Tiến Sĩ Vai trò của chụp cắt lớp điện toán trong chẩn đoán tắc đại tràng

i

MỤC LỤC
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ĐOAN
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ, HÌNH
Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU . 3
1.1 ĐẶC ĐIỂM GIẢI PHẪU CỦA ĐẠI TRÀNG . 3
1.2 TẮC ĐẠI TRÀNG: SINH LÍ BỆNH, NGUYÊN NHÂN, CHẨN ĐOÁN 5
1.3 HỘI CHỨNG GIẢ TẮC ĐẠI TRÀNG: BỆNH SINH, CHẨN ĐOÁN . 9
1.4 CÁC PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN HÌNH ẢNH TRONG TẮC ĐẠI
TRÀNG 11
1.5 HÌNH ẢNH CỦA TẮC ĐẠI TRÀNG TRÊN PHIM CCLĐT . 15
1.6 CÁC NGHIÊN CỨU VỀ VAI TRÒ CỦA CCLĐT TRONG CHẨN ĐOÁN
TẮC ĐẠI TRÀNG 23
Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 26
2.1 LOẠI NGHIÊN CỨU . 26
2.2 CỠ MẪU . 26
2.3 ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 27
2.4 THU THẬP SỐ LIỆU . 28
2.5 ĐỊA ĐIỂM VÀ THỜI GIAN NGHIÊN CỨU 34
2.6 PHÂN TÍCH VÀ XỬ LÍ SỐ LIỆU 34
Chương 3: KẾT QUẢ . 35
3.1 SỐ LIỆU CHUNG 35
3.2 CHẨN ĐOÁN XÁC ĐỊNH CÓ TẮC ĐẠI TRÀNG 40
3.3 CHẨN ĐOÁN VỊ TRÍ TẮC ĐẠI TRÀNG 45
3.4 CHẨN ĐOÁN NGUYÊN NHÂN TẮC ĐẠI TRÀNG 46
3.5 CÁC TRƯỜNG HỢP CÓ BIẾN CHỨNG . 47
ii

3.6 CHẨN ĐOÁN GIAI ĐOẠN UNG THƯ TRONG TR DO UNG THƯ ĐẠI
TRỰC TRÀNG 50
3.7 ĐIỀU TRỊ TẮC ĐẠI TRÀNG DO UNG THƯ 52
Chương 4: BÀN LUẬN 53
4.1 ĐÁNH GIÁ THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU THỬ NGHIỆM CHẨN ĐOÁN 53
4.2 GIÁ TRỊ CỦA CCLĐT TRONG CHẨN ĐOÁN XÁC ĐỊNH TẮC ĐẠI
TRÀNG 54
4.3 DẤU HIỆU TẮC ĐẠI TRÀNG TRÊN CCLĐT 58
4.4 KHẢ NĂNG CỦA CCLĐT TRONG CHẨN ĐOÁN VỊ TRÍ TẮC ĐẠI
TRÀNG 61
4.5 KHẢ NĂNG CỦA CCLĐT TRONG CHẨN ĐOÁN NGUYÊN NHÂN TẮC
ĐẠI TRÀNG . 62
4.6 CHẨN ĐOÁN GIAI ĐOẠN TRONG TẮC ĐẠI TRÀNG DO UNG THƯ
NGUYÊN PHÁT . 64
4.7 CHẨN ĐOÁN BIẾN CHỨNG TẮC ĐẠI TRÀNG . 68
4.8 ỨNG DỤNG CỦA CCLĐT TRONG QUYẾT ĐỊNH ĐIỀU TRỊ VÀ TIÊN
LƯỢNG TẮC ĐẠI TRÀNG . 70
KẾT LUẬN . 73
KIẾN NGHỊ : . 73
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
iii



LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu, kết quả trong luận văn là trung thực và chưa từng được
công bố trong bất kì công trình nào khác



TRẦN ĐỨC HUY
iv

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
AUC : Diện tích dưới đường cong
CCLĐT : Chụp cắt lớp điện toán
GPB : Giải phẫu bệnh
OR : Odd ratio
RN : Ruột non
ROC : Receiver operating characteristic
SA : Siêu âm
TR : Tắc ruột
XQBKSS : X quang bụng không sửa soạn
XQĐT : X quang đại tràng




v

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1 Các nguyên nhân gây tắc đại tràng 7
Bảng 2.2 Bảng liệt kê và định nghĩa các biến số nghiên cứu. 29
Bảng 3.3 So sánh độ tuổi trung bình của 2 nhóm . 35
Bảng 3.4 So sánh triệu chứng lâm sàng ở 2 nhóm . 39
Bảng 3.5 So sánh các chỉ số xét nghiệm ở 2 nhóm . 39
Bảng 3.6 Kết quả chẩn đoán tắc đại tràng trên CCLĐT 40
Bảng 3.7 Kết quả chẩn đoán của XQBKSS 41
Bảng 3.8 Kết quả chẩn đoán của SA trong chẩn đoán tắc đại tràng . 42
Bảng 3.9 Dấu hiệu chẩn đoán tắc đại tràng trên CCLĐT . 42
Bảng 3.10 Giá trị chẩn đoán theo kích thước đại tràng . 44
Bảng 3.11 Nguyên nhân tắc ở 2 nhóm 46
Bảng 3.12 Nguyên nhân tắc giữa phẫu thuật và CCLĐT ở nhóm bệnh . 47
Bảng 3.13 Chẩn đoán biến chứng ở 10 trường hợp . 48
Bảng 3.14 Tương quan giữa biến chứng tử và vong của tắc đại tràng với đường
kính đại tràng trên CCLĐT . 49
Bảng 3.15 Chỉ số OR đánh giá liên quan giữa biến chứng và tử vong với đường
kính đại tràng 49
Bảng 3.16 Vị trí tắc đại tràng do ung thư đại tràng nguyên phát 50
Bảng 3.17 So sánh kết quả CCLĐT với giải phẫu bệnh theo từng giai đoạn . 51
Bảng 3.18 Tương quan giữa CCLĐT và GPB theo giai đoạn T 51
Bảng 3.19 Phương pháp mổ các trường hợp tắc đại tràng do ung thư . 52
Bảng 4.20 Giá trị chẩn đoán của CCLĐT qua các nghiên cứu . 56
Bảng 4.21 So sánh CCLĐT và XQĐT theo Beattie 57
Bảng 4.22 Giá trị chẩn đoán của CCLĐT theo từng giai đoạn T 66

vi

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1 Phân bố theo nhóm tuổi ở 91 trường hợp . 35
Biểu đồ 3.2 Phân bố giới tính trong 2 nhóm 36
Biểu đồ 3.3 Tỉ lệ lý do nhập viện trong 91 trường hợp 37
Biểu đồ 3.4 Phân bố thời gian bệnh trong 91 trường hợp . 37
Biểu đồ 3.5 Tính chất đau trong từng nhóm 38
Biểu đồ 3.6 Biểu diễn đường cong ROC 43
Biểu đồ 3.7 Phân bố vị trí tắc đại tràng theo kết quả phẫu thuật 45
Biểu đồ 3.8 Biểu đồ tương quan về vị trí tắc giữa CCLĐT và phẫu thuật 46
Biểu đồ 4.9 Biểu đồ phân phối đường kính đại tràng theo nhóm 60



vii

DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 1.1 Vị trí và liên quan của đại tràng trong ổ bụng. 3
Hình 1.2 Chiều dài và đường kính (cm) các phần của đại tràng. 4
Hình 1.3 Hình ảnh dãn lớn manh tràng và đại tràng ngang . 10
Hình 1.4 Giả tắc đại tràng . 11
Hình 1.5 TR do ung thư đại tràng ngang . 17
Hình 1.6 TR do u thân đuôi tụy xâm lấn 17
Hình 1.7 Tắc ĐT do ứ phân 18
Hình 1.8 Xoắn đại tràng chậu hông . 19
Hình 1.9 Tắc đại tràng do thoát vị cạnh mở thông hồi tràng 19
Hình 1.10 Hoại tử manh tràng do u đại tràng góc gan . 20
Hình 1.11 Thủng đại tràng chậu hông do ung thư. 20
Hình 1.12 Mặt cắt ngang qua đại tràng . 23
Hình 4.13 Hình bệnh án minh họa 1 67
Hình 4.14 Hình bệnh án minh họa 2 67
Hình 4.15 Hình bệnh án minh họa 3 68