Luận Văn Vận dụng phương pháp trò chơi phân vai cho học sinh lớp 1 trường tiểu học Hà Lộc II thị xã Phú Thọ,

PHẦN I: MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài.
Nhân loại đang bước vào thế kỉ XXI, với sự bùng nổ thông tin và sự phát triển mạnh mẽ trên tất cả các lĩnh vực nhờ công nghệ thông tin. Xã hội đang tiến dần đến “xã hội học tập”, con người vừa là mục đích vừa là mục tiêu – động lực của sự phát triển kinh tế – xã hội. Chính vì vậy mà đòi hỏi con người phải phát triển toàn diện – hài hoà – cân đối, đủ cả đức và tài. Đặc biệt trong giáo dục, thế giới đã và đang quan tâm đến giáo dục – lấy giáo dục là quốc sách hàng đầu và làm nền tảng của đất nước. Mỗi một quốc gia đều có những khía cạnh khác nhau, nhưng xu thế chung của thế giới là đào tạo con người có tri thức – kỹ năng sống, hay chính là con người toàn diện. Để con người có thể tồn tại, phát triển và thích ứng với mọi tình huống trong cuộc sống.
Nền giáo dục của Việt Nam cũng thực hiện việc nâng cao nền giáo dục toàn diện cho thế hệ trẻ, đáp ứng nhu cầu hội nhập quốc tế. Trong quá trình đổi mới giáo dục ở Việt Nam, đã đề cập tới nhiệm vụ của giáo dục là phát triển con người toàn diện về mọi mặt. Đặc biệt giáo dục tiểu học – bậc học nhỏ nhất và cũng là bậc học đầu tiên trong cuộc đời mỗi con người, đã chú trọng đến việc: giúp cho học sinh hình thành những cơ sở ban đầu sự phát triển đúng đắn – lâu dài về đạo đức – trí tuệ – thẩm mĩ và các kỹ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học các bậc tiếp theo. Trong đó nhấn mạnh vào kỹ năng: tự tin – bạo dạn thể hiện mình trước học sinh tiểu học.
Quyết định số 2994/QĐ – BGD ĐT ngày 20-07-2010 của Bộ GD ĐT đã ban hành và triển khai cho giáo viên được tập huấn giáo dục kỹ năng sống trong một số môn học, và hoạt động giáo dục của các cấp học, đặc biệt chú ý đến bậc tiểu học. Là bậc học nèn tảng, cần cung cấp – rèn luyện – hình thành cho các em những kỹ năng cơ bản về đạo đức – tiếng việt – khoa học và tự nhiên xã hội.
Kỹ năng sống được hiểu chính là khả năng làm chủ bản thân của mỗi người, khả năng ứng xử với người khác – với xã hội và khả năng ứng phó tích cực với các tình huống trong cuộc sống.
Khi học mẫu giáo, hoạt động chủ yếu của các em là vui chơi. Các em được tiếp xúc – sử dụng các loại đồ chơi ở trường, và biết cách chơi cùng bạn cùng lớp trong một loại trò chơi cụ thể. Nhưng ở bậc học này, các em chưa tiếp xúc với tri thức cụ thể mà chỉ là sự nhận biết các sự vật – hiên tượng đơn giản qua mô hình đồ chơi, hoặc qua tranh ảnh và những câu chuyện kể của cô giáo.
Bước sang bậc tiểu học, các em phải trải qua những biến đổi to lớn, bắt đầu làm quen với học đường tiểu học, không còn xích đu – cầu trượt – gấu bông – thỏ trắng – búp bê như ở mẫu giáo nữa. Các em phải làm quen với trường mới – lớp mới và bắt đầu nhận tri thức ở mức sơ giản – đơn giản nhất, như: tập viết, tập đọc, tập nghe, tập nói qua các môn học cơ bản như: Tiếng Việt, Đạo đức, Toán, Tiếng Anh. Đặc biệt học sinh lớp 1 vừa kết thúc bậc học mẫu giáo và bước đầu chuyển sang bậc tiểu học. Nhu cầu vui chơi của các em còn rất lớn, nên các môn học ở trường tiểu học cần phải sử dụng các phương pháp giảng dạy sinh động – thu hút và lôi cuốn các em. Tạo cho các em điều kiện thích nghi dần với việc học tập và tiếp nhận tri thức. Trong chương trình của bộ GD đề ra cho bậc tiểu học – đặc biệt là lớp 1, có thể kết hợp giữa học và chơi. Các môn học cần kết hợp với các trò chơi cụ thể, nhất là môn đạo đức môn học giúp các em hình thành các chuẩn mực đạo đức – hành vi đạo đức, đồng thời hình thành kỹ năng sống cho các em ngay từ ban đầu. Việc tổ chức các phương pháp trò chơi như: kể chuyện phân vai nhân vật cho các em trong môn đạo đức và một số môn khác, để góp phần thỏa mãn nhu cầu vui chơi của các em đang còn dư âm của bậc mẫu giáo. Đồng thời tạo hứng thú cho các em trong học tập – tiếp nhận tri thức và thích đến trường.
Trong quá trình học tập của các em ở lớp 1, các em rất thích giờ ra chơi để vui đùa với bạn cùng lớp, những trò mà trẻ đã chơi ở Mẫu giáo. Trẻ tự sắp xếp và chơi với nhau, nhưng khi vào lớp học đặc biệt là có người dự giờ thì các em tỏ ra rụt rè – e ngại – không muốn giơ tay phát biểu, lúng túng và thiếu tự tin khi được gọi lên trả lời câu hỏi, nói lắp bắp không lưu loát. Vì vậy mà dẫn đến tình trạng quên không nhớ mình nên nói những gì. Các em thường ngại phát biểu trước thầy cô giáo lạ. Khi nhà trường tổ chức một số hoạt động như: văn nghệ – thể thao – hoạt động ngoài giờ lên lớp, thì số học sinh tích cực – tự nguyện tham gia là rất ít. Đa phần các em các em không dám tham gia hoặc ngại đứng trước nơi đông người “bạn bè – thầy cô”. Vậy tại sao học sinh tiểu học nói chung và đặc biệt là học sinh lớp 1 lại không thể tự tin bạo dạn thể hiện mình như vậy? Phải chăng là do các em chưa được chuẩn bị tâm lý và điều kiện để hình thành và sẵn sàng thực hiện kỹ năng sống cơ bản đó.
Các thói quen và kỹ năng sống của mỗi con người được rèn luyện và hình thành trong thời gian dài, và cần có các biện pháp cụ thể để giúp trẻ hình thành kỹ năng đó qua cá môn học. Trò chơi phân vai là một trong những phương pháp giáo dục của môn đạo đức cho học sinh tiểu học. Đó là phương pháp đã có trong chương trình giáo dục của Bộ, yêu cầu giáo viên cần xác định được tên trò chơi. Sử dụng các câu chuyện về đạo đức trong sách đạo đức hoặc sách kể chuyện để làm nội dung và phân vai cho các em ứng vơi các nhân vật trong truyện. Mỗi một trò chơi ứng với một câu chuyện riêng về đạo đức, để các em có cơ hội tiếp xúc với các tình huống xảy ra trong cuộc sống và cách xử lý tình huống đó.
Trò chơi phân vai là một phương pháp tổ chức cho học sinh thực hành “làm thử” một số cách ứng xử nào đó trong một tình huống giả định. Đây là phương pháp giảng dạy nhằm giúp học sinh suy nghĩ sâu sắc về một vấn đề bằng cách tập trung vào một sự kiện cụ thể mà em quan sát được. Việc diễn không phải là phần chính của phương pháp này và hơn thế điều quan trọng nhất là sự thảo luận diễn ra sau phần diễn ấy.
Trò chơi phân vai là một phương pháp đạo đức mang lại rất nhiều hiệu quả trong quá trình hình thành kỹ năng của các em. Nhưng trên thực tế các trường Tiểu học ở Việt Nam thực hiện không đồng đều. Các trường tiểu học ở miền núi – vùng sâu vùng xa do nghiệp vụ của giáo viên còn kém, cơ sở vật chất thiếu thốn không đủ điều kiện cho các em thực hiện trò chơi này. Các trường ở Thị trấn – Thị xã – Thành thị có cơ sở vật chất đầy đủ, giáo viên có nghiệp vụ cũng cao hơn, nhưng việc thực hiện trò chơi phân vai cho các em chưa được quan tâm nhiều. Vậy nên một phần học sinh thì rất tự tin thể hiện mình và thành công trong học tập, còn lại đa số các em nhút nhát và thiếu tự tin. Dẫn đến một thực trạng cho học sinh Việt Nam nói chung là rụt rè – không bạo dạn trước đám đông như hiện nay. Đặc biệt là học sinh nông thôn thì vấn đề này càng hạn chế.
Hiện nay trò chơi trẻ em ngày càng đa dạng và sinh động, nhưng trò chơi phân vai là trò chơi tạo hứng thú cho trẻ và đáp ứng nhu cầu của xã hội thu nhỏ xung quanh trẻ: gia đình – hàng xóm. Bên cạnh đó trò chơi phân vai còn là phương tiện để trẻ thỏa mãn nhu cầu làm người lớn, nhu cầu tham gia vào xã hội của người lớn trong khi khả năng của trẻ lại không đáp ứng được nhu cầu đó. Một trong những phương tiện có thể góp phần hình thành kỹ năng cho trẻ đó là hoạt động vui chơi. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh việc tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ không chỉ hình thành khả năng chơi mà còn đặt nền tảng vững chắc để phát triển những kỹ năng sống đó. Cũng đã có nhiều nghiên cứu gần đây đã chứng minh rằng việc tạo cơ hội cho trẻ vui chơi nhiều hơn ngoài trời sẽ làm trẻ tự tin – bạo dạn – năng động và tích cực hơn. Rõ ràng là khi được tiếp cận với thế giới, khi được khám phá thế giới trẻ sẽ vượt qua sự nhút nhát của mình. Bằng những kinh nghiệm có được khi vui chơi ngoài trời, trẻ sẽ cảm nhận thế giới xung quanh thật gần gũi và như một phần của cuộc sống.
Thực tế cho thấy việc giáo dục trẻ tiểu học hiện nay ở trường cũng như ở nhà, các bậc phụ huynh và các thầy cô giáo chưa thực sự chú trọng đến việc hình thành kỹ năng sống cho trẻ khi tổ chức vui chơi cho trẻ. Đó là những điều đáng tiếc khi cơ hội của các em bị bỏ qua, và những yếu tố đầu tiên đặt nền móng cho việc xác lập kỹ năng sống của trẻ cũng chưa được quan tâm. Các trường tiểu học trong cả nước cũng chưa thực hiện việc tổ chức trò chơi phân vai cho trẻ 1 cách phổ biến. Một phần do điều kiện vật chất phục vụ việc học tập của các trường trong cả nước là khác nhau, chất lượng đội ngũ giáo viên ở các vùng miền trong cả nước cũng khác nhau. Vì vậy mà trò chơi phân vai cho trẻ Tiểu học trong cả nước, đặc biệt là trẻ lớp 1 chưa được tổ chức thường xuyên và chưa có hiệu quả cao trong việc hình thành kỹ năng sống cho các em, quan trọng nhất là kỹ năng tự tin – bạo dạn trước đám đông.
Việc vận dụng trò chơi phân vai cho hoc sinh lớp 1 để giúp các em hình thành kỹ năng tự tin – bạo dạn trước đám đông là một vấn đề vô cùng quan trọng. Các em là thế hệ tương lai của đất nước sau này, và cũng là chủ nhân tương lai của đất nước. Ngay từ khi còn bé các em phải được giáo dục đào tạo cẩn thận, vì nếu các em không được giáo dục tốt thì sẽ ảnh hưởng tới tương lai của các em một cách sâu sắc, và sẽ gây hậu quả không tốt về các hành vi đạo đức trong xã hội – cộng đồng. Để giúp các em hình thành được các kỹ năng sống cơ bản – đặc biệt là kỹ năng tự tin, bạo dạn trước đám đông, cần phải có thời gian và nó là cả một quá trình rèn luyện thường xuyên – tích cực. Chúng ta phải uốn nắn – rèn luyện ngay từ đầu, từ lớp học đầu tiên và bậc học đầu tiên trong quá trình học tập của con người. Học tập và rèn luyện là quá trình liên tục diễn ra trong cuộc đời mỗi chúng ta.
Kỹ năng tự tin bạo dạn trước đám đông giúp đỡ các em học sinh lớp 1 thích nghi với học đường Tiểu học, tiếp xúc dần với sách vở – tiếp nhận tri thức một cách thoải mái tích cực. Để thực hiện được nhiệm vụ đó cần có những phương pháp hoạt động thực tiễn để giúp trẻ hoàn thiện mình, cụ thể là: thông qua trò chơi phân vai ở học sinh lớp 1 để giải quyết thực trạng chung của học sinh Việt Nam nói chung và bậc Tiểu học nói riêng.
Để giải quyết vấn đề này, chúng tôi những người giáo viên tiểu học tương lai đã mạnh dạn chọn đề tài: “Vận dụng phương pháp trò chơi phân vai cho học sinh lớp 1 trường tiểu học Hà Lộc II thị xã Phú Thọ”, nhằm hình thành kỹ năng tự tin – bạo dạn trước đám đông” làm đề tài nghiên cứu.