì thế đã ra đời một số chuyên luận tạp chí nghiên cứu
về ẩm thực với mục đích một mặt vừa giữ gìn và phát huy vốn cổ, mặt khác vẽ
lên một bức tranh mới hiện đại hơn, đa dạng hơn về văn hóa ẩm thực Việt Nam
đ-ơng đại.
Hải Phòng mặc dù có nhiều tiềm năng về ẩm thực nh-ng ch-a có riêng
một cuốn chuyên luận nào tập trung nghiên cứu tìm hiểu về văn hóa quà Hải
Phòng. Chính vì vậy mà ng-ời viết đã mạnh dạn đi thực tế để thu thập s-u tầm
tài liệu về các món quà bình dân của Hải Phòng, hi vọng đ-ợc đóng góp một
phần công sức của mình cho hoạt động du lịch của Hải Phòng.
3. Mục đích ý nghĩa của đề tài
Mục đích đầu tiên của đề tài là khám phá, tìm hiểu những món quà bình
dân đặc sắc trong gia tài văn hóa ẩm thực Hải Phòng, từ đó lập ra một cuốn sổ
tay các địa chỉ du lịch ẩm thực quen thuộc để mỗi khi du khách có dịp đến với
Hải Phòng đều có thể dễ dàng khám phá và th-ởng thức.
Ngoài ra bài viết còn có ý nghĩa quảng bá giá trị văn hóa, phong tục tập
quán cách thức ăn uống, thói quen sống của ng-ời dân miền biển. Đó cũng là
một cách để quảng bá cho hoạt động du lịch của thành phố. Nghiên cứu khoa học
Sinh viên: Trần Thị Bính
3 Lớp: VHL101
Bên cạnh đó đề tài cũng cố gắng đ-a ra một số giải pháp cụ thể để vừa giữ
gìn đ-ợc bản sắc đặc tr-ng của văn hóa quà Hải Phòng vừa gắn nó với hoạt động
khai thác du lịch hiệu quả của thành phố.
4. Phạm vi và đối t-ợng nghiên cứu
Nghiên cứu văn hóa ẩm thực Hải Phòng là một đề tài rất rộng. Nh-ng
trong phạm vi nhỏ hẹp của một đề tài nghiên cứu khoa học thì ng-ời viết xin
dừng lại ở phạm vi nghiên cứu văn hóa “quà” bình dân Hải Phòng.
5. Ph-ơng pháp nghiên cứu
Ph-ơng pháp thu thập và xử lý tài liệu là ph-ơng pháp chính đ-ợc sử dụng
trong suốt bài nghiên cứu. Bài nghiên cứu có sử dụng các tài liệu số liệu liên
quan đến văn hóa ẩm thực chung qua đó tổng hợp phân tích và chọn lọc những
thông tin dữ liệu có liên quan.
Ph-ơng pháp điền dã - ng-ời viết đã đi thực tế để th-ởng thức và nghiên
cứu những món quà bình dân Hải Phòng đồng thời đối chiếu t- liệu với thực tế
những món quà bình dân ở đồng bằng Bắc Bộ và đặc biệt là thành phố Hà Nội để
có cái nhìn so sánh những t-ơng đồng và dị biệt.
6. Bố cục khóa luận
Ngoài mục lục và phần mở đầu bài nghiên cứu khoa học gồm 3 ch-ơng :
Ch-ơng 1: Tổng quan về văn hóa ẩm thực và văn hóa quà Hải Phò