Thạc Sĩ Tranh tụng của Kiểm sát viên tại phiên tòa hình sự sơ thẩm từ thực tiễn tỉnh Thái Nguyên

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU 1
CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ
TRANH TỤNG CỦA KIỂM SÁT VIÊN TẠI PHIÊN TÒA HÌNH SỰ SƠ
THẨM 7
1.1. Khái niệm, đặc điểm tranh tụng . 7
1.2. Tranh tụng của kiểm sát viên tại phiên tòa hình sự sơ thẩm. . 13
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG TRANH TỤNG CỦA
KIỂM SÁT VIÊN TẠI PHIÊN TÒA HÌNH SỰ SƠ THẨM Ở TỈNH
THÁI NGUYÊN 30
2.1. Khái quát đặc điểm về tự nhiên, kinh tế - xã hội ở tỉnh Thái Nguyên . 30
2.2. Những kết quả hoạt động tranh tụng của Kiểm sát viên Viện kiểm sát
nhân dân tỉnh Thái Nguyên tại phiên tòa hình sự sơ thẩm . 36
2.3. Những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân hạn chế trong hoạt động tranh
tụng của Kiểm sát viên Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Thái Nguyên 43
CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG
TRANH TỤNG CỦA KIỂM SÁT VIÊN VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN
TỈNH THÁI NGUYÊN TẠI PHIÊN TÒA HÌNH SỰ SƠ THẨM .55
3.1. Những yêu cầu nâng cao chất lượng tranh tụng của KSV tại phiên tòa
hình sự sơ thẩm .55
3.2. Giải pháp hoàn thiện các quy định của pháp luật nhằm đảm bảo cho hoạt
động tranh tụng tại phiên tòa theo đúng tinh thần cải cách tư pháp . 59
3.3. Một số giải pháp khác nâng cao chất lượng hoạt động tranh tụng của
kiểm sát viên tại phiên tòa hình sự sơ thẩm 63
KẾTLUẬN .74
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO . 76 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TĂT


BLTTHS Bộ luật tố tụng hình sự
CQĐT Cơ quan điều tra
HĐXX Hội đồng xét xử
HĐND Hội đồng nhân dân
UBND Ủy ban nhân dân
KSV Kiểm sát viên
THQCT Thực hành quyền công tố
KSXX Kiểm sát xét xử
TAND Tòa án nhân dân
TANDTC Tòa án nhân dân tối cao
TTHS Tố tụng hình sự
VKS Viện kiểm sát
VKSNDTC Viện kiểm sát nhân dân tối cao


DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 2.1 So sanh mức độ gia tăng của một số nhóm tội trên địa bàn tỉnh Thái
Nguyên giai đoạn 2011-2015 (số lượng vụ án, số lượng bị can Cơ quan điều tra
khởi tố) 34
Bảng 2.2. Số lượng vụ án TAND cấp sơ thẩm tỉnh Thái Nguyên đã xét xử và tỷ lệ
số vụ Tòa án chấp nhận quan điểm của VKS (2011-2015) 37
1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Xuất phát từ quan điểm của Đảng ta về chiến lược cải cách tư pháp trong
điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do
nhân dân và vì nhân dân, cùng với việc hội nhập, đổi mới phát triển đất nước.
Đảng ta đã có chủ trương, đường lối và tiến hành đổi mới tổ chức và hoạt
động của hệ thống cơ quan tư pháp trong đó có ngành KSND. Đây là một chủ
trương lớn và đúng đắn của Đảng được thể hiện trong nhiều văn kiện như:
Chỉ thị 53-CT/TW ngày 21/3/2000 Về một số công việc cấp bách của các cơ
quan tư pháp cần thực hiện trong năm 2000; Nghị quyết 08–NQ/TW ngày
02/01/2002 của Bộ chính trị đã chỉ rõ “ nâng cao chất lượng công tố của
Kiểm sát viên tại phiên toà, đảm bảo tranh tụng dân chủ với Luật sư, người
bào chữa , việc phán quyết của Tòa án phải căn cứ chủ yếu vào kết quả
tranh tụng tại phiên tòa là một trong những giải pháp quan trọng của cải
cách tư pháp, là đòi hỏi tất yếu để xây dựng một nền tư pháp trong sạch, vững
mạnh, với mục đích đảm bảo tốt hơn quyền và lợi ích hợp pháp của các bên
tham gia tố tụng, hướng đến bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người ” và
nghị quyết 49–NQ/TW ngày 02/06/2005 của Bộ chính trị về chiến lược cải
cách tư pháp đến năm 2020 tiếp tục khẳng định “Nâng cao chất lượng tranh
tụng tại các phiên toà xét xử, coi đây là khâu đột phá của hoạt động tư
pháp ” là những định hướng và yêu cầu thúc đẩy việc nghiên cứu nhiều hơn
nữa vấn đề tranh tụng trong hoạt động tố tụng, về chất lượng tranh tụng của
Kiểm sát viên Viện kiểm sát thực hành quyền công tố, mở rộng yếu tố tranh
tụng vì vậy, tranh tụng được xác định là một trong những nội dung quan
trọng về cải cách tư pháp. Với mục đích góp phần làm rõ những vấn đề lý luận,
thực tiễn tranh tụng của Kiểm sát viên tại phiên tòa xét xử sơ thẩm vụ án hình 2

sự, tác giả chọn đề tài “Tranh tụng của Kiểm sát viên tại phiên tòa hình sự sơ
thẩm từ thực tiễn tỉnh Thái Nguyên” làm đề tài Luận văn Thạc sỹ Luật học.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Liên quan đến đề tài, từ trước đến nay đã có nhiều công trình nghiên
cứu, một số tác phẩm như: Công trình nghiên cứu mang tính đại cương có
“Giáo trình tố tụng hình sự Việt Nam” (của Đại học Luật Hà Nội), “Giáo
trình kỹ năng giải quyết các vụ án hình sự” (của Học viện tư pháp), Công
trình mang tính chuyên sâu vào nội dung có “Tranh tụng tại phiên tòa theo
yêu cầu của cải cách tư pháp” (Luận văn Thạc sỹ luật học, Học viện khoa học
xã hội 2011 của Nguyễn Mai Chi; Luận văn thạc sỹ luật học của Nguyễn Tiến
Long về “Thực hiện pháp luật đảm bảo nguyên tắc tranh tụng trong xét xử
hình sự sơ thẩm ở Việt Nam hiện nay” - năm 2005. Luận văn trên đã làm rõ
thêm các khái niệm tranh tụng, vai trò, đặc điểm của tranh tụng và nguyên tắc
tranh tụng trong xét xử hình sự và đề xuất các giải pháp đảm bảo tranh tụng
trong xét xử sơ thẩm ở nước ta hiện nay; Luận văn thạc sỹ luật học của Hoàng
Anh Phương “Năng lực tranh tụng của Kiểm sát viên thực hành quyền công
tố tại phiên tòa xét xử sơ thẩm hình sự ở Việt Nam hiện nay” - năm 2007.
Luận văn trên đã phân tích, đánh giá thực trạng về năng lực tranh tụng của
Kiểm sát viên thực hành quyền công tố tại phiên tòa xét xử sơ thẩm hình sự ở
Việt Nam và đề xuất các giải pháp để nâng cao năng lực tranh tụng của Kiểm
sát viên đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp; Luận văn Thạc sỹ luật học, Học
viện khoa học xã hội “Tranh tụng của Kiểm sát viên tại phiên tòa hình sự sơ
thẩm từ thực tiễn Tòa án nhân dân Quận Hoàng Mai, Hà Nội”- năm 2015.
Nội dung luận văn đã phân tích đánh giá thực trạng tranh tụng của Kiểm sát
viên thực hành quyền công tố tại phiên tòa sơ thẩm và đề xuất những giải
pháp để nâng cao năng lực tranh tụng của Kiểm sát viên đáp ứng yêu cầu cải
cách tư pháp và xây dựng nhà nước pháp quyền ở Việt Nam trong giai đoạn
hiện nay. 3

Đề tài khoa học cấp Bộ của Trường đào tạo các chức danh Tư pháp- Bộ
tư pháp “Tranh tụng tại phiên tòa - một số vấn đề lý luận và thực tiễn” - năm
2003. Nội dung của đề tài làm rõ các vấn đề lý luận có liên quan đến tranh
tụng tại phiên tòa. Đánh giá đúng thực trạng tranh tụng và đề ra giải pháp
nhằm mở rộng tranh tụng tại phiên tòa, định hướng cho việc xây dựng và thực
hiện các chương trình đào tạo chức danh tư pháp ở nước ta.
Đề tài khoa học cấp bộ của Viện KSNDTC “Một số vấn đề lý luận và
thực tiễn đổi mới thủ tục tranh tụng tại phiên tòa” - năm 2004. Nội dung
nghiên cứu đã chỉ ra một số vấn đề lý luận cơ bản về hệ thống tranh tụng qua
phương pháp so sánh với hệ thống tố tụng hình sự thẩm vấn và những quy
định trong Bộ luật TTHS cần sửa đổi bổ sung để đáp ứng yêu cầu tranh tụng
tại phiên tòa sơ thẩm hình sự.
“Tranh luận tại phiên tòa sơ thẩm” của Tiến sỹ Dương Thanh Biểu,
Nhà xuất bản Tư pháp, năm 2007 viết về những vấn đề lý luận, vận dụng kiến
thức pháp luật, các trình tự, nội dung liên quan đến tranh tụng tại phiên tòa sơ
thẩm qua các ví dụ minh họa đã nêu lên được những tồn tại, thiếu sót của
Kiểm sát viên trong việc tranh luận tại phiên tòa sơ thẩm hình sự.
Đề tài khoa học cấp Bộ của Viện KSNDTC “Chuyên đề tranh tụng và
những giải pháp nâng cao chất lượng tranh tụng của Kiểm sát viên trong xét
xử hình sự đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp” - năm 2014. Nội dung của đề
tài làm rõ các vấn đề lý luận liên quan đến tranh tụng tại phiên tòa, đánh giá
thực trạng hoạt động tranh tụng của Kiểm sát viên tại phiên tòa và đề ra giải
pháp nhằm nâng cao chất lượng tranh tụng của Kiểm sát viên.
Ngoài ra, còn một số bài báo và tạp chí có đề cập đến nội dung nghiên
cứu tranh tụng của Kiểm sát viên tại phiên tòa như: Tạp chí khoa học pháp lý
số 4 năm 2004 của tác giả PGS.TS Trần Văn Độ “Bản chất của tranh tụng tại
phiên tòa” , Tạp chí nghiên cứu lập pháp, số 191, 03/2011 của tác giả Nguyên
Kim Chi “Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng tranh tụng trong 4

phiên tòa hình sự”, Tạp chí dân chủ và pháp luật, số 08/2003 của tác giả
PGS.TS Nguyễn Văn Huyên “Bảo đảm quyền của bị can, bị cáo trong phiên
tòa mở rộng tranh tụng”, Tạp chí kiểm sát, số 18/2013 của tác giả Nguyễn
Đức Hạnh “Về kỹ năng xây dựng và trình bày bản luận tội”, Tạp chí kiểm sát,
số 12 (06/2014) của tác giả Đoàn Minh Hương “ Nâng cao năng lực tranh
tụng của Kiểm sát viên qua các phiên tòa hình sự rút kinh nghiệm ở tỉnh Phú
Thọ”, Tạp chí kiểm sát, số 12 (06/2014) của tác giả Phạm Minh Tuyên “ Bàn
về tranh tụng tại các phiên tòa hình sự”, Tạp chí kiểm sát, số 12/2014 của tác
giả Nguyễn Chí Dũng “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn trong việc xét hỏi
và tranh luận của Kiểm sát viên tại phiên tòa sơ thẩm hình sự”, Tạp chí kiểm
sát, số 01/2015, của tác giả Tôn Thiện Phương “Các giải pháp về công tác
cán bộ của VKSND tỉnh Nghệ An nhằm nâng cao chất lượng tranh tụng của
KSV tại phiên tòa hình sự”.
Qua nghiên cứu các công trình nêu trên thấy rằng, thực trạng hoạt động
tranh tụng của KSV tại phiên tòa hình sự nói chung và phiên tòa hình sự sơ
thẩm nói riêng được đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu một cách có hệ thống và
toàn diện, đầy đủ hơn nhằm làm sáng tỏ một số lý luận thực tiễn về hoạt động
tranh tụng của KSV tại phiên tòa. Để qua đó đề xuất những giải pháp nhằm
hoàn thiện pháp luật TTHS và nâng cao chất lượng hoạt động tranh tụng của
KSV tại phiên tòa xét xử hình sự sơ thẩm.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1 Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu những vấn đề lý luận về tranh tụng tại phiên tòa
hình sự sơ thẩm. Qua thực tiễn, với mong muốn nghiên cứu góp phần làm
sáng tỏ những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến đề tài của luận văn,
luận chứng và đề xuất những giải pháp vể tranh tụng của Kiểm sát viên tại
phiên tòa xét xử án hình sự thực hiện được tốt hơn, đảm bảo phiên tòa hình sự
thể hiện đầy đủ tính dân chủ, bình đẳng, khách quan, công khai. Qua đó làm
căn cứ để Hội đồng xét xử ra Bản án quyết định đúng người, đúng tội, đúng 5

pháp luật; góp phần hoàn thiện các quy định về tranh tụng của Bộ luật tố tụng
hình sự, thực hiện cải cách tư pháp, lấy “xét xử là hoạt động trung tâm” theo
tinh thần của Nghị quyết 08 và Nghị quyết 49 của Bộ chính trị (Khóa IX). Đó
là mục đích nghiên cứu của luận văn.
3.2 Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích trên, luận văn đã:
- Nghiên cứu cơ sở pháp lý và cơ sở lý luận của hoạt động tranh tụng của
Kiểm sát viên thực hành quyền công tố tại phiên tòa xét xử hình sự sơ thẩm
như: Khái niệm, đặc điểm của tranh tụng; quy định của pháp luật TTHS về
tranh tụng tại phiên tòa hình sự sơ thẩm; các quy định về bảo đảm cho hoạt
động tranh tụng của KSV tại phiên tòa.
- Phân tích, đánh giá thực trạng về tranh tụng của Kiểm sát viên thực
hành quyền công tố tại phiên tòa xét xử án hình sự sơ thẩm ở tỉnh Thái
Nguyên những năm gần đây, qua đó rút ra những kết quả đạt được cũng như
những tồn tại, hạn chế trong hoạt động tranh tụng tại phiên tòa.
- Trên cơ sở kết quả nghiên cứu và những đánh giá về thực trạng hoạt
động tranh tụng của Kiểm sát viên thực hành quyền công tố tại phiên tòa xét
xử án hình sự sơ thẩm ở tỉnh Thái Nguyên, luận văn nêu ra các giải pháp
nhằm nâng cao chất lượng hoạt động tranh tụng của Kiểm sát viên tại phiên
tòa xét xử án hình sự sơ thẩm nói chung và Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Thái
Nguyên nói riêng trước yêu cầu cải cách tư pháp.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Luận văn tập trung nghiên cứu những vấn đề lý
luận có liên quan đến tranh tụng của Kiểm sát viên thực hành quyền công tố
và những yếu tố đảm bảo tranh tụng của Kiểm sát viên tại phiên tòa hình sự
sơ thẩm thực hiện ở địa phương.
Phạm vi nghiên cứu: Từ thực tiễn thực hành quyền công tố của Viện
Kiểm sát nhân dân tỉnh Thái Nguyên, luận văn nghiên cứu vấn đề về tranh tụng
của Kiểm sát viên tại phiên tòa hình sự sơ thẩm thực tế thực hiện ở địa phương. Về thời gian nghiên cứu, luận văn chủ yếu tập trung làm rõ những vấn đề có liên
quan đến đề tài trong khoảng thời gian từ năm 2011 đến năm 2015.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng
và chủ nghĩa duy vật lịch sử và các phương pháp nghiên cứu kết hợp giữa lý
luận và thực tiễn, phương pháp lịch sử cụ thể, phương pháp phân tích tổng
hợp. Ngoài ra, luận văn còn sử dụng một số phương pháp của các bộ môn
khoa học khác như phương pháp so sánh, thống kê kết hợp với khảo sát thực
tế để giải quyết vấn đề đặt ra.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
Kết quả nghiên cứu của luận văn, với mức độ nhất định sẽ góp phần làm
cơ sở tham khảo cho việc nghiên cứu, phục vụ yêu cầu thực tiễn về các tiêu
chí đánh giá chất lượng, năng lực tranh tụng của Kiểm sát viên thực hành
quyền công tố tại phiên tòa xét xử án hình sự sơ thẩm trong tố tụng hình sự.
Luận văn cũng có thể sử dụng làm tài liệu nghiên cứu, phục vụ việc “đổi
mới tổ chức phiên tòa xét xử, xác định rõ vị trí, quyền hạn, trách nhiệm của
người tiến hành tố tụng và người tham gia tố tụng ” theo yêu cầu của Nghị
Quyết 49 Bộ chính trị (Khóa IX) về cải cách tư pháp.
7. Cơ cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung
luận văn được trình bày thành gồm 3 chương, 8 mục lớn và các tiểu mục.
Chương 1: Một số vấn đề lý luận về tranh tụng của KSV tại phiên tòa
hình sự sơ thẩm.
Chương 2: Thực tiễn tranh tụng của Kiểm sát viên tại phiên toà hình sự
sơ thẩm tỉnh Thái Nguyên.
Chương 3: Giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động tranh tụng của
KSV tại phiên tòa hình sự sơ thẩm tỉnh Thái Nguyên.