Chuyên Đề Tư tưởng Hồ Chí Minh Về nhà nước pháp quyền

Định dạng file word


Bài viết 1. Tư tưởng Hồ Chí Minh Về nhà nước pháp quyền

Trong lịch sử hình thành và phát triển NNPQ XHCN Việt Nam, về lí luận cũng như thực tiễn, có thể nói Chủ tịch Hồ Chí Minh là người đi tiên phong, mở đường cho nền pháp quyền Việt Nam. Ngay từ năm 1919, trong Yêu sách của nhân dân An Nam gồm tám điểm gửi đến Hội nghị Vécxây, đã có bốn điểm liên quan đến pháp quyền:
“1. Tổng ân xá cho tất cả những nguời bản xứ bị án tù chính trị;
2. Cải cách nền pháp lí ở Đông Dương bằng cách cho người bản xứ cũng được quyền hưởng những bảo đảm về mặt pháp luật như ngươi Âu Châu, xóa bỏ hoàn toàn các tòa án đặc biệt dùng làm công cụ để khủng bố và áp bức bộ phận trung thực nhất trong nhân dân An Nam;
7. Thay chế độ ra các sắc luật bằng chế độ ra các đạo luật
8. Đòan đại biểu thường trực của người bản xứ do người bản xứ bầu ra tại Nghị viện Pháp để giúp cho Nghị viện biết được những nguyện vọng của người bản xứ"
Về sau, để dễ tuyên truyền và phổ biến được rộng rãi trong quần chúng, Người đã chuyển bản yêu sách trên thành "Việt Nam yêu cầu ca", trong đó có các câu:
"Hai xin pháp luật sửa sang,
Người Tây, người Việt, hai phương cùng đồng.

Bảy xin Hiến pháp ban hành,
Trăm điều phải có thần linh pháp quyền".
Tư tưởng về pháp quyền của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong bản yêu sách ( yêu cầu ca) nói trên chính là việc tôn trọng quyền con người, mọi người đều bình đẳng trước pháp luật, chính quyền phải là chính quyền do dân lựa chọn .Trong bản Việt Nam yêu cầu ca nói trên, chúng ta thấy Bác chỉ nói đến "pháp quyền", "thần linh pháp quyền" chứ chưa nói đến một NNPQ."Pháp quyền" trong "thần linh pháp quyền" được hiểu là pháp luật về quyền. Ở đây là quyền tự nhiên của con người, quyền mà tạo hóa ban cho: "Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa ban cho họ nhũng quyền không ai có thể xâm phạm được. Trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc ."(Tuyên ngôn độc lập)."Hệ thống các nguyên tắc, thủ tục được đề ra để bảo vệ các quyền tạo hóa ban cho con người được gọi là pháp quyền. Vì vậy, pháp quyền gắn với "thần linh .

Bài viết 2:
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ MÔ HÌNH TỔ CHỨC NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN VIỆT NAM



Tư tưởng Hồ Chí Minh về mô hình tổ chức nhà nước pháp quyền Việt Nam không chỉ được thể hiện trong các bài nói, bài viết của Người về tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước mà còn được thể hiện một cách sinh động và nhất quán trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng đấu tranh giành chính quyền, thiết kế, tổ chức xây dựng bộ máy nhà nước của Người.

Ngay từ những năm 20 của thế kỷ trước, trong tư tưởng Hồ Chí Minh đã hình thành những nét đầu tiên về mô hình tổng thể của nhà nước mới. Đó không thể là nhà nước quân chủ phong kiến lỗi thời hay nhà nước thuộc địa do thực dân Pháp đặt ra ở Việt Nam, hoặc là nhà nước tư sản mà Người đã nhiều lần vạch trần bản chất xấu xa của nó, "tiếng là cộng hoà và dân chủ, kỳ thực trong thì nó tước lục công nông, ngoài thì nó áp bức thuộc địa" (HCM toàn tập, NXB Chính trị Quốc gia - Sự thật 1996)* Người xác định Nhà nước mới phải là một nhà nước dân chủ, đem lại lợi ích cho đa số nhân dân lao động. " .Cách mệnh rồi thì quyền giao cho dân chúng số nhiều, chớ để trong tay một bọn ít người. Thế mới khỏi hy sinh nhiều lần, thế dân chúng mới được hạnh phúc" (tập 2, tr.237).

Hồ Chí Minh đã phác thảo ra mô hình xã hội mới, trong đó "Đảng Cộng sản cầm quyền, tổ chức ra Chính phủ công, nông, binh, phát đất cho dân cày, giao công xưởng cho thợ thuyền . ra sức tổ chức kinh tế mới, để thực hành chủ nghĩa thế giới đại đồng" (Tập 2,tr. 206).

Cách mạng Tháng Tám thành công, với những ý niệm đã tích luỹ được trong suốt 30 năm bôn ba ở nước ngoài, ngay từ đầu, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chủ động xây dựng Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà - nhà nước pháp quyền, hợp pháp, hợp hiến, dân chủ và coi trọng tính hiệu lực, hiệu quả thực tế - một cách bài bản, quy củ, đúng đắn. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã quan tâm cả hai mặt: nhanh chóng tổ chức các thiết chế của bộ máy nhà nước và ban hành các thể chế (hiến pháp và pháp luật) tạo cơ sở pháp lý và khoa học để tổ chức "một chính quyền mạnh mẽ và sáng suốt của nhân dân". Đó là một Nhà nước có cơ cấu tổ chức và cơ chế hoạt động thích hợp với điều kiện lịch sử Việt Nam đương thời, mang tính khoa học về
chính trị học, xã hội học, luật học, tổ chức học.

Ngay trong bối cảnh cực kỳ khó khăn, phức tạp của ngày đầu giành được chính quyền, trong phiên họp đầu tiên của Chính phủ lâm thời, ngày 3-9-1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đề nghị: "Chính phủ tổ chức càng sớm càng hay cuộc Tổng tuyển cử với chế độ phổ thông đầu phiếu. Tất cả công dân Việt Nam trai gái mười tám tuổi đều có quyền ứng cử và bầu cử, không phân biệt giàu nghèo, tôn giáo, dòng giống " [Tập 4, tr. 8]. Và "Tổng tuyển cử là một dịp cho toàn thể quốc dân tự do lựa chọn những người có tài, có đức để gánh vác công việc nước nhà . Do Tổng tuyển cử mà toàn dân bầu ra Quốc hội. Quốc hội sẽ cử ra Chính phủ. Chính phủ đó thật là Chính phủ của toàn dân (Tập 4, tr. 133).