Thạc Sĩ Ứng dụng phần mềm EMP - TEST đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh trong dạy học Si

MỞ ĐẦU


1. Lý do chọn đề t ài

Xuất phát từ những lý do cơ bản sau đ ây:

1.1. Cải tiến nội dung, p hương p háp tổ c hức t hi và kiểm tra (gọi tắt là kiểm tra), nhằm đánh giá đúng mức độ tiếp thu kiến t hức, thành quả học tập, khắc ph ục những yếu kém và tiêu cực trong giáo dục đã được đề cập từ lâu trong các văn bản có tính pháp lý cao c ủa Đảng, Chính p hủ và c ủa ngành GD- ĐT Việt Na m
- Nghị quyết Hội nghị l ần 2 của Ban chấp hành Tr ung ương Đảng kho á VIII về định hướng phát triển giáo dục - đào tạo trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, trong phần gi ải pháp chủ yế u đã nê u: “ Ngoài việc tăng cường nguồn nhân lực cho giáo dục đào tạo và xây dựng đội ngũ gi áo viên có chất lượng cao thì việc tiếp tục đổi mới nội dung, phương pháp giáo dục đ ào tạo và tăng cường cơ sở vật c hất c ho các trường học là điều cấp thiết. Phải đổi mới phương pháp gi ảng dạy, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyệ n nếp tư duy sáng tạo của người học. Từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương tiện hiện đ ại vào quá trình dạy - học, đảm bảo điều kiện và t hời gian tự học, t ự nghiên c ứu cho học sinh, sinh viên ” [33 ].
- Báo cáo chí nh trị của Ban c hấp hành Trung ương Đảng khoá IX tại Đại hội Đại biểu toàn quốc lần t hứ X c ủa Đảng về việc nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, mục V đã chỉ rõ : “Cần phải ho àn t hiện hệ thố ng đ ánh giá và kiểm định chất lượng giáo dục. Cải tiến nội dung và phương pháp thi cử nhằm đánh giá đúng trình độ tiếp thu tri thức, khả năng học tập. K hắc phục những mặt yế u ké m và tiêu cực trong giáo dục ”[3].
- Báo cáo kiểm điểm việc thực hiện Nghị quyết Tr ung ương 2 kho á VIII và phương hướng phát triển gi áo dục đến 2005 và 2010 (Phương hướng, nhiệm vụ, gi ải pháp tiếp tục đổi mới giáo dục trong gi ai đoạn đến 2010), phần phương hướng và nhiệm vụ đã chỉ rõ: “Tập trung c hỉ đạo đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp gi áo dục theo hướng dần chuẩn hó a, hiện đ ại hó a, sử dụng công nghệ thông tin tiếp cận với trình độ tiên tiến của khu vực và quốc tế. Đưa gi ảng dạy ngoại ngữ và tin học vào tất cả c ác trường THCS, các lớp c uối tiểu học ”[3].


- Điều 5, kho ản 2 Luật Gi áo dục c ủa Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam số 38/2005/QH 11 ngày 14/06/2005 cũng đã chỉ rõ: “ P hương pháp gi áo dục phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động của người học, bồi dưỡng cho người học năng lực t ự học, khả năng thực hành, lòng s ay mê học tập và ý chí vươn lên ”[63].
- “Nâng cao hiệu quả ho ạt động GD - ĐT, hiện đ ại hoá gi áo dục với chi phí thấp” là nhiệm vụ t hứ 3 trong 5 nhiệm vụ trọ ng t âm của GD - ĐT năm 2008. Trong đó đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới KTĐG l à một trong những giải pháp được Bộ GD - ĐT nêu r a để thực hiệ n tốt nhiệm vụ này [60].
Những vấn đề dẫn ra trên đây là cơ sở nền tả ng về mặt lý luận của việc cần thiết đổi mới kiểm tr a đánh giá trong dạy học đối với ngành GD -ĐT nước t a hiện nay.
1.2. Xuất p hát từ yê u cầu cần phải tìm cách khắc phục thực trạng yếu kém trong khâu tổ chức kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh ở nhà tr ường phổ t hông Việt Nam tr ong t hời gian gần đây
- Cô ng tác tổ c hức t hi, kiểm tra và nghiệ p vụ coi thi c ủa GV trong những năm qua còn hạn c hế, chưa nghiêm t úc dẫn đến kết quả t hi và kiể m tra thiế u chí nh xác, thiếu khách quan và cô ng bằng.
- Vì mắc bệ nh t hành tích nê n công tác c hấm t hi diễ n ra ở nhiề u cơ sở giáo dục và đào tạo còn lỏ ng lẻo, hiệ n tượng nâng điểm, điều chỉ nh kết quả thi vẫn còn l àm lệch l ạc kết quả kiểm tra, gây nên mất sự công bằng, gây mất niềm tin ở người học và nhân dân.
1.3. Xuất phát từ tính ưu việt của p hương pháp kiểm tra trắc nghiệm k hách qua n

TNKQ là một phương pháp có nhiều ưu điểm, có thể khắc phục được những tồn tại của phương pháp kiểm tra truyền thố ng mà ngành GD - ĐT nước ta đã và đang áp dụng rộng rãi từ trước đến nay. Thực tế việc kiểm tra đánh gi á ở trường phổ thông hiện nay còn nhiều bất c ập, người dạy c ũng c hính l à người r a đề, người c hấm bài , cho nên việc đánh giá vẫn mang nặng tính chủ quan. Phần lớn các bài kiểm tra được sử dụng là những bài kiểm tr a dạng tr ắc nghiệm t ự l uận, việc xây dựng đáp án và thang điểm chưa chi tiết, còn mang nặng tính chủ quan của người thầy nên việc đánh giá c hưa thật sự chính xác. Cũng vì thế chất lượng kiểm tra đánh gi á chưa cao, chưa phát huy được tính tích cực trong gi ảng dạy của GV và học tập của HS.


Phương pháp TNKQ đ ã khắc phục được những nhược điểm của phương pháp kiểm tra TNTL, đáp ứng được yê u cầu t hu nhận thông tin phản hồi một cách chi tiết ở từng thành phần và mức độ kiến thức khác nhau trong một thời lượng nhất đ ịnh. Ngo ài ra TNKQ còn có thể sử dụng để hướng dẫn và gi ải quyết các vấn đề ở khâu dạy bài mới, ô n tập, củng cố, nâng cao Đặc biệt TNKQ với sự hỗ trợ của một số phần mềm còn giúp cho người học tự học, tự kiểm tra đánh gi á kết quả học tập của mì nh rất có hiệu quả.
1.4. Xuất phát từ những ưu điểm của phần mềm EMP- TEST s o với các phần mềm khác trong kiểm tra đánh giá
EMP - TEST là một phần mềm với nhiề u tính năng ưu việt hỗ trợ cho việc kiểm tra đánh giá kết quả học tập c ủa người học (Xin xem bảng 1.1, tr ang 33-35). EMP - TEST là một quy trình khép kí n quá trì nh kiểm tra đ ánh giá chất lượng học tập, kể từ khâu soạn thảo, lưu trữ bộ câu hỏi trắc nghiệm, l ập đề thi, tổ chức thi đến chấm thi, phân tích và lưu trữ kết quả.
- Các tính năng của c hương trình EDITOR c ho phép soạn t hảo bộ c âu hỏi tr ắc nghiệm r ất pho ng phú đa dạng.
- Phạm vi ứng dụng của EMP - TEST rất rộ ng:

+ EMP - TEST có thể sử dụng để thi trực tiếp trên máy đơn hay máy nối mạng. Tro ng khi c ác chương trình trắc nghiệm hiện nay khi t hực hiện thi trên mạng đều c ần sử dụng ít nhất 1 trong các dịch vụ: File server, hệ quản trị cơ sở dữ liệu, web application t hì chỉ với 2 chương trình l à EDITOR và TEST, phần mềm EMP - TEST có thể cho phé p tổ chức thi trên mạng mà khô ng cần c ài đặt hoặc ấn định t hêm bất kỳ ứng dụng hoặc dịch vụ nào khác trên hệ t hống máy tính.
+ EMP - TEST c ho phé p thi trên giấy, chấm điểm bằng máy quét SCANNER

thường với độ chính xác tuyệt đối nhờ những kỹ t huật xử lý hì nh ảnh mới nhất.

+ EMP - TEST dễ đóng gói thành các sản phẩm chuyên dụng dùng để tự học ở nhà c ho những môn học khác nhau.
- Mô hì nh tổ chức của EMP - TEST có tí nh khoa học cao, giao diện thân t hiện và dễ sử dụng.


- Với các tính năng đ ặc biệt đó việc sử dụng phần mềm EMP - TEST cho phép:

+ Tạo s ự chủ động trong việc kiểm tr a đánh gi á kết quả học tập c ủa HS, gi ảm bớt thủ t ục hành chí nh trong thi cử.
+ Kiểm tr a, đ ánh gi á HS ở nhiều mức độ nhận t hức khác nhau.

+ Đảm bảo tí nh khác h quan, nhanh chóng, tiện lợi, chí nh xác trong đánh gi á và góp phần t hực hiện chống tiêu cực trong thi cử.
Như vậy, với những đòi hỏi cấp t hiết phải đổi mới phương pháp KTĐG kết quả học tập c ủa học sinh nói riêng và đổi mới phương pháp dạy học nói chung thì phương pháp kiểm tra TNKQ, đặc biệt là kiểm tra trực tiếp trên máy tí nh ngày càng được hoàn t hiện, phát triển và được áp dụng phổ biế n là điều tất yế u.
1.5. Xuất phát từ tính k hả thi áp dụng phương pháp kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh trực tiếp trên máy tí nh tại khu vực tỉnh Bắc Giang
Qua kết quả điều tra về cơ sở vật chất ở các trường THP T khu vực tỉnh Bắc Giang, chúng tôi nhận t hấy khả năng áp dụng hình thức kiểm tra trực tiếp trên máy tính l à có cơ sở t hực hiện đ ược (Xin xem phụ l ục số 2 , trang 3- Phần Phụ l ục).
Vì những l ý do cơ bản trên đây tôi đã lựa chọn đề tài :

“Ứng dụng phần mềm EMP - TEST đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh trong dạy học Sinh học 10 ở tỉnh Bắc Giang”.

2. Mục ti êu ng hi ên cứu

2.1. Mục tiêu chung

Góp phần t hực hiện yêu cầu đổi mới KTĐG kết quả học tập c ủa HS do ngành

Giáo dục và Đào t ạo Việt Nam đề ra trong gi ai đoạn hiện nay.

2.2. Mục tiêu cụ t hể

Xây dựng biệ n pháp đổi mới KTĐG kết quả học tập của HS trong dạy học Sinh học 10 cấp học THP T. Cụ t hể là ứng dụng phần mề m EMP - TEST để :
- Xây dựng kho câu hỏi trắc nghiệm khác h quan.

- Kết xuất đề kiểm tra.

- Tổ chức kiểm tra và c hấm bài kiểm tra tự động trên máy vi tính.


3. Nhi ệm vụ nghi ên cứu

3.1. Điều tra về điều kiện cơ sở vật chất phục vụ đề tài nghiên cứu của các trường

THPT khu vực tỉnh Bắc Giang

3.2. Tìm hiểu k hái quát những tính năng cơ bản c ủa phần mềm EMP - TEST trong

đó đi sâu tìm hiểu và ứng d ụng tính năng c ủa 2 chương trì nh đơn d ưới đây:

- Chương trình Editor : Hỗ trợ việc xây dựng ngân hàng câu hỏi, tổ chức đề kiểm tr a.

- Chương trình Test: Hỗ trợ kiểm tra, chấm điểm trực tiếp trên máy tính.

3.3. Xây dựng ngân hàng câu hỏi, t ổ c hức phâ n mức câu hỏi, t ổ chức đề kiểm tra

3.4. Bước đầu thực nghiệm sư phạm tại một số trường THPT ở địa bàn tỉnh Bắc Giang, từ đó đề xuất quy trình tổ c hức kiểm tra bài 1 tiết môn Si nh học 10 trên máy tính bằng p hần mềm EMP - TEST
4. Đối tượng nghi ên cứu

Ứng dụng phần mềm EMP – TEST để hoàn t hành quy trình KTĐG kết quả học tập của HS trực tiếp trên máy tính
5. Khách thể nghi ên cứu

Quy trình KTĐG kết quả học t ập của HS trong dạy học Sinh học 10

6. Phương pháp nghi ên cứu

6.1. Phương pháp điều tra: Sử dụng phiếu điều tra để điều tra 3 vấn đề s au:

- Điều kiệ n cơ sở vật chất đáp ứng yêu cầu áp dụng phương thức kiểm tra mới ở các trường THP T tỉnh Bắc Giang trong gi ai đoạn hiện nay.
- Việc ứng dụng tin học của GV vào KTĐG kết quả học tập của HS trong đó chú ý

đến ứng dụng c ác phần mề m nói chung và EMP - TEST nói riêng.

- Thái độ của GV và HS về tính ưu việt của KTĐG kết quả học tập của HS thô ng

qua s ử dụng phần mề m EMP – TEST.

6.2. Phương pháp nghiên cứu l ý t huyết

- Nghiên cứu các văn kiện, tài liệu của Đảng, Chí nh phủ, Nhà nước và Bộ GD- ĐT

liên quan đến vấn đề nghiên cứu


- Sách gi áo khoa Si nh học 10

- Lý t huyết phần mềm EMP - TEST

6.3. Thực nghiệm sư phạm

Tổ chức thực nghiệm kiểm tra kết quả học tập của HS lớp 10 ở một số trường THP T ở Bắc Gi ang. Từ đó đề xuất quy trình tổ chức thực hiện biện pháp đổi mới KTĐG kết quả học tập của HS khu vực tỉnh Bắc Giang trong dạy học Sinh học 10 cấp học THP T.
6.4. Lấy ý kiến của chuyê n gia: phỏng vấn, trao đổi, lấy ý kiến của một số nhà nghiên

cứu giáo dục, chuyên gi a tin học, t hầy cô giáo ở các cơ sở đào t ạo.

6.5. Phương pháp thống kê toán học

7. Gi ả thuyết kho a học

Việc sử dụng phần mềm EMP – TEST để hướng tới xây dựng một bộ đề kiểm tra chuẩn, một quy trình tổ chức kiểm tra chuẩn tr ên máy tính sẽ giúp KTĐG kết quả học tập mô n Sinh học 10 cấp học THP T có chất lượ ng tốt hơn
8. Gi ới hạn phạm vi nghi ên cứu

- Ứng dụng phần mềm EMP trong việc xây dựng ngân hàng câu hỏi, ra đề thi và kiểm tra trên máy vi tính đơn khô ng nối mạng.
- Tập trung nghiên cứu việc kiểm tra đánh gi á kết quả lĩnh hội kiế n thức của HS.

- Địa bàn thử nghiệm : Một số trường THP T t huộc khu vực nông thôn t huộc tỉnh

Bắc Giang.

9. Những đi ểm mới của đề tài

Phần mềm tin học EMP- TEST l ần đầu tiên được áp dụng để tổ chức kiểm tra đánh giá kết quả học tập của HS trực tiếp trên máy tính ở môn Si nh học nói chung và Sinh học 10 nói riêng. Chúng tôi coi đây là một bước tiến nữa trong đổi mới KTĐG, góp phần đổi mới toàn diện phương pháp dạy học.




MỤC LỤC Trang



Lời cảm ơn 1

Những c hữ viết tắt 3
MỞ ĐẦU . . 4
Chương 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 10

1.1. Tổng quan về tình hì nh đổi mới phương pháp kiểm tr a đá nh giá kết quả học tập

của học sinh . .10

1.2. Tổng quan về tình hì nh sử dụng tin học trong kiểm tra đánh gi á kết quả học tập của học sinh 15
1.3. Những cơ sở kho a học của kiểm tra đánh gi á và kỹ t huật tr ắc nghiệm 16

1.4. Khái l ược về những tính năng cơ bản của EMP – TEST 31
Chương 2 ỨNG DỤNG PHẦN MỀM EMP – TEST ĐỔ I MỚI
KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH .42
2.1. Thực trạng cơ sở vật chất và tình hình ứng dụng ti n học của GV trong KTĐG

kết quả học tập của HS . 42

2.2. Ứng dụng c hương trình EDITOR trong xây dựng ngân hàng c âu hỏi, r a đề thi ,

kiểm tra trắc nghiệm khác h quan môn Sinh học 10 .42

2.3. Ứng dụng c hương trình TE ST trong kiểm tra kết quả học tập . 59
Chương 3 THỰC NGHIỆM Sư PHẠM 67
3.1. Mục đích thực nghiệm .67

3.2. Nội dung thực nghiệm .67

3.3. Phương pháp thực nghiệm 68

3.4. Kết quả t hực nghiệm .69
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ .85
DANH MỤC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ 87
TÀI LIỆU THAM KHẢO .88
PHỤ LỤC