Tiểu Luận Vấn đề con người trong lý luận của chủ nghĩa Marx và Engel

(Tiểu luận dài 21 trang)


MỞ ĐẦU

Vấn đề con người luôn là một trong những trọng tâm nghiên cứu của triết học hiện đại, cả ở phương Tây lẫn phương Đông; cả trong các trào lưu triết học tư sản lẫn các nhà triết học Macxit. Trái ngược với các ý kiến từ các nhà triết học tư sản cho rằng triết học Macxit đặt trọng tâm vào đấu tranh giai cấp mà thường ít chú ý đến con người; trên thực tế, các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác luôn quan tâm đến vấn đề con người, bản chất con người và con người xã hội chủ nghĩa. Marx nhấn mạnh: giải phóng xã hội phải đặt trên cơ sở của giải phóng từng con người. Đảng ta cũng luôn khẳng định con người vừa là động lực, vừa là mục tiêu của công cuộc xây dựng một nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.

Trong thế giới nhiều biến động hiện nay, vấn đề con người ngày càng trở thành một trọng tâm nghiên cứu của các nhà triết học, xã hội học. Họ quan tâm đến những hiện tượng như sự suy thoái về đạo đức, nhất là trong giới trẻ; ảnh hưởng của quá trình toàn cầu hóa đến bản sắc văn hóa của các dân tộc, nhất là các dân tộc phương Đông, trong đó sự xâm nhập của văn hóa phương Tây dường như đang làm thay đổi các tiêu chí truyền thống về con người của các xã hội phương Đông. Trong khi đó, ở phương Tây, phong trào đòi tự do cá nhân sau khi giành được những thành công đáng kể ở các thập niên 60 – 70 của thế kỷ trước thì nay dường như lại là nguyên nhân dẫn đến chủ nghĩa vị kỷ, thậm chí là chủ nghĩa vô chính phủ.

Ở các nước xã hội chủ nghĩa cũ, sau thời gian dài phê phán chế độ xã hội chủ nghĩa cũ làm mất tự do cá nhân, thì các hiện tượng xuống cấp về đạo đức xã hội, rời xa bản sắc văn hóa dân tộc, chạy theo vật chất đã làm “choáng váng” các nhà lý luận “cải tổ” ở các nước này.

Ở Việt Nam, trong quá trình chuyển đổi nền kinh tế từ tập trung quan liêu bao cấp sang nền kinh tế thị trường, chúng ta cũng đã chứng kiến mặt trái của nền kinh tế thị trường, đặc biệt là trong lĩnh vực xã hội. Hiện tượng xuống cấp về đạo đức, chạy theo hưởng thụ vật chất tầm thường, sùng bái văn hóa phương Tây đang là các vấn đề nóng bỏng trên mặt trận tư tưởng hiện nay ở nước ta.

Đảng ta xác định mục tiêu xây dựng nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh; trong sự nghiệp đó, con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực. Chính vì vậy, sự nghiệp xây dựng con người là vấn đề rất được quan tâm trong công tác lý luận của Đảng. Tuy vậy, đây là vấn đề rất phức tạp, nhất là trong bối cảnh nền kinh tế xã hội của chúng ta đang trong giai đoạn chuyển đổi, các lý luận về xây dựng nền kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa còn nhiều vướng mắc. Đồng thời, lý luận về con người trong giai đoạn này cũng còn nhiều vấn đề chưa được lý giải thấu đáo. Trong khi đó, thực tiễn xã hội luôn biến đổi sinh động, công tác tổng kết thực tiễn nhiều khi chưa theo kịp với hiện thực sinh động của xã hội. Chúng ta đang chứng kiến nhiều biến đổi ghê gớm trong quan niệm của con người về đạo đức, về quan niệm sống, nhất là trong giới trẻ. Sự du nhập các tư tưởng văn hóa Tây Âu, lối sống Tây Âu đang đe dọa làm mất đi những lối sống văn hóa truyền thống của dân tộc. Đáng chú ý là bên cạnh những nét đẹp như tác phong công nghiệp, tư tưởng về tự do cá nhân, phát huy tính sáng tạo thì rất nhiều những điểm của văn hóa phương Tây cũng du nhập theo một cách méo mó, tác động xấu đến lối sống của người Việt Nam. Đó là lối sống cá nhân, ích kỷ, chạy theo đồng tiền; là những quan niệm phóng khoáng quá mức trong quan hệ cá nhân .

Vì vậy, công tác xây dựng con người thật sự là vấn đề cấp bách, trước hết là đối với các tổ chức tư tưởng văn hóa của Đảng ta. Đây là cuộc đấu tranh bền bỉ, lâu dài và rất khó khăn, nhưng đúng như chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội, trước hết cần có con người xã hội chủ nghĩa”. Công tác xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa là lĩnh vực công tác quan trọng, phải đi hàng đầu trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta hiện nay.

Tiểu luận này đề cập đến vấn đề con người trong lý luận của Marx và Engel, cũng như của Hồ Chí Minh và Đảng ta, trong đó đặt trọng tâm vào xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa phù hợp với thực tiễn cách mạng của nước ta.