Luận Văn Vấn đề thực thi Công ước Berne trong lĩnh vực bảo hộ quyền tác giả ở Việt Nam - Thực trạng và giải p

LỜI MỞ ĐẦU

Quyền sở hữu trí tuệ nói chung và quyền tác giả nói riêng đã và đang là một lĩnh vực ngày càng đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển kinh tế, xã hội, trong việc mở rộng hợp tác quốc tế, hội nhập kinh tế quốc tế của mỗi quốc gia. Điều này thật sự dễ hiểu trong một nền kinh tế tri thức – nơi mà hơn lúc nào hết giá trị của chất xám, của những tài sản vô hình được tôn vinh. Có thể nói, bảo hộ quyền tác giả là một công cụ hữu hiệu khuyến khích, làm giàu và phổ biến di sản văn hoá quốc gia. Sự phát triển của một nước phụ thuộc chủ yếu vào hoạt động sáng tạo của người dân, việc khuyến khích sáng tạo trí tuệ là một trong những điều kiện thiết yếu của quá trình phát triển kinh tế, văn hoá và xã hội. Cần phải thấy rằng, với sự phát triển không ngừng của khoa học kỹ thuật, chỉ cần một cú “kích chuột” trong vài giây người sử dụng đã có thể đọc được vô số bài viết của các tác giả ở các nước trên thế giới và cũng có thể dễ dàng truyền đi các tác phẩm của mình để chia sẻ với hàng trăm triệu công dân trên thế giới. Trong bối cảnh đó, cùng với xu thế toàn cầu hoá, yêu cầu bảo hộ hữu hiệu quyền tác giả không chỉ trong phạm vi một quốc gia mà trên toàn cầu là một tất yếu đối với các quốc gia nói chung và Việt Nam nói riêng.
Ngày 26/10/2004, Việt Nam chính thức trở thành thành viên thứ 156 của Công ước Berne về bảo hộ các tác phẩm văn học nghệ thuật - Công ước vẫn được coi là nền tảng của luật pháp quốc tế cho việc bảo hộ quyền tác giả. Việc Việt Nam gia nhập Công ước đầu tiên trên thế giới về bảo hộ quyền tác giả đã đánh dấu một bước tiến mới của nước ta trong hội nhập kinh tế thế giới, và là một điều kiện cần thiết để Việt Nam trở thành thành viên thứ 150 của Tổ chức thương mại thế giới WTO vào ngày 11/1/2007. Đây là cơ hội lớn nhưng đồng thời cũng là thách thức không nhỏ với nước nhà. Gia nhập Công ước Berne, cũng có nghĩa là Việt Nam phải chấp nhận “luật chơi chung”, phải tuân thủ một cách nghiêm chỉnh các quy định về bảo hộ quyền tác giả đối với các tác phẩm văn học nghệ thuật và khoa học. Tuy nhiên, trên thực tế, công tác thực thi Công ước Berne trong lĩnh vực bảo hộ quyền tác giả ở Việt Nam chưa đạt hiệu quả cao, ý thức tôn trọng bản quyền và chấp hành pháp luật của xã hội còn yếu, các tổ chức bảo vệ quyền tác giả chưa thực sự được trao quyền. Nếu không nghiên cứu một cách đầy đủ vấn đề trên, tình trạng vi phạm bản quyền ở Việt Nam sẽ trở thành tâm điểm của vấn đề bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ trong thời gian tới.
Xuất phát từ tính cấp thiết trên, em đã lựa chọn vấn đề: “Vấn đề thực thi Công ước Berne trong lĩnh vực bảo hộ quyền tác giả ở Việt Nam - Thực trạng và giải pháp” làm đề tài nghiên cứu cho khoá luận tốt nghiệp của mình. Trên cơ sở tìm hiểu những nội dung cơ bản của Công ước Berne và tình hình thực thi Công ước ở một số quốc gia; thực trạng hoạt động thực thi Công ước Berne ở Việt Nam, đề tài đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực thi Công ước Berne trong công tác bảo hộ quyền tác giả ở Việt Nam.
Ngoài phần lời mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung khoá luận gồm 3 chương:
Chương I: Vài nét về Công ước Berne về bảo hộ quyền tác giả và tình hình thực thi Công ước trên thế giới
Chương II: Thực trạng hoạt động thực thi Công ước Berne trong lĩnh vực bảo hộ quyền tác giả ở Việt Nam
Chương III: Giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực thi Công ước Berne trong lĩnh vực bảo hộ quyền tác giả ở Việt Nam
Nhân đây, em xin bày tỏ lời cảm ơn chân thành và sâu sắc tới cô giáo - Tiến sỹ Nguyễn Hoàng Ánh, người đã nhiệt tình hướng dẫn, giúp đỡ em trong thời gian qua để em có thể hoàn thành tốt khoá luận này. Với kiến thức còn hạn hẹp, thời gian nghiên cứu chưa nhiều, khoá luận tốt nghiệp chắc chắn còn nhiều thiếu sót. Vì vậy, em rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của các thầy cô và những ai quan tâm tới vấn đề này để khoá luận có thể được hoàn thiện tốt hơn.
Em xin chân thành cảm ơn.
MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU . 1
CHƯƠNG I - VÀI NÉT VỀ CÔNG ƯỚC BERNE VỀ BẢO HỘ QUYỀN TÁC GIẢ VÀ TÌNH HÌNH THỰC THI CÔNG ƯỚC TRÊN THẾ GIỚI . 3
I - Một số khái niệm cơ bản 3
1. Sở hữu trí tuệ 3
2. Quyền tác giả và quyền liên quan 5
2.1. Quyền tác giả 5
2.2. Quyền liên quan 7
II - Giới thiệu về Công ước Berne 8
1. Lịch sử hình thành Công ước Berne . 8
2. Một số nội dung chính của Công ước Berne . 10
2.1. Các nguyên tắc cơ bản của Công ước Berne 10
2.2. Các đối tượng của Công ước Berne 12
2.3. Các quyền tác giả được Công ước Berne bảo hộ . 13
2.4. Giới hạn đối với quyền tác giả . 14
2.5. Điều kiện được bảo hộ . 15
2.6. Thời hạn bảo hộ và vấn đề thực thi 16
2.7. Những ưu đãi dành cho các quốc gia đang phát triển . 16
III – Tình hình thực thi Công ước Berne tại một số quốc gia . 17
1. Thái Lan 17
2. Trung Quốc . 20
CHƯƠNG II - THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG THỰC THI CÔNG ƯỚC BERNE TRONG LĨNH VỰC BẢO HỘ QUYỀN TÁC GIẢ Ở VIỆT NAM 24
I - Sự cần thiết của việc Việt Nam gia nhập Công ước Berne . 24
1. Những mặt tích cực của việc Việt Nam gia nhập Công ước Berne 24
2. Những mặt hạn chế của việc Việt Nam gia nhập Công ước Berne . 28
II – Đánh giá mức độ tương thích giữa các quy định pháp luật Việt Nam về quyền tác giả và Công ước Berne . 31
1. Quá trình phát triển của pháp luật Việt Nam về quyền tác giả 31
2. Mức độ tương thích giữa các quy định pháp luật Việt Nam về quyền tác giả và Công ước Berne 33
2.1. Những điểm tương thích 33
2.2. Những điểm chưa tương thích . 35
III - Thực trạng bảo hộ quyền tác giả ở Việt Nam 37
1. Trước khi gia nhập Công ước Berne . 37
2. Sau khi gia nhập Công ước Berne . 41
2.1. Về phía các cơ quan xác lập và thực thi bảo hộ quyền tác giả . 42
2.2. Về phía các chủ sở hữu tác phẩm . 47
2.3. Về phía người sử dụng, khai thác tác phẩm . 47
IV – Đánh giá việc thực thi Công ước Berne ở Việt Nam . 55
1. Thành công . 55
2. Tồn tại . 58
CHƯƠNG III - GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC THI CÔNG ƯỚC BERNE TRONG LĨNH VỰC BẢO HỘ QUYỀN TÁC GIẢ Ở VIỆT NAM . 61
I - Thuận lợi và khó khăn cho việc thực thi Công ước Berne ở Việt Nam . 61
1. Thuận lợi . 61
2. Khó khăn . 63
II - Triển vọng của việc bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ và quyền tác giả trong thời gian tới 66
1. Xu hướng phát triển của bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ và quyền tác giả 67
2. Nhu cầu bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ và quyền tác giả trong thời gian tới . 68
III - Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực thi Công ước Berne trong lĩnh vực bảo hộ quyền tác giả ở Việt Nam . 71
1. Nhóm các giải pháp về phía các cơ quan Nhà nước . 71
2. Nhóm giải pháp về phía các nhà sản xuất, kinh doanh, nhà xuất bản . 77
KẾT LUẬN 79
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC