Báo Cáo Vai trò của luật tục và tập quán trong quản lý, sử dụng tài nguyên rừng, tài nguyên nước

MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ĐƯỢC SỬ DỤNG TRONG BÁO CÁO . 4
LỜI CẢM ƠN 5
GIỚI THIỆU CHUNG VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU 6
I. ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN, KINH TẾ-XÃ HỘI VÀ VĂN HÓA Ở CÁC XÃ KHẢO SÁT . 9
I.1 Đặc điểm tự nhiên, kinh tế-xã hội tại hai xã khảo sát . 9
I.1.1 Xã Mường Phăng . 9
I.1.1.1 Điều kiện tự nhiên 9
I.1.1.2 Dân sinh kinh tế . 9
I.1.2 Xã Tả Phìn 10
I.1.2.1 Điều kiện tự nhiên . 11
I.1.2.2 Dân sinh, kinh tế 11
I.2 Một số thông tin về văn hóa, cộng đồng người Thái và người Dao Đỏ 12
II. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU . 15
II.1 Khái niệm luật tục trong quản lý, sử dụng tài nguyên rừng, tài nguyên nước . 15
II.1.1 Khái niệm luật tục . 15
II.1.1.1 Khái niệm chung . 15
II.1.1.2 Đối với người Thái . 16
II.1.1.3 Đối với người Dao Đỏ 16
Nội dung Luật tục hướng cho người dân làm việc thiện, yêu quí thiên nhiên, yêu quí đất, rừng và nước vì
những tài nguyên này cho họ cuộc sống. Luật tục bao gồm các quy định trong cuộc sống, bảo vệ nguồn nước
và bảo vệ rừng. Không có quy định riêng cho giới, không tạo sự khác biệt trong cộng đồng. . 16
II.1.1.4 Khác nhau giữa luật tục với văn hoá . 17
II.1.2 Một số luật tục và thể chế truyền thống của người Thái và người Dao Đỏ . 17
II.1.2.1 Hệ giá trị niềm tin thông qua một số lễ/hội . 17
II.1.2.2 Vai trò, ý nghĩa của luật tục . 22
II.1.2.3 Cấu trúc và thế chế truyền thống . 23
II.2 Ảnh hưởng của các chính sách xã hội, kinh tế và môi trường đối với việc quản lý và sử dụng tài
nguyên rừng, nước . 26
II.2.1 Tài nguyên rừng, tài nguyên nước và thực trạng quản lý ở xã Mường Phăng và Tả Phìn . 26
II.2.1.1 Tài nguyên rừng 26
II.2.1.2 Tài nguyên nước . 28
II.2.2 Các chính sách, chương trình ảnh hưởng đến kinh tế - xã hội và môi trường 29
II.3 Mối quan hệ giữa luật tục với quản lý, sử dụng bền vững tài nguyên rừng, tài nguyên nước 30
II.3.1 Nhận thức về quản lý và sử dụng bền vững tài nguyên rừng, tài nguyên nước 30
II.3.2 Quản lý, sử dụng tài nguyên rừng, tài nguyên nước của người Thái, người Dao 30
II.3.2.1 Căn cứ trong quản lý, sử dụng tài nguyên rừng, tài nguyên nước 30
II.3.2.2 Các hình thức, nội dung quản lý sử dụng tài nguyên 31
II.4 Chính sách, pháp luật của Nhà nước và ảnh hưởng của nó đến luật tục về quản lý, sử dụng tài
nguyên thiên nhiên . 34
II.4.1 Những hệ giá trị và nguyên tắc cơ bản của luật, chính sách nhà nước và luật tục về quản lý, sử dụng
tài nguyên rừng, tài nguyên nước 34
II.4.2 Sự giống và khác nhau về hệ giá trị và nguyên tắc cơ bản giữa luật pháp với luật tục 35
II.4.3 Luật nhà nước có tính đến luật tục không? Làm thế nào để luật tục và luật nhà nước xích lại gần
nhau 36
II.4.4 Quan điểm của chính quyền địa phương đối với luật tục 37
II.4.5 Nhận thức của người dân về chính sách quản lý, sử dụng rừng và nước . 38
II.4.6 Ảnh hưởng của chính sách nhà nước đến luật tục, khó khăn của người dân trong việc thực thi các
chính sách, chương trình của Nhà nước . 38
II.4.7 Tổng kết phân loại các luật tục đã phát hiện 39
II.4.7.1 Luật tục về tín ngưỡng, văn hóa còn tồn tại . 40
II.4.7.2 Luật tục về quản lý sử dụng tài nguyên rừng/nước còn tồn tại . 40
II.4.7.3 Một số luật tục đã thay đổi 41
3
III. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 42
TÀI LIỆU THAM KHẢO CHÍNH . 45
PHỤ LỤC 46
Phụ lục 1: Lịch sử quản lý tài nguyên rừng tại xã Mường Phăng 46
Phụ lục 2: Lịch sử quản lý tài nguyên rừng tại xã Tả Phìn . 47
Phụ lục 3: Đặc điểm khách thể nghiên cứu . 48
Phụ lục 4: Danh sách những người gặp làm việc và phỏng vấn tại xã Mường Phăng và Tả Phìn . 49
DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 1: Bản Bua, Mường Phăng
Hình 2: Suối Thầu, Tà Phìn
Hình 3: Thảo luận về Luật tục với Già làng người Thái tại Mường Phăng
Hình 4: Ta Léo đặt ở cây cúng Xên Bản
Hình 5: Đặt vỏ cơm lam lên cây
Hình 6: Rừng tự nhiên ở Mường Phăng
Hình 7: Rừng Sa Mộc 30 tuổi ỏ Tà Phìn
Hình 8: Bán rau rừng ở chợ Mường Phăng
Hình 9: Thu hái củi ở Tà Phìn