Thạc Sĩ Vấn đề Campuchia trong quan hệ Thái Lan - Việt Nam (1979-1991)

TÊN ĐỀ TÀI: Vấn đề Campuchia trong quan hệ Thái Lan - Việt Nam (1979-1991)​
Information
MS: LVLS-LSTG008
SỐ TRANG:116
TRƯỜNG: ĐHSP TPHCM
NGÀNH: LỊCH SỬ
CHUYÊN NGÀNH: LỊCH SỬ THẾ GIỚI
NĂM : 2009

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Việt Nam là nước láng giềng của Thái Lan, hai nước cùng nằm trong khu vực
Đông Nam Á thuộc vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, đều chịu ảnh hưởng lớn của
Phật giáo đồng thời có một nền văn minh nông nghiệp lâu đời và rất phong phú.
Lịch sử của mối quan hệ lâu đời giữa hai nước Thái Lan – Việt Nam đã chứng
kiến rất nhiều giai đoạn thăng trầm, phức tạp và chịu sự chi phối của nhiều nhân tố.
Hai nước đã từng xảy ra xung đột với nhau, vào thế kỉ XVIII Thái Lan từng đem
quân xâm lược Việt Nam và thất bại dưới tay Nguyễn Huệ. Trong giai đoạn nửa
cuối thế kỷ XVIII đến nửa đầu thế kỷ XIX, do tranh giành phạm vi ảnh hưởng trong
khu vực, cụ thể là ở Cao Miên và Ai Lao dẫn đến mối quan hệ hai nước nhiều lúc
trở nên rất căng thẳng và thậm chí nhiều lần xung đột với nhau.
Lịch sử đã minh chứng, trong mối quan hệ giữa Thái Lan – Việt Nam có nhiều
vấn đề mâu thuẫn và sự hiểu lầm gây ảnh hưởng xấu không chỉ đến quan hệ giữa
hai nước mà còn ảnh hưởng đến cả khu vực. Trong những năm 60 và 70 của thế kỉ
XX, Thái Lan trở thành đồng minh thân cận của Mĩ trong cuộc chiến tại Việt Nam,
không chỉ cho Mĩ xây dựng các căn cứ quân sự trên lãnh thổ mình, Thái Lan còn
trực tiếp đưa quân sang tham chiến ở Việt Nam. Giai đoạn 1979 - 1991 mối quan hệ
Thái Lan – Việt Nam trở nên rất căng thẳng xung quanh vấn đề Campuchia. Chính
vấn đề này dẫn đến những mâu thuan, hiểu lầm, ảnh hưởng xấu đến mối quan hệ hai
nước, tác động không tốt đến sự phát triển của hai nước nói riêng cũng như sự ổn
định và phát triển của cả khu vực Đông Nam Á nói chung.
Lịch sử luôn tôn trọng hiện thực khách quan, tuy không phải hiện thực khách
quan nào cũng phải nói, nhưng khi đã nói cần phải nói đúng hiện thực khách quan.
Nghiên cứu lịch sử là nghiên cứu quá khứ để hiểu thực tại và có cái nhìn viễn minh
cho tương lai. Do vậy, chúng tôi cố gắng tái hiện lại lịch sử sao cho tiệm cận với
hiện thực khách quan để công trình nghiên cứu có giá trị cho thực tiễn.
Hiện nay, hai nước Thái Lan và Việt Nam là thành viên của tổ chức ASEAN
cùng nhau hợp tác để thúc đẩy đất nước phát triển, xây dựng một Đông Nam Á hòa

bình, ổn định và thịnh vượng. Nghiên cứu mối quan hệ Thái Lan – Việt Nam xung
quanh vấn đề Campuchia sẽ giúp chúng ta rút ra được nhiều bài học bổ ích, tránh
những yeu tố tiêu cực và sai lầm. Phát huy hơn nữa những yếu tố tích cực nhằm thắt
chặt tình đoàn kết hữu nghị giữa hai nước trong xu thế phát triển chung của khu vực
và thế giới. Vì lợi ích của hai dân tộc, vì ổn định và phát triển trong khu vực. Đặc
biệt, trong hoàn cảnh thế giới và khu vực đang có xu thế hội nhập ngày càng diễn ra
mạnh mẽ, trong đó khối ASEAN đang có những bước tiến nhằm tiến tới hội nhập
sâu rộng hơn.
Riêng bản thân tôi nhận thấy, đây là một nội dung thú vị mà tôi rất quan tâm. Để
có một đất nước Campuchia hòa bình, ổn định và phát triển như ngày nay có sự
đóng góp không ít xương máu của người thân tôi nói riêng và các chiến sĩ Việt Nam
nói chung.
Qua nghiên cứu đề tài này, giúp tôi hiểu biết thêm về vấn đề Campuchia, về đất
nước, văn hoá, con người và lịch sử của Thái Lan và mối quan hệ đầy thăng trầm
của Việt Nam với người láng giềng Thái Lan. Đặc biệt giúp tôi hiểu biết thêm
những vấn đề phức tạp trong các mối quan hệ quốc tế. Qua đó giúp cho quá trình
học tập, nghiên cứu và giảng dạy của tôi đạt kết quả tốt hơn.

2. Lịch sử vấn đề

Luận văn cao học Vấn đề Campuchia trong quan hệ Thái Lan – Việt Nam giai
đoạn 1979 – 1991 được nghiên cứu và viết dựa trên cơ sở chính là các tài liệu gốc
của cả hai phía Thái Lan và Việt Nam.
Các tài liệu gốc phía Việt Nam phản ánh đầy đủ quan điểm, lập trường của Việt
Nam về vấn đề Campuchia cũng như đối với Thái Lan được thể hiện qua các thông
cáo chung của Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao các nước Việt Nam, Lào và
Campuchia họp luân phiên hàng năm bắt đầu từ tháng 1/1980 – 8/1986 được đăng
tải đầy đủ trên Báo Nhân dân. Các thông cáo chung đã thể hiện khá rõ lập trường
của Việt Nam về vấn đề Campuchia liên quan đến quan hệ Việt Nam và Thái Lan
như vấn đề người tị nạn, đòi Thái Lan chấm dứt hợp tác với Trung Quốc trong việc

tiếp tay cho Khmer đỏ, xung đột tại biên giới Campuchia – Thái Lan, kêu gọi Thái
Lan chấm dứt hành động dung túng cho thế lực Khmer đỏ và việc tìm giải pháp cho
vấn đề Campuchia.
Vấn đề Campuchia trong quan hệ Thái Lan – Việt Nam cũng được đề cập một
phần trong các công trình nghiên cứu của một số tác giả khi nghiên cứu các công
trình khoa học nhưng có ít nhiều liên quan đến vấn đề này. Có thể kể đến, Nguyễn
Tương Lai (2001) với Quan hệ Việt Nam – Thái Lan trong những năm 90, NXB
Khoa học Xã hội – Hà Nội, tác giả đứng trên lập trường của Việt Nam có đề cập
đến vấn đề Campuchia gây tác động không tốt đến quan hệ Việt Nam – Thái Lan
nhưng để hiểu sự tác động do những yếu tố cụ thể nào cần phải nghiên cứu thêm để
làm rõ; Trịnh Diêu Thìn – Thanyathit Sripana (2006) với Việt kiều Thái Lan trong
mối quan hệ Thái Lan – Việt Nam NXB Khoa học Xã hội – Hà Nội cũng có đề cập
đến vấn đề Campuchia gây ảnh hưởng không tốt đến chính sách của chính phủ Thái
Lan đối với Việt kiều tại Thái Lan, tuy nhiên đây chỉ là một trong những nhân tố
ảnh hưởng xấu đến quan hệ Thái Lan – Việt Nam, còn rất nhiều nhân tố khác liên
quan cần phải nghiên cứu. Trong luận văn thạc sĩ đề tài Quan hệ Campuchia – Việt
Nam từ 1985 đến 2006 của Nguyễn Quang Thuần (2007) đứng trên lập trường của
Việt Nam tác giả có đề cập đến vấn đề Campuchia với lập luận không có vấn đề
Campuchia nên chưa thấy được bản chất phức tạp của vấn đề này. Luận án tiến sĩ
Quan hệ Việt Nam – Thái Lan (1976 - 2004) của tác giả người Thái Lan Thananan
Boonwana, đứng trên lập trường của Thái Lan, tác giả có dành một phần nội dung
nói đến vấn đề này. Trong đó tác giả xem việc Việt Nam đưa quân vào Campuchia
là vấn đề chính ảnh hưởng đến quan hệ Thái Lan – Việt Nam. Thực tế cần phải
nghiên cứu trên nhiều mặt có cái nhìn đa diện mới hiểu hết tính chất phức tạp của
vấn đề Campuchia cũng như sự tác động cụ thể đến quan hệ Thái Lan – Việt Nam.
TS. Lê Phụng Hoàng với Lịch sử quan hệ quốc tế ở Đông Nam Á từ sau chiến tranh
thế giới thứ hai đến cuối chiến tranh lạnh, tác giả dành trọn chương X để nói về vấn
đề Campuchia trong đó có đề cập đến lập trường, quan điểm của Thái Lan và Việt
Nam xung quanh vấn đề này. Tuy nhiên để làm rõ tác động của vấn đề Campuchia

đến quan hệ Thái Lan – Việt Nam cần phải nghiên cứu chuyên sâu để làm rõ thêm
nhiều vấn đề liên quan đến mối quan hệ hai nước. Bên cạnh đó còn có một số công
trình khác có đề cập một phần đến vấn đề này như Clack D. Neher and Politic in
Southeast Asia, Rochester; Frederic A Moritz and The refugee people of VietNam,
Chiritian Science Monitor
Ngoài ra các thông tin về vấn đề Campuchia trong đó thỉnh thoảng có đề cập đến
tác động của vấn đề này trong quan hệ Thái Lan - Việt Nam có thể tìm thấy qua báo
chí và các phương tiện thông tin như: Bưu điện Bangkok (Bangkok Post), Đài BBC,
The Times, Reuter, Le Matin, Le Figaro, Christian Science Monitor, NewsYork
Times, Newsweek, USIS, Đài tiếng nói Việt Nam, Đài truyền hình Việt Nam, Báo
Nhân dân và các bản dịch của TTXVN trong các tập tài liệu Tham khảo Đặc biệt.
Phần tài liệu gốc phía Thái Lan có thể kể đến Association of Southeast, Joint
Press Release of The first Asean, Ministerial Meeting, Bangkok, 8 August 1967;
Joint Communique of The Second Asean, Ministerial Meeting Jakarta, 6 – 7 August
1968; Joint Communique of The Third Asean, Ministerial Meeting Cameron
Highlands, 16 – 17 December 1969; Joint Communique of The Fourth Asean,
Ministerial Meeting Manila, 12 – 13 March 1971; Joint Communique of The Fifth
Asean, Ministerial Meeting Singapore, 13 – 14 March 1972; Joint Communique of
The Sixth Asean, Ministerial Meeting Pattaya, 16 – 18 April 1973; Joint
Communique of The Seventh Asean, Ministerial Meeting Jakarta, 7 – 9 May 1974;
Joint Communique of The Eighth Asean, Ministerial Meeting Kuala Lumpur, 13 –
15 March 1975; Joint Communique of The Ninth Asean, Ministerial Meeting
Manila, 24 – 26 June 1976; Joint Communique of The Tenth Asean, Ministerial
Meeting Singapore, 5 – 8 July 1977; Joint Press Release of The Eleventh Asean,
Ministerial Meeting Pattaya, 14 – 16 June 1978; Joint Communique of The Twelfth
Asean, Ministerial Meeting Bali, 28 – 30 June 1979; Joint Communique of The
Thirteenth Asean, Ministerial Meeting Kuala Lumpur, 25 – 26 June 1980; Joint
Communique of The Fourteenth Asean, Ministerial Meeting Manila, 17 – 18 June
1981; Joint Communique of The Fifteenrth Asean, Ministerial Meeting Singapore,

14 – 16 June 1982; Joint Communique of The Sixteeth Asean, Ministerial Meeting
Bangkok, 24 – 25 June 1983; Joint Communique of The Seventeenrth Asean,
Ministerial Meeting Jakarta, 9 – 10 July 1984; Joint Communique of The Eiteenrth
Asean, Ministerial Meeting Kuala Lumpur, 9 July 1985; Joint Communique of The
Ninteenrth Asean, Ministerial Meeting Manila, 23 –28 June 1986; Joint
Communique of The Twentienth Asean, Ministerial Meeting Singapore, 15 – 16
June 1987; Joint Communique of The 21st Asean, Ministerial Meeting Bangkok, 4 –
5 July 1988; Joint Communique of The 22nd Asean, Ministerial Meeting Bandar
Seri Begawan, 3 – 4 July 1989; Joint Communique of The 23rd Asean, Ministerial
Meeting Jakarta, 24 – 25 July 1990; Joint Communique of The twenty-fourth Asean,
Ministerial Meeting kuala Lumpur, 19 – 20 July 1991: The Official Website of the Association of Southeast Asian Nations.
Đây là các thông cáo chung của Hội nghị cấp Bộ trưởng các nước ASEAN họp luân
phiên diễn ra hàng năm từ 1967 đến 1991 và được xem là loại tài liệu gốc bằng
tiếng Anh hết sức quý giá cho quá trình nghiên cứu. Trong đó có những thông cáo
chung từ năm 1979 – 1991 thể hiện rõ quan điểm, lập trường của Thái Lan nói
riêng, các nước ASEAN nói chung về vấn đề Campuchia cũng như đối với Việt
Nam xung quanh vấn đề này. Các thông cáo cũng đề cập đến những nội dung cụ thể
xung quanh vấn đề Campuchia có tác động đến quan hệ Thái Lan – Việt Nam như:
Vấn đề người tị nạn, xung đột tại biên giới Campuchia – Thái Lan, Thái Lan lên án
Việt Nam xâm phạm lãnh thổ Thái Lan, đòi Việt Nam rút quân khỏi Campuchia và
tìm một giải pháp chính trị cho vấn đề Campuchia.
Do đó việc tập hợp, đánh giá để hiểu vấn đề là nhiệm vụ cần thiết của người
nghiên cứu. Khi nghiên cứu đề tài này, tác giả cố gắng sưu tầm tất cả những tài liệu
liên quan trong phạm vi có thể rồi sắp xếp, nghiên cứu nhằm làm rõ hơn vấn đề
Campuchia trong quan hệ Thái Lan – Việt Nam giai đoạn 1979 – 1991 đồng thời
cũng mong có thể rút ra được những giá trị khoa học phục vụ cho thực tiễn.

3. Mục đích nghiên cứu

Mục đích nghiên cứu đề tài nhằm kiểm chứng khả năng học tập và nghiên
cưu của chính tác giả, đây cũng là bài thu hoạch bổ ích kết thúc chương trình đào

tạo sau đại học. Thông qua đây, bản thân tác giả muốn phát huy khả năng nghiên
cứu, tìm tòi và sáng tạo trong nhiệm vụ nghiên cứu khoa học của mình, thể hiện
việc học và hành gắn liền với nhau. Qua đó giúp tác giả biết thêm được nhiều kiếm
thức bổ ích cho bản thân để phục vụ tốt hơn cho công tác giảng dạy của mình. Đề
tài cũng góp phần tìm hiểu và làm sáng tỏ thêm những nội dung liên quan đến vấn
đề Campuchia ảnh hưởng đến mối quan hệ Thái Lan – Việt Nam trong giai đoạn
1979 – 1991 để từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm giúp mối quan hệ Thái Lan
và Việt Nam ngày càng phát triển.

4. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu chính là tác động của vấn đề Campuchia đến mối quan
hệ Thái Lan – Việt Nam trong khoảng thời gian từ 1979 – 1991. Trong đó luận văn
cố gắng làm rõ được những vấn đề mấu chốt để làm nổi bật bản chất của những vấn
đề cần nghiên cứu.

5. Nhiệm vụ nghiên cứu

Trên cơ sở lấy những tài liệu gốc làm cơ sở chính để nghiên cứu và tham
khảo một số công trình khác của các nhà nghiên cứu có liên quan cũng như phỏng
vấn một số nhân chứng từng sống và chiến đấu tại Campuchia. Tác giả muốn
nghiên cứu một cách đa chiều, cố gắng đi sâu vào tìm hiểu bản chất của vấn đề
Campuchia và những tác động đến mối quan hệ Thái Lan – Việt Nam từ 1979 -
1991.

6. Giới hạn đề tài

Để người đọc có cái nhìn sâu sắc hơn về quan hệ Thái Lan – Việt Nam, tác
giả dành Chương 1 để giới thiệu về quan hệ Thái Lan – Việt Nam từ 1967 – 1979
trong đó có giới thiệu khái quát về quan hệ Thái Lan – Việt Nam trong lịch sử và
mối quan hệ Thái Lan –Việt Nam kể từ khi Thái Lan là thành viên của tổ chức
ASEAN (1967) cho đến khi diễn ra vấn đề Campuchia (1979).
Chương 2: Vấn đề Campuchia trong quan hệ Thái Lan – Việt Nam giai đoạn
1979 – 1986 và Chương 3: Vấn đề Campuchia trong quan hệ Thái Lan – Việt Nam
giai đoạn 1986 – 1991. Sở dĩ tác giả chọn mốc 1986 để kết thúc Chương 2 và mở

đầu cho Chương 3 bởi chính lúc này thái độ của Thái Lan đối với Việt Nam bắt đầu
thay đổi. Ngược lại, Việt Nam cũng bắt đầu thay đổi thái độ của mình đó là chấp
nhận một giải pháp chính trị cho việc giải quyết toàn diện cuộc xung đột tại
Campuchia. Mốc 1991 là lúc vấn đề Campuchia được giải quyết bằng biện pháp
chính trị với vai trò của Liên Hợp Quốc.

7. Phương pháp nghiên cứu

Luận văn được nghiên cứu dựa trên cơ sở tài liệu gốc cùng các loại tài liệu
liên quan và các chứng cứ khoa học để tiếp cận đối tượng với mục đích tiệm cận với
hiện thực. Áp dụng phương pháp logic, phương pháp sử học so sánh, phương pháp
định lượng, phương pháp liên ngành, phương pháp lịch sử cụ thể, phương pháp
nghiên cứu quan hệ quốc tế Với các kĩ thuật cơ bản như tìm, đọc, phân loại,
nghiên cứu, đánh giá, phân tích và tổng hợp để từ đó rút ra những luận cứ khoa học
có giá trị cho thực tiễn và giáo dục. Việc nghiên cứu chắc hẳn không tránh khỏi
thiếu sót, mong quý thầy cô và các đọc giả đóng góp ý kiến để việc nghiên cứu các
đề tài lần sau đạt kết quả tốt hơn.

8. Bố cục của luận văn

Chương 1 : Khái quát quan hệ Thái Lan – Việt Nam giai đoạn 1967 – 1979.
Chương 2 : Vấn đề Campuchia trong quan hệ Thái Lan – Việt Nam giai
đoạn 1979 – 1986.
Chương 3 : Vấn đề Campuchia trong quan hệ Thái Lan – Việt Nam
giai đoạn 1986 – 1991.