Sách Từ thuốc tới thiền - Cách thiền hỗ trợ cho mạnh khoẻ thể chất và tâm lí

Từ thuốc tới thiền - Cách thiền hỗ trợ cho mạnh khoẻ thể chất và tâm líTừ thuốc tới thiền - Cách thiền hỗ trợ cho mạnh khoẻ thể chất và tâm lí
Tác giả: Osho. - Dịch giả: Ngô Trung Việt.
Nhà xuất bản: Nxb Văn hóa Thông tin

Con người là ga đi đồng thời cũng là ga đến của mọi hành trình nghiên cứu. Nhưng có một điều nghịch lý là sự hiểu biết của con người về chính mình dường như còn rất ít ỏi. Bởi thế lời đáp cho câu hỏi lớn Con người, anh là ai? còn chưa (và hẳn sẽ không bao giờ) có tiếng nói cuối cùng. Tuy nhiên, cho đến nay ai cũng phải thừa nhận rằng con người là một thực thể đa chiều: sinh học – xã hội – tâm lý – tâm linh. Dẫu phân chia theo tiến trình nhận thức như vậy, nhưng các chiều kích trong con người không sắp xếp tầng bậc, mà nằm lẫn trong nhau tạo thành một chỉnh thể thống nhất hữu cơ. Tuy, ở một góc nhìn nào đó, đặc biệt trong tình thế người hiện nay, tâm linh là kích thước đáng được quan tâm hơn cả.

Trước đây, để phân biệt người với động vật, người ta thường nêu ra tính xã hội. Nhưng tổ chức xã hội của loài ong, nếu không hơn, thì cũng chẳng mấy kém con người. Rồi sau đó, ý thức được nhắc đến như là một đặc sản riêng thuộc con người. Nhưng phân tâm học của S. Freud và tâm lý học chiều sâu của C.Jung đã chứng tỏ rằng những động lực sâu xa và hùng mạnh chi phối ý thức con người là vô thức, vô thức cá nhân và vô thức tập thể. Đó là chưa kể những phát hiện khoa học gần đây cho biết động vật cũng có tâm lý như con người, nhưng giới hạn của “ngôn ngữ động vật” đã không cho phép nó thể hiện được đầy đủ (ít nhất với con người). Cuối cùng, xem ra chỉ có tâm linh là một sản phẩm con người thứ thiệt. Chẳng thế mà, khi định nghĩa con người, R.Garaudy đã lấy lại câu nói nổi tiếng của nhà kinh tế học Franklin con người là một động vật biết chế tạo công cụ rồi bổ sung thêm và biết chôn cất nhau khi chết.

Như vậy, ngay từ trong các xã hội cổ sơ, khi con người có ý niệm về một thế giới hiện hữu là đã có tâm linh. Tâm linh không chỉ gắn bó con người với nhau, mà còn gắn con người với toàn bộ sinh giới, với toàn bộ sinh giới, với toàn bộ vũ trụ. Tuy nhiên, trong các xã hội cổ truyền trước đây, việc nghiên cứu tâm linh không được đặt ra một cách cấp thiết. Chỉ khi con người bước vào thời đại công nghiệp cơ khí đại quy mô, duy lý cực đoan, duy khoa học thực nghiệm, con người bị chương trình hóa, bông hồng tâm linh héo úa, thì vấn đề tâm linh mới trở thành một tiếng gọi. Bởi lẽ, con người càng chiếm lĩnh mạnh mẽ và có hiệu quả thế giới bên ngoài và thiết lập một nền văn minh vật chất phong phú bao nhiêu, thì đời sống bên trong, đời sống nội tâm của nó, càng dễ nghèo đi bấy nhiêu. Bởi, sự nhấn mạnh một chiều những yếu tố kinh tế, kỹ thuật, cộng đồng, cá nhân đã làm suy yếu chiều kích tâm linh hằng có trong con người, làm suy kiệt con người. Sự thiếu vắng đời sống tâm linh chẳng những đánh mất sự liên thông giữa con người và vũ trụ, mà còn làm trần trụi hóa quan hệ người – người, thổi phồng bản ngã một cách hư ngụy, đưa con người vào mê lộ của mê tín dị đoan và các giáo điều tôn giáo. Chính trong bối cảnh văn hóa này những tư tưởng của Krishnamurti, của Osho xuất hiện.

Đọc Osho, một mặt chúng ta nối lại những tư tưởng lớn, đặc biệt là tư tưởng thiền, đã bị đứt đoạn qua một vài giai đoạn lịch sử, mặt khác được tiếp xúc với một thiền học khác phù hợp hơn với con người hôm nay trong xã hội hiện đại. Đó là thiền động. Nếu trước đây, thiền chủ yếu là xuất thế, giải quyết trước hết những vấn đề khúc mắc (mang ý nghĩa bản thể luận) cá nhân, thì thiền động của Osho hoàn toàn nhập thế, giải quyết những vấn đề của con người - ở đây và bây giờ. Con người hiện đại, theo Osho, bị quá nặng gánh với truyền thống lạc hậu của quá khứ và những lo âu của đời sống hôm nay nên phải được trải qua một quá trình tẩy rửa sâu sắc thì mới hy vọng có thể khám phá ra được trạng thái thảnh thơi, vô suy nghĩ của thiền. Hành trình này bắt đầu từ sự quan sát bản ngã, cái làm cho cuộc sống của con người trở thành hệ lụy. Và lối thoát khỏi bản ngã là gạt bỏ tâm trí để đưa con người đến với mọi người, đến với cái toàn thể, đại ngã. Thoát khỏi bản ngã, con người trở thành tự do trước bất kỳ mọi thành kiến, mọi uy quyền nào trong quá khứ cũng như trong hiện tại. Bởi thế, Osho đã bình luận và diễn giải lại mọi tư tưởng và tôn giáo phổ biến trên thế giới đã có thời bị ngôn ngữ che lấp để đưa ra một thông điệp là con người hiện đại phải tự sáng tạo và xây dựng cho mình con đường của mình.

Đọc Osho không khó hiểu, bởi ông không đứng trên bục cao để rao giảng những chân lý cao siêu, mà đứng trong chúng ta, hỏi han những băn khoăn, bức xúc của chúng ta để trả lời, để trò chuyện. Nhưng cảm nhận (nhận bằng cảm) được những điều ông nói để biến đổi cuộc sống của chính mình mới là điều khó. Bạn đọc phải có thái độ hồn nhiên như trẻ thơ. Nói vậy, không phải chúng ta cứ dọn lòng mình cho thành trẻ thơ rồi thì mới đọc ông, mà chính sự đọc ông một cách thành tâm sẽ đưa tâm hồn ta trở về trạng thái anh nhi. Lời giới thiệu ngắn ngủi và sơ sài này chính là một lời mời bạn đọc bước vào thế giới Osho

Hà Nội, cuối thu 2004