Tiến Sĩ Tổ chức hệ thống thông tin kế toán trong doanh nghiệp sản xuất kinh doanh trong điều kiện ứng dụng c

LUẬN ÁN TIẾN SĨ
NĂM 2015
MỞ ĐẦU
Chương 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN ĐỂ TỔ CHỨC HỆ THỐNG THÔNG TIN
KẾ TOÁN TRONG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT KINH DOANH
TRONG ĐIỀU KIỆN ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN 20
1.1. KHÁI NIỆM, VAI TRÒ CỦA HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN TRONG
DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT KINH DOANH 20
1.1.1. Khái niệm hệ thống thông tin 20
1.1.2. Khái niệm thông tin kế toán trong doanh nghiệp sản xuất kinh doanh 21
1.1.3. Khái niệm, vai trò hệ thống thông tin kế toán trong doanh nghiệp sản xuất kinh
doanh 22
1.2. CÁC THÀNH PHẦN CỦA HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN TRONG DOANH
NGHIỆP SẢN XUẤT KINH DOANH TRONG ĐIỀU KIỆN ỨNG DỤNG CÔNG
NGHỆ THÔNG TIN 25
1.2.1. Luận cứ để xác định cấu trúc hệ thống thông tin kế toán trong doanh nghiệp sản
xuất kinh doanh trong điều kiện ứng dụng công nghệ thông tin 25
1.2.2. Cấu trúc hệ thống thông tin kế toán trong doanh nghiệp sản xuất kinh doanh
trong điều kiện ứng dụng công nghệ thông tin 31
1.3. NỘI DUNG TỔ CHỨC HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN TRONG DOANH
NGHIỆP SẢN XUẤT KINH DOANH TRONG ĐIỀU KIỆN ỨNG DỤNG CÔNG
NGHỆ THÔNG TIN 53
1.3.1. Tổ chức con người 54
1.3.2. Tổ chức dữ liệu kế toán 55
1.3.3. Tổ chức thủ tục kế toán 56
1.3.4. Tổ chức hệ thống phần cứng 57
1.3.5. Tổ chức phần mềm kế toán 57 1.4. KINH NGHIỆM QUỐC TẾ TRONG VIỆC TỔ CHỨC HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ
TOÁN DOANH NGHIỆP TRONG ĐIỀU KIỆN KIỆN ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ
THÔNG TIN 58
1.4.1. Kinh nghiệm thực tiễn ở các nước phát triển 58
1.4.2. Bài học cho Việt Nam về tổ chức hệ thống thông tin kế toán trong doanh nghiệp sản
xuất kinh doanh trong điều kiện ứng dụng CNTT 62
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 64
Chương 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ
TOÁN TRONG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT KINH DOANH HIỆN
NAY Ở NƯỚC TA 65
2.1. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TỔ CHỨC HỆ THỐNG THÔNG TIN
KẾ TOÁN TRONG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT KINH DOANH TRONG
ĐIỀU KIỆN ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN Ở VIỆT NAM
65
2.1.1. Đặc điểm của doanh nghiệp 66
2.1.2. Nhận thức, trình độ của cán bộ quản lí và nhân viên 68
2.1.3. Xu thế hội nhập kinh tế quốc tế 69
2.1.4. Xu thế sáp nhập doanh nghiệp 71
2.1.5. Mặt bằng ứng dụng công nghệ thông tin 72
2.1.6. Quản lí đa tệ trên nhiều thứ tiếng, nhiều chính sách 73
2.2. THỰC TRẠNG TỔ CHỨC HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN TRONG DN SẢN
XUẤT KINH DOANH HIỆN NAY Ở VIỆT NAM
75
2.2.1. Thực trạng tổ chức con người trong doanh nghiệp sản xuất kinh doanh 75
2.2.2. Thực trạng về tổ chức dữ liệu kế toán trong các doanh nghiệp sản xuất kinh
doanh 79
2.2.3. Thực trạng về tổ chức thủ tục kế toán 82
2.2.4. Thực trạng hệ thống phần cứng trong các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh 103
2.2.5. Thực trạng tổ chức phần mềm kế toán trong doanh nghiệp sản xuất kinh doanh 105 2.3. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG TỔ CHỨC HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN
TRONG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT KINH DOANH Ở VIỆT NAM TRONG
ĐIỀU KIỆN ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN 112
2.3.1. Về tổ chức con người 112
2.3.2. Về tổ chức dữ liệu kế toán 112
2.3.3. Về tổ chức thủ tục kế toán 114
2.3.4. Về tổ chức hệ thống phần cứng 116
2.3.5. Về tổ chức lựa chọn và sử dụng phần mềm kế toán 117
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 118
Chương 3: HOÀN THIỆN TỔ CHỨC HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ
TOÁN TRONG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT KINH DOANH Ở VIỆT
NAM TRONG ĐIỀU KIỆN ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN
120
3.1. ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN DOANH
NGHIỆP VIỆT NAM TRONG ĐIỀU KIỆN ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN
120
3.1.1. Phát triển hệ thống thông tin kế toán theo chuẩn 120
3.1.2. Phát triển hệ thống thông tin kế toán nhanh 124
3.2. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN TỔ CHỨC HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN
TRONG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT KINH DOANH TRONG ĐIỀU KIỆN ỨNG
DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN 126
3.2.1. Hoàn thiện tổ chức con người 126
3.2.2. Hoàn thiện tổ chức dữ liệu kế toán 131
3.2.3. Hoàn thiện tổ chức thủ tục kế toán 134
3.2.4. Hoàn thiện tổ chức hệ thống phần cứng 156
3.2.5. Hoàn thiện tổ chức hệ thống phần mềm kế toán 161
3.3. CHUẨN HÓA QUY TRÌNH, CHU TRÌNH KẾ TOÁN TRONG DOANH NGHIỆP
SẢN XUẤT KINH DOANH 175
3.3.1. Quy trình tổ chức quản lí sản xuất 176
3.3.2. Quy trình kế toán tổng hợp 177 3.3.3. Quy trình ghi sổ và lập báo cáo kế toán 178
3.3.4. Quy trình hợp nhất báo cáo tài chính 179
3.3.5. Các chu trình kế toán trong doanh nghiệp sản xuất kinh doanh 180
3.4. CÁC KIẾN NGHỊ, ĐỀ XUẤT 182
3.7.1. Đối với Nhà nước 182
3.7.2. Đối với DN SXKD 183
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 184
KẾT LUẬN 185
CÁC CÔNG TRÌNH TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN 187
TÀI LIỆU THAM KHẢO 188
PHỤ LỤC 192
MỞ ĐẦU
1. SỰ CẦN THIẾT CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
Đất nước ta đang trong giai đoạn từng bước, từng khâu ứng dụng CNTT
trong công tác quản lí và điều hành từ trung ương đến địa phương, từ các tập
đoàn kinh tế đến các DN vừa và nhỏ. Đây là một chủ trương lớn của Đảng và
Nhà nước để đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa nền kinh tế đất nước.
Đối với các DN SXKD, muốn tăng cường khả năng cạnh tranh trong xu thế
hội nhập quốc tế để tồn tại và phát triển, nhất thiết phải biết tận dụng các
thành tựu của khoa học kĩ thuật và trước hết là thành tựu của CNTT trong
quản lí và sản xuất. Trong các hệ thống nói chung và các DN nói riêng, việc



ứng dụng CNTT thường được bắt đầu từ khâu quản lí và quan trọng nhất là
quản lí tài chính dựa trên các thông tin được cung cấp bởi hệ HTTT KT.
Muốn vậy, DN cần được trang bị một cách hệ thống và đầy đủ những nhận
thức về việc tổ chức HTTT KT trong điều kiện ứng dụng CNTT.
Trong công cuộc cải cách hành chính ở nước ta, Chính phủ điện tử sẽ
chính thức được công nhận với đầy đủ tư cách pháp lí. Việc hoàn thiện tổ
chức HTTT KT DN trong điều kiện ứng dụng CNTT, về mặt lí luận, sẽ đóng
góp thêm cho kho tàng lí luận về khoa học tổ chức HTTT quản lí mới được
hình thành trên thế giới và ở Việt nam; Về mặt thực tiễn, sẽ góp phần nhanh
chóng đưa các DN hoà chung với mô hình chính phủ điện tử.
Đối với các DN SXKD hiện nay ở nước ta, việc tổ chức HTTT KT trong
điều kiện ứng dụng CNTT còn tùy tiện, ngẫu hứng do nhận thức chưa đầy đủ
về tổ chức HTTT và CNTT. Khi phát triển HTTT KT, DN thường chỉ phát
triển ở một vài khâu, một vài thành phần của hệ thống theo cảm tính mà chưa
có một giải pháp đồng bộ, chỉnh thể để HTTT phát huy hiệu quả đầy đủ các
đặc tính ưu việt vốn có của CNTT. Việc tổ chức HTTT KT tốt trong điều kiện
ứng dụng CNTT sẽ cho phép cung cấp đầy đủ, chính xác và kịp thời các thông tin kế toán, góp phần quản trị DN ngày càng hiệu quả hơn cả về chi phí và
chất lượng. Việc nghiên cứu tổ chức HTTT KT trong điều kiện ứng dụng
CNTT sẽ trang bị cho các DN những kiến thức cần thiết khi phát triển hệ
thống của mình để xây dựng HTTT KT mới theo chuẩn hoặc cải tạo nhanh
HTTT KT đã có tại DN. Tổ chức HTTT KT trong điều kiện ứng dụng CNTT
cũng đòi hỏi DN phải có những đối sách thích hợp để tăng cường nhận thức
và trình độ của cán bộ quản lí và nhân viên, nhằm tiến tới một xã hội công
nghiệp, hiện đại.
Như vậy, về mặt lí luận, từ HTTT KT thủ công hoặc thủ công có trợ giúp
của PMKT, chuyển sang ứng dụng CNTT trong toàn hệ thống, quá trình tổ
chức HTTT KT cần được nghiên cứu để cải tiến và hoàn thiện; Về mặt thực
tiễn, trong điều kiện ứng dụng CNTT, việc nghiên cứu vấn đề tổ chức HTTT
KT có ý nghĩa thiết thực và cấp bách đối với các DN SXKD.
Nhận thức được những vấn đề trên, cùng với sự định hướng của các nhà
khoa học hướng dẫn, tác giả đã lựa chọn đề tài nghiên cứu của luận án: “Tổ
chức Hệ thống thông tin kế toán trong doanh nghiệp sản xuất kinh doanh
trong điều kiện ứng dụng công nghệ thông tin” .
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Đề tài nghiên cứu nhằm mục đích tổng quát là: Cung cấp một hệ thống
nhận thức đầy đủ, chỉnh thể về tổ chức HTTT KT trong DN SXKD trong điều
kiện ứng dụng CNTT. Các mục tiêu cụ thể như sau:
- Tổng quát hóa các vấn đề có tính lí luận và thực tiễn về tổ chức HTTT
KT trong DN SXKD trong điều kiện ứng dụng CNTT;
- Đưa ra giải pháp hoàn thiện tổ chức HTTT KT trong DN SXKD ở Việt
Nam trong điều kiện ứng dụng CNTT.