Tiến Sĩ Vai trò của Nhà nước trong chủ động và tích cực hội nhập kinh tế quốc tế ở Việt Nam

LUẬN ÁN TIẾN SỸ
NĂM 2014
MỤC LỤC
Chương 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN
ĐẾN ĐỀ TÀI
1.1. Các công trình nghiên cứu về hội nhập kinh tế quốc tế 6
1.2. Những nghiên cứu về vai trò của nhà nước trong toàn cầu
hoá, hội nhập kinh tế quốc tế
11
1.3. Các công trình nghiên cứu về vấn đề chủ động, tích cực hội
nhập kinh tế quốc tế ở Việt Nam
1.4. Đánh giá chung về tình hình nghiên cứu liên quan đến vai trò của Nhà
nước Việt Nam trong chủ độngvà tích cực hội nhập kinh tế quốc tế
Chương 2: CHỦ ĐỘNG VÀ TÍCH CỰC HỘI NHẬP KINH TẾ
QUỐC TẾ Ở VIỆT NAM – TÍNH TẤT YẾU VÀ VAI
TRÒ CỦA NHÀ NƯỚC
2.1. Tính tất yếu của chủ động và tích cực hội nhập kinh tế quốc
tế ở Việt Nam hiện nay
2.2. Vai trò của Nhà nước trong chủ động và tích cực hội nhập
kinh tế quốc tế - Một số vấn đề lý luận cơ bản
Chương 3: VAI TRÒ CỦA NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRONG CHỦ
ĐỘNG VÀ TÍCH CỰC HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ –
THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ ĐẶT RA
3.1. Thực trạng vai trò của Nhà nước Việt Nam trong chủ động và
tích cực hội nhập kinh tế quốc tế
3.2. Một số vấn đề đặt ra hiện nay đối với việc phát huy vai trò của
Nhà nước trong chủ động và tích cực hội nhập kinh tế quốc tế
Chương 4: QUAN ĐIỂM ĐỊNH HƯỚNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP
CHỦ YẾU PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA NHÀ NƯỚC
TRONG CHỦ ĐỘNG VÀ TÍCH CỰC HỘI NHẬP KINH
TẾ QUỐC TẾ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
4.1. Quan điểm định hướng phát huy vai trò của Nhà nước Việt
Nam trong chủ động và tích cực hội nhập kinh tế quốc tế
4.2. Một số giải pháp chủ yếu phát huy vai trò của Nhà nước
trong việc chủ động và tích cực hội nhập kinh tế quốc tế ở
Việt Nam hiện nay
KẾT LUẬN
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Hội nhập quốc tế ngày nay đã trở thành xu thế tất yếu khách quan của
tiến trình phát triển nhân loại, trong đó, hội nhập kinh tế quốc tế là nội dung
cốt lõi, căn bản, cơ sở nền tảng của toàn bộ tiến trình hội nhập.
Quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, một mặt đem lại cho các quốc gia
những cơ hội tốt cho thúc đẩy kinh tế phát triển, nhưng mặt khác cũng khiến
các quốc gia phải đối mặt với muôn vàn rủi ro, thách thức. Tuy nhiên, mỗi
quốc gia khi tham gia tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế không phải đều cùng
nhận được những cơ hội hay phải gánh chịu những rủi ro, thách thức ngang
nhau. Thực tế cho thấy, hiệu quả tiến trình hội nhập phụ thuộc rất lớn vào năng
lực nhận thức và hành động của mỗi quốc gia. Quốc gia nào chủ động và tích
cực trong hội nhập, có những chính sách hội nhập đúng đắn, phương thức hội
nhập phù hợp sẽ tận dụng, khai thác được nhiều hơn những cơ may, vận hội,
đồng thời dễ dàng vượt qua những trở ngại, thách thức, giảm thiểu những tổn
thất, gặt hái những thành tựu phát triển ngay cả trong những điều kiện khó
khăn nhất. Ngược lại, những quốc gia nào còn do dự, lúng túng, không nhanh
nhạy nắm bắt thời cơ, linh hoạt ứng phó trước những biến động của tiến trình
hội nhập sẽ phải hứng chịu nhiều tổn thất, thiệt hại, thậm chí có thể đẩy nền
kinh tế rơi vào khủng hoảng, suy thoái nặng nề.
Đối với các nước có nền kinh tế phát triển chưa cao như Việt Nam, hội
nhập kinh tế quốc tế là lựa chọn tốt nhất để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, rút
ngắn khoảng cách tụt hậu so với các nước, nâng cao vị thế kinh tế và năng lực
cạnh tranh quốc gia. Để đảm bảo hiệu quả tiến trình hội nhập, nhanh chóng gặt
hái những thành tựu phát triển kinh tế to lớn, việc chủ động và tích cực trong hội
nhập có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Chủ động và tích cực hội nhập không chỉ
giúp chúng ta nắm bắt, tận dụng tối đa những cơ hội, kết hợp tốt các nguồn lực
cho thúc đẩy kinh tế phát triển; ứng phó hiệu quả hơn trước những tác động, ảnh
hưởng bất lợi từ tiến trình hội nhập; né tránh, hạn chế đến mức thấp nhất những
tác động xấu từ tiến trình hội nhập, mà hơn thế còn có thể tìm kiếm được nhữngcơ hội trong thách thức, thậm chí có thể “xoay chuyển” những tình huống bất
lợi, biến những khó khăn, thách thức thành động lực phát triển.
Để chủ động và tích cực hội nhập đòi hỏi sự nỗ lực kết hợp, tham gia của
nhiều chủ thể, trong đó nhà nước là chủ thể quan trọng nhất, có vai trò to lớn,
trực tiếp điều hành, chỉ đạo, định hướng, dẫn dắt toàn bộ tiến trình hội nhập
kinh tế quốc tế ở nước ta.
Những năm qua, Nhà nước Việt Nam đã đề ra nhiều chính sách định
hướng đúng đắn, đồng thời chỉ đạo triển khai nhiều biện pháp thúc đẩy nền
kinh tế hội nhập ngày càng mạnh mẽ vào thể chế kinh tế khu vực và thế giới.
Nhờ đó chúng ta đã khai thác được nhiều giá trị từ tiến trình hội nhập cho
thúc đẩy kinh tế phát triển, đem lại cho nền kinh tế Việt Nam những bước
khởi sắc tốt đẹp với tốc độ tăng trưởng kinh tế khá cao trong nhiều năm, năng
lực cạnh tranh và vị thế kinh tế của đất nước trên trường quốc tế không ngừng
được cải thiện và nâng cao. Tuy nhiên, thực tế cũng cho thấy, hiệu quả tiến
trình hội nhập kinh tế quốc tế ở nước ta đến nay vẫn chưa thực sự như mong
đợi. Tốc độ tăng trưởng kinh tế còn thấp, chưa tương xứng với tiềm năng và
lợi thế của đất nước. Nhiều nguồn lực của nền kinh tế chưa được khai thác,
phát huy tốt. Nền kinh tế cũng chưa tranh thủ được tối đa sự hỗ trợ từ bên
ngoài cho việc giải quyết, ứng phó hiệu quả trước những khó khăn, thách thức
và biến động phức tạp của tiến trình hội nhập.
Một trong những nguyên nhân căn bản của thực trạng đó là do Nhà nước
chưa thực sự phát huy tốt vai trò của mình trong chủ động và tích cực chỉ đạo,
điều hành tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế; năng lực quản lý, điều tiết kinh tế
vĩ mô của Nhà nước vẫn còn nhiều hạn chế, yếu kém; hệ thống pháp luật, bộ
máy hành chính Nhà nước chưa đáp ứng tốt nhất những đòi hỏi của tiến trình
hội nhập và yêu cầu phát triển đất nước, v.v
Vì vậy, việc nâng cao vai trò của Nhà nước trong chủ động và tích cực hội
nhập kinh tế quốc tế nhằm khai thác được nhiều hơn nữa những lợi ích to lớn
từ hội nhập cho thực hiện thắng lợi những mục tiêu phát triển đất nước vẫn là
nội dung cần chú trọng trong tiến trình hội nhập ở nước ta thời gian tới.Hơn thế, trong bối cảnh hội nhập quốc tế có nhiều diễn biến phức tạp như
hiện nay, nền kinh tế Việt Nam đang đứng trước nhiều khó khăn, thách thức
nan giải (ảnh hưởng bất lợi từ cuộc khủng hoảng, suy thoái kinh tế, mất ổn định
chính trị diễn ra ở nhiều quốc gia; đối phó với những âm mưu chống phá từ các
lực lượng thù địch và những toan tính xâm lược, chèn ép nước ta trên nhiều
lĩnh vực ngày càng mạnh mẽ của Trung Quốc; ), Nhà nước càng cần phải
phát huy hơn nữa vai trò của mình trong chủ động và tích cực hội nhập; chỉ đạo
khai thác, kết hợp tối đa nội lực và ngoại lực nhằm củng cố và tăng cường sức
mạnh, tiềm lực kinh tế đất nước, nâng cao khả năng ứng phó, giải quyết hiệu
quả trước những tác động, ảnh hưởng bất lợi từ tiến trình hội nhập, đảm bảo
độc lập tự chủ về kinh tế, giảm thiểu sự lệ thuộc nặng nề vào các quốc gia lớn,
đồng thời tranh thủ tối đa mọi sự hỗ trợ, ủng hộ của cộng đồng quốc tế cho
thực hiện mục tiêu vừa thúc đẩy phát triển kinh tế, vừa đảm bảo giữ vững ổn
định chính trị, bảo vệ độc lập dân tộc, chủ quyền quốc gia.
Thực tiễn đã và đang đặt ra yêu cầu cần thiết phải nghiên cứu vấn đề vai trò
của nhà nước trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế để từ đó rút ra những bài
học cần thiết nâng cao vai trò của Nhà nước Việt Nam trong việc chủ động và
tích cực hội nhập vào thể chế kinh tế toàn cầu nhằm gặt hái những thành tựu hội
nhập kinh tế quốc tế cao nhất cho công cuộc phát triển đất nước. Đó là lý do tác
giả luận án chọn vấn đề “Vai trò của nhà nước trong chủ động và tích cực hội
nhập kinh tế quốc tế ở Việt Nam hiện nay” làm đề tài nghiên cứu của mình.