Tổng quan kinh nghiệm quốc tế về quản lý nhà trường phổ thông bằng kiểm tra đánh giá

1. Thông tin chung về đề tài

Mã số: V2010-18 (Đề tài Cấp Viện)
Chủ nhiệm đề tài: ThS. Hồ Thanh Bình

2. Tính cấp thiết của đề tài

Đổi mới mạnh mẽ quản lý giáo dục là một trong những nhiệm vụ, giải pháp phát triển giáo dục đến năm 2020 mà Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã thảo luận và chỉ đạo nhằm đạt mục tiêu nước ta có một nền giáo dục tiên tiến, mang đậm bản sắc dân tộc, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Cùng với quá trình hội nhập vào nền kinh tế thế giới, Việt Nam đang trong những nỗ lực nghiên cứu, hoàn thiện thể chế, chính sách để tiến tới xây dựng một nền kinh tế thị trường thực sự. Trong đó, tất cả các ngành, các lĩnh vực của nền kinh tế đều phải có những điều chỉnh cho phù hợp với giai đoạn phát triển mới. Những vấn đề về quản lý nhà trường như quản lý nhà nước, quản lý con người, quản lý quá trình dạy học và học trong nhà trường cũng cần phải được quan tâm đổi mới, nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.

Do đó, việc tìm hiểu những kinh nghiệm của các quốc gia đi trước sẽ cho phép ta dễ dàng hơn trong việc phác họa được một bức tranh tổng quan về lĩnh vực quản lý trong nhà trường với các quan niệm, lý luận, phạm trù, . để đối chiếu, so sánh và phần nào áp dụng vào Việt Nam trong hoàn cảnh hiện nay là cần thiết.

3. Mục tiêu nghiên cứu

Tổng quan kinh nghiệm quốc tế vê quản lý nhà trường phổ thông bằng kiểm tra đánh giá ở một số quốc gia trên thế giới và đề xuất định hướng nghiên cứu vấn đề này tại Việt Nam.

4. Nội dung nghiên cứu

- Khái niệm và các thuật ngữ liên quan: Quản lý; Quản lý nhà trường phổ thông

- Bối cảnh và xu thế quản lý giáo dục:Quản lý nhà trường phổ thông trong bối cảnh hội nhập quốc tế; Xu thế phân cấp quản lý nhà trường phổ thông

- Quản lý nhà trường phổ thông bằng kiểm tra đánh giá ở một số quốc gia: Malaysia; Philippines; Indonesia; Bangladesh; Hà Lan; Nam Phi.

5. Phạm vi nghiên cứu

Đề tài tập trung nghiên cứu về quản lý nhà trường phổ thông bằng kiểm tra đánh giá ở một số quốc gia (dự kiến khoảng 03 quốc gia)

6. Phương pháp nghiên cứu

- Nghiên cứu lý luận: Sưu tầm, phân loại và nghiên cứu – phân tích tổng hợp để tổng quan, đánh giá các quan điểm lý luận về quản lý trường phổ thông.

- Nghiên cứu so sánh: So sánh về mô hình, qui trình và phương thức kiểm tra đánh giá trong quản lý nhà trường phổ thông

7. Kết cấu của đề tài

Kết cấu đề tài: gồm 4 phần

Chương 1: Khung lý luận nghiên cứu quản lý nhà trường phổ thông bằng kiểm tra đánh giá
1.1. Quản lý nhà trường phổ thông trong bối cảnh kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế
1.2. Quản lý nhà trường phổ thông bằng đánh giá
1.3. Bản chất của đánh giá nhà trường phổ thông
1.4. Kết luận

Chương 2: Kinh nghiệm quốc tế về quản lý nhà trường phổ thông bằng kiểm tra đánh giá tại một số quốc gia
2.1. Quản lý nhà trường phổ thông bằng kiểm tra đánh giá tại Malaysia
2.2. Quản lý nhà trường phổ thông bằng kiểm tra đánh giá tại Philippines
2.3. Quản lý nhà trường phổ thông bằng kiểm tra đánh giá tại Indonesia
2.4. Quản lý nhà trường phổ thông bằng kiểm tra đánh giá tại Bangladesh
2.5. Quản lý nhà trường tiểu học thông qua tự đánh giá tại Hà Lan
2.6. Chính sách đánh giá nhà trường phổ thông dựa vào kết quả tại Nam Phi
2.7. Kết luận

Chương 3: Định hướng nghiên cứu về quản lý nhà trường phổ thông bẳng kiểm tra đánh giá tại Việt Nam
3.1. Bài học kinh nghiệm quốc tế về quản lý nhà trường phổ thông bẳng kiểm tra đánh giá
3.2. Một số định hướng nghiên cứu về quản lý nhà trường phổ thông bẳng kiểm tra đánh giá tại Việt Nam
3.3. Kết luận

8. Những đóng góp chính của đề tài

Đề tài đã trình bày tổng quan về khung lý luận nghiên cứu quản lý nhà trường phổ thông qua 03 hình thức chính về đánh giá nhà trường, bao gồm: đánh giá trong hay nhà trường phổ thông tự đánh giá, đánh giá ngoài và thi/kiểm tra. Đây là tiền đề quan trọng cho việc nghiên cứu vấn đề này tại một số quốc gia trên thế giới nhằm tìm ra các cơ chế đánh giá nhà trường nào có ảnh hưởng tích cực cho việc cải tiến quản lý nhà trường, vì vậy, góp phần cải tiến chất lượng giảng dạy và học tập.

Trình bày và phân tích quản lý nhà trường phổ thông thông qua cơ chế kết hợp 03 cách đánh giá nhà trường, bao gồm: (1) Đánh giá ngoài; (2) Đánh giá trong hay nhà trường tự đánh giá; và (3) Thi, kiểm tra. Tác giả cũng trình bày và phân tích cơ chế đánh giá nhà trường phổ thông tại 03 quốc gia: Malaysia, Philippines, Indonesia và Bangladesh. Thực tế, mỗi quốc gia với truyền thống và bối cảnh khác nhau đã thực hiện các cơ chế kết hợp 03 cách đánh giá trên theo các cách khác nhau, nhưng đều chung mục đích là nâng cao tính chịu trách nhiệm của nhà trường phổ thông với các liên đới liên quan (cơ quan quản lý cấp trên, học sinh, cha mẹ học sinh, cộng đồng .) và mục đích cải tiến chất lượng dạy và học trong bối cảnh phân cấp quản lý giáo dục.

Trình bày và phân tích công cụ tự đánh giá và chính sách đánh giá trường phổ thông tại Hà Lan và Nam Phi. Các kết quả phân tích ở Chương 2 được xem là một tiền đề quan trọng để xác định định hướng nghiên cứu phát triển quản lý nhà trường phổ thông bằng kiểm tra và đánh giá tại Việt Nam.

Tóm tắt kinh nghiệm quốc tế và khái quát về tình hình quản lý nhà trường phổ thông bằng kiểm tra đánh giá tại Việt Nam hiện nay làm tiền đề cho việc đề xuất một số định hướng nghiên cứu về vấn đề này tại Việt Nam. Nhìn chung, để có thể nâng cao chất lượng và hiệu quả của công tác quản lý nhà trường phổ thông Việt Nam dựa trên các kết quả đánh giá nhà trường thì Việt Nam cần tiếp tục nghiên cứu để làm thế nào có được một cơ chế kết hợp hợp lý cả 03 cách đánh giá (đánh giá trong, đánh giá ngoài và thi, kiểm tra) để một mặt, tăng cường tính chịu trách nhiệm của nhà trường với các liên đới và mặt khác, góp phần cải tiến để nâng cao chất lượng giáo dục, thông qua việc nghiên cứu các mô hình kiểm soát nhà trường, các công cụ đánh giá nhà trường . cho phù hợp với bối cảnh và điều kiện của Việt Nam.

9. Kết luận và khuyến nghị

Kết luận

Chức năng kiểm soát thông qua đánh giá là một khâu quan trọng của quản lý nhà nước cũng như quản lý nhà trường phổ thông. Thực tế, kiểm soát hay đánh giá nhà trường phổ thông là một công cụ quan trọng để cải tiến chất lượng giáo dục cả ở phạm vi vi mô (cấp trường) lẫn vĩ mô (cấp hệ thống giáo dục hay hệ thông nhà trường phổ thông). Đánh giá nhà trường phổ thông là một phần của quá trình ra quyết định giáo dục và bao hàm nghĩa đánh giá về kết quả thực hiện của nhà trường thông thông qua việc thu thập và phân tích thông tin một cách hệ thống theo các tiêu chí cụ thể để xem các mục tiêu nhà trường có đạt tới hay không và có phù hợp với các giá trị của nhà trường hay không.

Qua phân tích cho thấy về mặt lý luận, có sự giao thoa trong sử dụng các thuật ngữ liên quan đến kiểm tra, đánh giá ở nhà trường, đặc biệt là thuật ngữ đánh giá chỉ có một từ cùng âm trong tiếng Việt nhưng có hai nội hàm ý nghĩa khác nhau, điều này thể hiện khá rõ trong tiếng Anh gồm: assessment – đánh giá bằng hệ thống các hoạt động để đo lường; và evaluation – đánh giá ý nghĩa hoặc mục đích thực hiện của các hoạt động đánh giá, thiên về các giá trị.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, toàn bộ các hoạt động hay quá trình kiểm tra, đánh giá trong quá trình quản lý nhà trường luôn diễn ra dù mức độ khác nhau theo bối cảnh và thời điểm. Đặc biệt là bối cảnh xã hội từng quốc gia chi phối mạnh mẽ đến, phương pháp, hệ thống công cụ thực hiện kiểm tra đánh giá, nhưng đều chung một mục đích là nâng cao tính chịu trách nhiệm của nhà trường phổ thông với các liên đới liên quan (cơ quan quản lý cấp trên, học sinh, cha mẹ học sinh, cộng đồng .) và mục đích cải tiến chất lượng dạy và học trong bối cảnh phân cấp quản lý giáo dục.

Xu hướng quốc tế cũng cho thấy việc kiểm tra, đánh giá dần được mở ra theo qui mô lớn với nhiều hoạt động chung ở cấp độ khu vực và quốc tế. Đây một mặt là cơ hội để các trường nhận biết thành quả hoặc sản phẩm giáo dục của mình, đồng thời mỗi trường phải tự nâng cao để đáp ứng các yêu cầu ngày càng tăng đối với chất lượng giáo dục không chỉ trong phạm vi quốc gia mà ở phạm vi toàn cầu.

Khuyến nghị

Đối với Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam:

- Nghiên cứu toàn diện kinh nghiệm quốc tế về kiểm tra đánh giá đối với nhà trường phổ thông, bao gồm cả triết lý, kỹ thuật thực hiện, bối cảnh xã hội và những tác động của từng phương pháp đối với giáo dục phổ thông Việt Nam nói chung và các trường phổ thông nói riêng.

- Tổng kết kinh nghiệm kiểm tra đánh giá ở nhà trường phổ thông của Việt Nam, nhằm chỉ ra những thành công và thất bại, nhất là những đặc trưng của Việt Nam.

- Đề xuất các giải pháp hoặc phương pháp kiểm tra đánh giá gồm đầy đủ những ưu điểm và nhược điểm của từng phương pháp với Bộ Giáo dục và Đào tạo, nhằm tạo thuận lợi cho Bộ Giáo dục và Đào tạo có thể tìm được phương pháp tối ưu nhất để chỉ đạo thực hiện.

- Góp phần cùng với các thành tố khác trong hệ thống giáo dục triển khai hiệu quả những phương pháp kiểm tra đánh giá ở nhà trường phổ thông mà Bộ Giáo dục và Đào tạo triển khai.

Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo:

- Xây dựng hệ thống các văn bản pháp qui nhằm hệ thống hóa và cập nhật các chính sách về kiểm tra, đánh giá tiên tiến và hiệu quả với nhà trường phổ thông.

- Chỉ đạo thực hiện áp dụng hiệu quả các hình thức, mô hình kiểm tra đánh giá đã chứng minh có tác động tích cực cho giáo dục phổ thông ở Việt Nam.

Đối với các trường phổ thông:

- Tìm hiểu các tiêu chí hoặc ý nghĩa, mục đích của các hoạt động kiểm tra đánh giá trong quá trình quản lý nhà trường từ kinh nghiệm các nước hoặc kinh nghiệm qua thực tế nhà trường để có những điều chỉnh kịp thời, nhằm đáp ứng yêu cầu mà hoạt động này trong bối cảnh hội nhập hiện nay.

- Tham gia tích cực các hoạt động kiểm tra đánh giá có liên quan (như: đánh giá kết quả học tập quốc gia - NAM, đánh giá học sinh quốc tế - PISA) để có được thông tin chung và cập nhật những thay đổi trong hoạt động kiểm tra đánh giá của bản thân từng trường.

Từ khóa: 1/ Quản lý nhà trường phổ thông; 2/ Đánh giá nhà trường.

Chi tiết xin liên hệ: Phòng Thư viện, số điện thoại: 04-39423754 hoặc theo địa chỉ thư điện tử: [email protected] 

Theo vnies.edu.vn - Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam