Luận Văn Vai trò của nhà nước trong quá trình công nghiệp hoá hướng về xuất khẩu của Malaixia - kinh nghiệm v

1. Tính cấp thiết của đề tài luận án
Công nghiệp hoá là con đường tất yếu đưa các nước đang phát triển thoát khỏi
tình trạng nghèo nàn, lạc hậu về kinh tế và kỹ thuật để trở thành xã hội hiện đại, văn
minh. Công nghiệp hóa ở các nước đang phát triển có sự đa dạng về mô hình do việc
thực hiện chiến lược công nghiệp hóa ở mỗi nước còn bị chi phối bởi ý thức hệ chính trị.
Thực tế, quá trình công nghiệp hóa ở các nước đang phát triển với những thành công và
hạn chế khác nhau, thậm chí có nước phải trả giá cho sự phát triển. Điều đó đã thu hút sự
quan tâm nghiên cứu của nhiều học giả trên thế giới về con đường công nghiệp hoá của
những nước này.
Malaixia là thành viên của ASEAN và có một số điểm tương đồng với Việt Nam
khi bước vào công nghiệp hóa. Khi triển khai công nghiệp hoá, Malaixia đã nhanh chóng
chuyển từ chiến lược thay thế nhập khẩu sang hướng về xuất khẩu và đạt được những
thành công quan trọng trong phát triển kinh tế. Hoạt động xuất khẩu ngày càng đóng vai
trò tích cực với tăng trưởng kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế với sự đa dạng hoá
ngành nghề hướng về xuất khẩu để chuẩn bị gia nhập hàng ngũ các nước công nghiệp
mới. Thành công ấy cho thấy, nhà nước luôn là tác nhân quan trọng trong tiến trình công
nghiệp hóa ở Malaixia, đặc biệt trong giai đoạn công nghiệp hóa hướng về xuất khẩu.
Ở Việt Nam từ 1986 đến nay, CNH, HĐH theo đường lối đổi mới của Đảng đã
thu được những kết quả kinh tế quan trọng. Đất nước đã ra khỏi khủng hoảng kinh tế –
xã hội và tạo tiền đề để đẩy nhanh CNH, HĐH và tăng nhanh xuất khẩu. Xuất khẩu thực
sự trở thành động lực cho tăng trưởng và thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo
hướng hội nhập kinh tế quốc tế với việc phát huy lợi thế so sánh. Tuy nhiên, nhìn vào
quá trình công nghiệp hoá hướng về xuất khẩu ở nước ta vẫn nảy sinh không ít những
vấn đề bất cập, trong đó có vấn đề thuộc về cơ chế chính sách, về bố trí cơ cấu kinh tế
v.v . Vì vậy, việc nghiên cứu vai trò của nhà nước trong công nghiệp hóa hướng về xuất
khẩu ở Malaixia có ý nghĩa lý luận, thực tiễn sâu sắc với CNH, HĐH ở nước ta hiện nay
khi Việt Nam đã là thành viên của WTO. Hơn nữa, từ 1986 đến nay, công nghiệp hoá
hướng về xuất khẩu là một trong những vấn đề quan trọng trong nội dung đường lối
CNH, HĐH của Đảng và Nhà nước ta.
2. Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến luận án
Về nghiên cứu ở nước ngoài, có một số công trình nghiên cứu và bài viết đăng tải
trên các tạp chí chuyên nghành về công nghiệp hoá hướng về xuất khẩu của Malaixia,
như các công trình nghiên cứu của World Bank (1993), “The East Asian Miracle:
Economic Growth and Public Policy”; Haggard, Stephen (1999), “Governance and
Growth: Lessons from the Asean Economic Crisis” Đồng thời, còn có một số công
trình và bài viết trên các tạp chí chuyên ngành nghiên cứu về vai trò điều tiết thị trường
(Wade, 1990, 1988); vai trò của chính phủ đối với sự phát triển của nguồn nhân lực
2
(Haggard, 2000; Heo & Kim, 2000); về sự trợ giúp của chính phủ đối với sự phát triển
của ngành công nghiệp (Hong, 1997); về vai trò của nhà nước trong thu hút, kiểm soát
và quản lý vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (Lim & Pang, 1991) . Nhìn chung, từ các
công trình này có thể thấy được các chính sách, giải pháp của nhà nước đối với phát triển
kinh tế nói chung, trong đó có vấn đề thúc đẩy hoạt động xuất khẩu.
Ở Việt Nam, thời gian qua đã có một số công trình nghiên cứu về kinh tế
Malaixia. Tác giả Đào Lê Minh và Trần Lan Hương (2001) với công trình “Kinh tế
Malaixia” đã đề cập một số chính sách và giải pháp trong phát triển kinh tế của Malaixia
ở tất cả các lĩnh vực của nền kinh tế; PGS. TS Phùng Xuân Nhạ với công trình “Đầu tư
trực tiếp nước ngoài phục vụ công nghiệp hoá ở Malaixia – Kinh nghiệm đối với Việt
Nam” nghiên cứu về các chính sách, giải pháp và những kết quả, hạn chế trong thu hút
FDI của Malaixia. Công trình còn đề cập đến những kinh nghiệm thu hút FDI của
Malaixia có khả năng vận dụng vào Việt Nam. TS. Hoàng Thị Thanh Nhàn với công
trình “Điều chỉnh cơ cấu kinh tế ở Hàn Quốc, Malaixia và Thái Lan” đã làm rõ một số
chính sách và giải pháp điều chỉnh kinh tế của Malaixia sau khủng hoảng tài chính – tiền
tệ châu Á năm 1997 v.v
Nhìn chung, thời gian qua ở trong nước và nước ngoài đã có một số công trình
nghiên cứu về kinh tế Malaixia hoặc nghiên cứu ở mức độ gián tiếp trong mối quan hệ
kinh tế của Malaixia với các nước khu vực Đông Nam Á hay Đông Á. Tuy nhiên, trong
thực tế hiện chưa có công trình nào nghiên cứu về vai trò của nhà nước trong quá trình
công nghiệp hoá hướng về xuất khẩu ở Malaixia. Đó là lý do nghiên cứu sinh chọn đề tài
nghiên cứu: “Vai trò của nhà nước trong quá trình công nghiệp hoá hướng về xuất
khẩu của Malaixia - kinh nghiệm và khả năng vận dụng vào Việt Nam”.
3. Mục tiêu của đề tài luận án
Mục đích nghiên cứu của luận án là nghiên cứu về vai trò của nhà nước trong quá
trình công nghiệp hoá hướng về xuất khẩu ở Malaixia. Từ đó rút ra những bài học kinh
nghiệm có ý nghĩa lý luận và thực tiễn về vai trò nhà nước trong công nghiệp hóa hướng
về xuất khẩu có khả năng vận dụng với nước ta hiện nay. Việc nghiên cứu vận dụng dựa
trên cơ sở xem xét những điểm tương đồng và khác biệt của hai nước Việt Nam và
Malaixia trong tiến hành công nghiệp hoá và chú trọng đẩy mạnh xuất khẩu.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án
- Đối tượng nghiên cứu của luận án là vai trò của nhà nước Malaixia trong quá
trình công nghiệp hóa hướng về xuất khẩu.
- Phạm vi nghiên cứu:
+ Nội dung vai trò nhà nước trong công nghiệp hóa là đề tài rộng, ở đây luận án
chỉ tập trung vào việc lựa chọn chiến lược và những chính sách của nhà nước nhằm thúc
đẩy công nghiệp hóa hướng về xuất khẩu.
+ Thời gian nghiên cứu khi Malaxia bắt đầu chuyển sang thực hiện công nghiệp
hóa hướng về xuất khẩu (1971 – nay).
3
5. Các phương pháp nghiên cứu
Luận án sử dụng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng, chủ nghĩa
duy vật lịch sử. Đồng thời, luận án còn sử dụng các phương pháp lịch sử, phương pháp
lôgic, phương pháp nghiên cứu so sánh và phương pháp phân tích kinh tế để làm rõ nội
dung nghiên cứu. Luận án đã kế thừa và sử dụng có chọn lọc những kết quả nghiên cứu
về công nghiệp hóa của Malaixia trước đó. Hệ thống số liệu đã được thu thập từ nhiều
nguồn để phục vụ cho mục tiêu nghiên cứu. Trong thực hiện luận án, nghiên cứu sinh
còn tiếp thu ý kiến đóng góp của các chuyên gia Viện Đông Nam Á, Viện Đông Bắc Á
về nghiên cứu trên.
6. Những đóng góp mới của luận án
- Làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về vai trò của nhà nước trong quá trình công
nghiệp hoá hướng về xuất khẩu.
- Làm rõ thực trạng vai trò nhà nước trong quá trình công nghiệp hoá hướng về
xuất khẩu ở Malaixia. Từ những thành công và hạn chế để rút ra những bài học kinh
nghiệm về vai trò của nhà nước đối với công nghiệp hoá.
- Luận giải khả năng vận dụng một số kinh nghiệm của Malaixia về vai trò của
nhà nước trong quá trình công nghiệp hoá hướng về xuất khẩu với nước ta hiện nay.
7. Kết cấu của luận án
Ngoài lời mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận án được kết cấu
thành 3 chương.
Chương 1: Cơ sở lý luận về vai trò của nhà nước trong công nghiệp hóa hướng về xuất
khẩu
Chương 2: Thực trạng về vai trò của nhà nước trong công nghiệp hóa hướng về xuất
khẩu của Malaixia – Bài học kinh nghiệm
Chương 3: Khả năng vận dụng một số kinh nghiệm về vai trò của nhà nước trong công
nghiệp hóa hướng về xuất khẩu của Malaixia vào Việt Nam hiện nay