Tài liệu Tóm tắt cốt truyện bằng sơ đồ các môtip

TÓM TẮT TRUYỆN CỔ TÍCH BẰNG SƠ ĐỒ CÁC MÔTÍP


Môtip là đơn vị nhỏ nhất của truyện kể mà chúng ta có thể phân tích được. Cho nên đó là đơn vị cơ bản để cấu tạo nên cốt truyện. Mỗi truyện dân gian là sự tập hợp, sắp xếp các môtíp theo một trình tự nhất định nhằm thể hiện nội dung, chủ đề của truyện. Mỗi môtíp cần phải đảm bảo những tiêu chí như sau:

Mang tính lặp đi lặp lại (ở các truyện khác nhau)

Có yếu tố kì lạ, khác thường

Ví dụ:

Nhân vật đi đến kinh thành (1) bằng một con ngựa có cánh (2)

Trong môtíp trên, yếu tố thứ nhất (1) đảm bảo sự lặp lại (do nhiều truyện cổ tích có hành động này của nhân vật); yếu tố thứ hai (2) mang tính kì là, không phải ra đi thông thường.

Yếu tố thứ nhất sẽ cố định, bất biến trong hệ thống truyện cổ thế giới.

Nhưng yếu tố thứ 2 sẽ biến đổi theo từng địa phương, từng tộc người.

Ví dụ người phương Tây sử dụng con ngựa có cánh

Người Việt dùng những con cá sấu, con rùa, chiếc thuyền (gắn với nền văn minh sông nước)

Người vùng Trung đông dùng những tấm thảm biết bay

Chính vì thế, việc sử dụng môtíp này hay môtíp khác sẽ thể hiện đặc trưng của đời sống văn hoá, tâm hồn của từng địa phương, từng dân tộc. Khi phân tích, bình giảng truyện dân gian thì nên xuất phát từ đơn vị cơ bản là môtíp tìm hiểu nội dung, đặc điểm của nhân vật.