Tiến Sĩ Vấn đề kế thừa, phát triển một số phạm trù cơ bản của đạo đức Nho giáo trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí

LUẬN ÁN TIẾN SĨ
NĂM 2014
MỤC LỤC
Chương 1: TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN
QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI5
1.1. Những công trình nghiên cứu về đạo đức nho giáo 5
1.2. Những công trình nghiên cứu về tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh
và sự kế thừa, phát triển đạo đức nho giáo trong tư tưởng đạo đức
Hồ Chí Minh 14
Chương 2: MỘT SỐ PHẠM TRÙ CƠ BẢN CỦA ĐẠO ĐỨC NHO GIÁO24
2.1. Nội dung một số phạm trù cơ bản của đạo đức nho giáo ở Trung Quốc 24
2.2. Nội dung một số phạm trù cơ bản của đạo đức nho giáo ở Việt Nam 46
Chương 3: NHỮNG YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG VÀ NỘI DUNG CHỦ YẾU
CỦA VIỆC KẾ THỪA, PHÁT TRIỂN MỘT SỐ PHẠM TRÙ
CƠ BẢN CỦA ĐẠO ĐỨC NHO GIÁO TRONG TƯ TƯỞNG
ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH 70
3.1. Những yếu tố ảnh hưởng đến việc kế thừa, phát triển một số
phạm trù cơ bản của đạo đức nho giáo trong tư tưởng đạo đức Hồ
Chí Minh 70
3.2. Những nội dung chủ yếu của việc kế thừa, phát triển một số phạm trù
cơ bản của đạo đức nho giáo trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh 87
Chương 4: Ý NGHĨA RÚT RA TỪ VIỆC KẾ THỪA, PHÁT TRIỂN MỘT
SỐ PHẠM TRÙ CƠ BẢN CỦA ĐẠO ĐỨC NHO GIÁO
TRONG TƯ TƯỞNG ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH 121
4.1. Ý nghĩa lý luận rút ra từ việc kế thừa, phát triển một số phạm trù cơ
bản của đạo đức nho giáo trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh 121
4.2. Ý nghĩa thực tiễn của một số phạm trù cơ bản trong đạo đức nho
giáo được Hồ Chí Minh kế thừa, phát triển đối với việc giáo dục
đạo đức, lối sống cho đội ngũ cán bộ, đảng viên ở nước ta hiện nay 125
KẾT LUẬN
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Hồ Chí Minh không chỉ để lại cho dân tộc ta một sự nghiệp cách mạng
vẻ vang, một sự nghiệp văn hoá đồ sộ mà qua cuộc đời đầy gian khổ hy sinh,
vô cùng cao thượng và phong phú, vô cùng trong sáng và đẹp đẽ của mình,
Người còn để lại cho toàn Đảng, toàn dân ta một di sản lớn, đó là tư tưởng và
tấm gương đạo đức sáng ngời của người cách mạng, tượng trưng cho những
gì cao đẹp nhất trong tâm hồn, ý chí, nhân cách Việt Nam.
Đạo đức Hồ Chí Minh là đạo đức của một vĩ nhân, không chỉ ở tầm dân
tộc, mà ở tầm thời đại, tầm nhân loại. Trong diễn văn đọc tại lễ kỷ niệm 77 năm
thành lập Đảng cộng sản Việt Nam, Tổng bí thư Nông Đức Mạnh đã đánh giá:
“Chủ tịch Hồ Chí Minh là người Việt Nam đẹp nhất, tiêu biểu cho phẩm chất và
khí phách của dân tộc ta, Đảng ta. Giáo dục đạo đức, xây dựng lối sống tốt đẹp
theo tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh vừa là yêu cầu cấp bách hiện nay, vừa là
nhiệm vụ cơ bản lâu dài” [75, tr.4]. Có thể nói rằng, cả cuộc đời Hồ Chí Minh là
một bài học lớn về đạo đức cách mạng mà ngày nay mỗi người Việt Nam nói
chung và mỗi cán bộ, đảng viên nói riêng cần học tập và noi theo.
Hiện nay, Đảng ta xác định: sự xuống cấp nghiêm trọng về đạo đức ở
một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên biểu hiện tập trung ở tình trạng
tham nhũng đang làm băng hoại nền đạo đức xã hội, băng hoại truyền thống
nhân văn của dân tộc, đang là thách thức lớn nhất của công cuộc đổi mới đất
nước, là nguy cơ đe doạ sự sống còn của chế độ ta, đang làm mất thanh danh
uy tín của Đảng, Nhà nước, làm xói mòn lòng tin của nhân dân vào Đảng, vào
chế độ xã hội. Bên cạnh đó những thang bậc đạo đức xã hội đang có chiều
hướng suy thoái, lối sống theo chủ nghĩa cá nhân chưa bị ngăn chặn , trong
bối cảnh đó đạo đức trong sáng, thanh tao của Hồ Chí Minh lại càng có ý
nghĩa thực tiễn vô cùng sâu sắc. Làm theo lời Bác dạy và việc Bác làm, hơn
lúc nào hết cần lắm ở mỗi cán bộ, đảng viên những việc làm gương mẫu dù là
nhỏ còn gấp ngàn lần những lời nói suông.Nho giáo được truyền nhập vào Việt Nam từ thời Bắc thuộc, trải qua
hơn hai ngàn năm tồn tại và phát triển, nó đã được Việt Nam hoá theo tinh
thần của người Việt. Nho giáo đã trở thành một học thuyết đạo đức - chính trị
xã hội ăn sâu vào tâm tưởng của người Việt Nam. Những thang bậc đạo đức
của Nho giáo, cùng với thời gian được lớp lớp các thế hệ người Việt Nam tiếp
thu và phát triển.
Học thuyết Nho giáo đã đến với Hồ Chí Minh trong diện mạo hoàn chỉnh
của một hệ tư tưởng chính trị - đạo đức đã được Việt hoá. Hồ Chí Minh là người
ý thức hơn ai hết sự gắn bó của Nho giáo trong đời sống của người Việt.
Sinh ra trong một gia đình nhà nho nghèo yêu nước, tư tưởng Nho giáo
là hệ tư tưởng sâu sắc về lòng nhân ái, đã thấm nhuần vào Hồ Chí Minh từ
tấm bé, hình thành nên ở Hồ Chí Minh một trật tự gia phong, một kỷ cương
xã hội, một tinh thần thượng quốc, thương dân. Những tư tưởng đạo đức về:
Nhân, Nghĩa, Lễ , Trí, Tín, Trung, Hiếu, Cần, Kiệm, Liêm, Chính đã được
Hồ Chí Minh tiếp thu, phát triển và trở thành chuẩn mực sống của Người.
Nghiên cứu về vấn đề này, chúng ta nhận thấy, trong nhiều tác phẩm, bài
nói, bài viết của Hồ Chí Minh, dấu ấn Nho giáo hiện lên rất đậm nét. Hồ Chí
Minh đã có thái độ như thế nào đối với Nho giáo? Với tinh thần Hồ Chí Minh,
chúng ta có thể tiếp thu được những nhân tố tích cực nào của đạo đức Nho
giáo trong sự nghiệp đổi mới hôm nay? Với tinh thần Hồ Chí Minh, những
phạm trù đạo đức cơ bản của Nho giáo có ý nghĩa lý luận và thực tiễn như thế
nào đối với việc giáo dục đạo đức, lối sống cho đội ngũ cán bộ, đảng viên
trong giai đoạn hiện nay?
Bản thân tác giả nhận thấy đây là một vấn đề có ý nghĩa quan trọng,
mang tính thời sự cấp thiết trong việc nghiên cứu tư tưởng đạo đức Hồ Chí
Minh. Cũng bởi ý nghĩa và tầm quan trọng của vấn đề này nên tác giả chọn:
“Vấn đề kế thừa, phát triển một số phạm trù cơ bản của đạo đức Nho giáo
trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh” làm đề tài luận án tiến sĩ của mình.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án
2.1. Mục đích
- Phân tích sự kế thừa, phát triển một số phạm trù cơ bản của đạo đức
Nho giáo trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh, từ đó rút ra ý nghĩa lý luận và
thực tiễn của việc kế thừa, phát triển đó đối với việc giáo dục đạo đức, lối
sống cho đội ngũ cán bộ, đảng viên ở nước ta hiện nay.
2.2. Nhiệm vụ
[FONT=Segoe UI]- Tổng quan các công trình nghiên cứu về đạo đức Nho giáo; các công[/FONT]
[FONT=Segoe UI]trình nghiên cứu về tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh và sự kế thừa, phát triển[/FONT]
[FONT=Segoe UI]đạo đức Nho giáo trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh.[/FONT]
[FONT=Segoe UI]- Phân tích, làm rõ một số phạm trù cơ bản của đạo đức Nho giáo ở[/FONT]
[FONT=Segoe UI]Trung Quốc và Việt Nam.[/FONT]
[FONT=Segoe UI]- Phân tích, làm rõ những yếu tố ảnh hưởng và nội dung chủ yếu của[/FONT]
[FONT=Segoe UI]việc kế thừa, phát triển một số phạm trù cơ bản của đạo đức Nho giáo trong tư[/FONT]
[FONT=Segoe UI]tưởng đạo đức Hồ Chí Minh.[/FONT]
[FONT=Segoe UI]- Phân tích ý nghĩa rút ra từ việc kế thừa, phát triển một số phạm trù cơ[/FONT]
[FONT=Segoe UI]bản của đạo đức Nho giáo trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh đối với việc[/FONT]
[FONT=Segoe UI]giáo dục đạo đức, lối sống cho đội ngũ cán bộ, đảng viên ở nước ta hiện nay.[/FONT]