Thạc Sĩ Vận dụng phương pháp dạy học Đàm thoại phát hiện và giải quyết vấn đề trong dạy học nội dung Hình kh

Abstract: Nghiên cứu lý luận về những phương pháp dạy học tích cực đi sâu phương
pháp đàm thoại phát hiện và giải quyết vấn đề. Xây dựng các câu hỏi đàm thoại phát
hiện và giải quyết vấn đề trong dạy học nội dung hình học không gian lớp 11 trung
học phổ thông. Thiết kế các giáo án dạy học hình học không gian vận dụng phương
pháp đàm thoại phát hiện và giải quyết vấn đề. Thực nghiệm sư phạm để kiểm nghiệm
tính khả thi và hiệu quả của đề tài.
Keywords: Phương pháp giảng dạy; Toán học; Hình học không gian
Content
MỞ ĐẦU
1.Lý do chọn đề tài
Để đáp ứng nhu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước, hệ thống
Giáo dục-Đào tạo cần phải xác định lại mục tiêu, nội dung và phương pháp giáo dục theo
hướng mà Nghị quyết trung ương 4 khóa VII đã chỉ ra: “Đào tạo những con người có năng
lực thích ứng với nền kinh tế thị trường cạnh tranh và hợp tác, có năng lực giải quyết những
vấn đề thường gặp, tìm được việc làm, lập nghiệp và thăng tiến trong cuộc sống, mà qua đó
góp phần tích cực thực hiện mục tiêu lớn của đất nước là dân giàu nước mạnh, xã hội công
bằng, văn minh”.
Định hướng đổi mới phương pháp dạy học được nêu rõ trong Nghị quyết trung ương 2
khóa VIII “Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục và đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một
chiều, rèn luyện nếp tư duy sáng tạo của người học. Từng bước áp dụng phương pháp tiên
tiến và phương tiện hiện đại vào trong quá trình dạy học, đảm bảo điều kiện và thời gian tự
học, tự nghiên cứu cho học sinh, nhất là sinh viên đại học.”
Chiến lược phát triển giáo dục 2001-2010 (Ban hành theo Quyết định của Thủ tướng
chính phủ ngày 28 tháng 2 năm 2001) nêu rõ. “ Đổi mới và hiện đại hóa phương pháp giáo
dục. Chuyển từ việc truyền thụ tri thức thụ động, thầy giảng, trò ghi sang hướng dẫn người
học chủ động tư duy trong quá trình tiếp cận tri thức dạy cho người học phương pháp tự học,
tự thu nhận thông tin một cách có hệ thống và có tư duy phân tích, tổng hợp, phát triển năng
lực của mỗi cá nhân, tăng cường tính chủ động, tính tự chủ của học sinh, sinh viên trong quá
trình học tập, ”
Để đạt được những yêu cầu trên, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã phát động phong trào đổi mới
giáo dục, nhấn mạnh vào đổi mới phương pháp dạy học trong toàn quốc.
Trong những năm gần đây phong trào đổi mới phương pháp dạy học đã được đẩy
mạnh ở tất cả các cấp học và đạt được những thành tựu đáng kể. Đối với môn Toán trong
chương trình THPT việc đổi mới phương pháp diễn ra mạnh mẽ, rất nhiều giáo viên đã di sâu
vào việc nghiên cứu và áp dụng các phương pháp dạy học tích cực trong dạy học toán.
Hình học không gian là một trong những nội dung hay của Toán phổ thông . Đây
cũng là một nội dung quan trọng nhằm rèn luyện trí tuệ cho học sinh. Tuy nhiên đó cũng
là một nội dung khó, nếu không đổi mới phương pháp dạy học thì có thể dẫn đến tình
trạng truyền thụ một chiều. Định hướng đổi mới phương pháp dạy học hiện nay là tích
cực hóa việc học của người học. Để giải quyết mâu thuẫn trên đây người thầy cần tăng
cường giao lưu giữa thầy và trò trong quá trình dạy học. Có như vậy mới có thể vừa tích
cực hóa được việc học của người học, vừa rèn luyện được tính linh hoạt nhìn nhận một
vấn đề theo nhiều phương diện khác nhau cho học sinh.
Từ những lý do trên, đề tài được chọn là : “Vận dụng phương pháp dạy học đàm
thoại phát hiện và giải quyết vấn đề trong dạy học nội dung Hình học không gian lớp 11
THPT”.
2. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu là sử dụng lý luận để thiết kế một số giáo án dạy học vận
dụng phương pháp đàm thoại phát hiện và giải quyết vấn đề trong dạy học nội dung Hình
học không gian lớp 11, góp phần tích cực hóa học tập của học sinh, nâng cao chất lượng
giảng dạy.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu l ý luận về những phương pháp dạy học tích cực đi sâu phương
pháp đàm thoại phát hiện và giải quyết vấn đề .
- Xây dựng các câu hỏi đàm thoại phát hiện và giải quyết vấn đề trong dạy
học nội dung Hình học không gian lớp 11 THPT.
- Thiết kế các Giáo án dạy học Hình học không gian vận dụng phương pháp
đàm thoại phát hiện và giải quyết vấn đề.
- Thực nghiệm sư phạm để kiểm nghiệm tính khả thi và hiệu quả của đề tài.
4. Đối tượng nghiên cứu
Quy trình tổ chức dạy học các Khái niệm , Định l ý, Quy tắc, Bài tập Hình không
gian trình bày trong Sách giáo khoa hình 11 chươ ng trình THPT theo phương pháp đ àm
thoại phát hiện và giải quyết vấn đề.
5. Mẫu khảo sát
Lớp 11D1, Lớp 11D4 trường THPT Thượng Cát – Hà nội.
6. Giả thuyết khoa học
Nếu tổ chức dạy học nội dung Hình không gian trong Sách giáo khoa hình 11
chương trình THPT theo phương pháp đàm thoại phát hiện và giải quyết vấn đề sẽ phát
huy được tính tích cực và cải thiện được kết quả học tập của học sinh.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nghiên cứu lý luận
Tìm hiểu, nghiên cứu những vấn đề liên quan đến đề tài định hướng cho việc
nghiên cứu; phân tích và tổng hợp những quan điểm dựa trên các tài liệu về tâm lý học,
giáo dục học, phương pháp dạy học môn toán và các tài liệu về hình không gian.
Nghiên cứu phương pháp dạy học t ích cực nói chung đi sâu nghiên cứu phương
pháp dạy học đàm thoại phát hiện và giải quyết vấn đề nói riêng.
7.2. Thực nghiệm sư phạm
Tổ chức dạy thực nghiệm một số giáo án đã soạn theo hướng của đề tài nhằm kiểm
nghiệm tính khả thi và hiệu quả của đề tài.
8. Những đóng góp của đề tài
- Hệ thống hóa cơ sở l ý luận về các phương pháp dạy học tích cực
- Đưa ra các quan điểm tương đối đầy đủ về quan điểm dạy học đàm thoại phát hiện và
giải quyết vấn đề.
- Đề xuất một số cách thức tổ chức hoạt động dạy học bộ môn toán theo phương pháp
Dạy học đàm thoại phát hiện và giải quyết vấn đề.
- Luận văn cung cấp một tài liệu tham khảo thiết thực giúp giáo viên thực hiện nhiệm
vụ đổi mới phương pháp giảng dạy ở trường phổ thông trong giai đoạn hiện nay. Đồng thời
luận văn là tài liệu tham khảo cho sinh viên các ngành Toán các trường Đại học sư phạm và
Cao đẳng sư phạm.
9. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị , danh mục tài liệu tham khảo, nội dung
luận văn được trình bày trong 3 chương.
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn
Chương 2: Thiết kế một số giáo án dạy Hình học không gian 11 bằng phương pháp
dạy học đàm thoại phát hiện và giải quyết vấn đề.
Chương 3: Thực nghiệm sư phạm