Tài liệu Tổng quan về luật tài sản

NGÔ HUY CƯƠNG – Khoa Luật, Đại học Quốc giaHà Nội
Các học giả ngày nay không thể khôngthừa nhận rằng, luật tư là một ngành luật cơ bản, trong sự khác biệt với luậtcông, luôn luôn gắn bó với đời sống thường nhật của con người, và đã được sinhra từ mối quan hệ cơ bản và bình thường của con người từ thời thượng cổ. Nó ítbị biến đổi theo các trào lưu chính trị và chỉ tự làm cho mình phù hợp với cáchoàn cảnh xã hội cụ thể bằng cách bồi đắp hay cập nhật thêm những điểm mới,hoặc gọt giũa đi những điểm đã già cỗi. Nhưng tóm lại cái gốc của nó vẫn cònnguyên vẹn như từ thủa mới sinh. Chỉ những nền tài phán nào không xây dựng trêncái gốc đó, cái nền tảng đó mới luôn luôn bị rung chuyển, bị xáo trộn, bị hoangmang. Phải chăng nền pháp luật của Việt Nam hiện nay cũng như vậy?
Thật thế, luật dân sự – nền tảng căn bản của luật tư mà ở đó Nhà nước chỉđóng vai trò trọng tài – có liên quan tới con người, tới hành vi của con ngườivà quan hệ của con người đối với nhau và tới tài sản [5, tr. III]. Phân chiamột cách thô thiển thì có hai loại quan hệ: Một là quan hệ giữa người vớingười; và Hai là quan hệ giữa người với người và vật.
Trong các hệ thống pháp luật, thông thường người ta mượn các khái niệm vàcác giải pháp của Luật La Mã để giải quyết các mối quan hệ đó. Quan hệ giữatrái chủ và người thụ trái xác định là quan hệ nghĩa vụ. Và luật điều tiết cácquan hệ đó được gọi là luật nghĩa vụ hay luật về quyền đối nhân. Còn quan hệgiữa mọi người liên quan tới vật được điều tiết bởi một thứ luật gọi là luậttài sản (jus rerum). Vì vậy các vật quyền thường được xem là phạm vi truyềnthống của luật tài sản. Tuy nhiên, về kỹ thuật pháp điển hoá hay ứng dụng cụthể, các hệ thống pháp luật có thể có những cách lựa chọn khác nhau. Nhưng điểmđáng nói nhất đối với các luật gia không phải là vấn đề kỹ thuật mà họ có thểlàm chủ một cách dễ dàng, mà là những học thuyết ẩn sâu trong những quan niệm,và tính hệ thống, tính logic của các vấn đề pháp lý .