Tiến Sĩ Tổ chức công tác kế toán trong các doanh nghiệp thương mại trên địa bàn Hà Nội

LUẬN ÁN TIẾN SĨ
NĂM 2015
MỞ ĐẦU . 1
Chương 1. LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN TRONG
CÁC DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI . 11

1.1. ĐẶC ĐIỂM HOẠT ĐỘNG KINH DOANH VÀ TỔ CHỨC BỘ MÁY
QUẢN LÍ TRONG DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI 11
1.1.1. Đặc điểm hoạt động kinh doanh của DNTM 11
1.1.2. Đặc điểm về tổ chức bộ máy quản lí trong doanh nghiệp thương
mại . 17
1.2. QUAN ĐIỂM VỀ TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN CÁC DOANH
NGHIỆP THƯƠNG MẠI . 18
1.3. NHIỆM VỤ VÀ NGUYÊN TẮC TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN
TRONG CÁC DOANH NGHIỆP THƯƠNG M
ẠI 21
1.3.1. Nhiệm vụ tổ chức công tác kế toán 21
1.3.2. Nguyên tắc tổ chức công tác kế toán 22
1.4. NỘI DUNG TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN TRONG DOANH
NGHIỆP THƯƠNG MẠI . 24
1.4.1. Tổ chức bộ máy kế toán hoặc thuê dịch vụ kế toán 25
1.4.2. Tổ chức thu nhận, xử lý và kiểm tra thông tin kế toán qua hệ thống
chứng từ kế toán . 37
1.4.3. Tổ chức hệ thống hoá và xử lý thông tin kế toán qua hệ thống tài
khoản và sổ k
ế toán 43 1.4.4. Tổ chức cung cấp thông tin kế toán qua hệ thống báo cáo tài chính
và báo cáo kế toán quản trị . 49

1.4.5. Tổ chức kiểm tra kế toán 54
1.4.6. Tổ chức ứng dụng tin học trong tổ chức công tác kế toán và đặc
điểm, định hướng ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý
của DNTM . 56

1.5. CHUẨN MỰC KẾ TOÁN ÁP DỤNG CHO CÁC DOANH NGHIỆP
THEO THÔNG LỆ QUỐC TẾ . 59

1.5.1. Hệ thống chuẩn mực kế toán quốc tế và chuẩn mực kế toán
quốc gia. 59

1.5.2. Các quan điểm xây dựng chuẩn mực kế toán áp dụng cho các
doanh nghiệp nhỏ và vừa theo thông lệ kế toán quốc tế 60

1.6. KINH NGHIỆM TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN TRONG CÁC
DOANH NGHIỆP Ở MỘT SỐ NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI VÀ BÀI HỌC CHO
CÁC DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI 63
1.6.1. Kinh nghiệm triển khai, ban hành khuôn khổ pháp lý về kế toán
làm cơ sở tổ chức công tác kế toán doanh nghiệp 64
1.6.2. Tổ chức công tác kế toán trong các doanh nghiệp ở Cộng Hòa
Pháp . 65
1.6.3. Tổ chức công tác kế toán trong các doanh nghiệp ở Mỹ . 69
1.6.4. Tổ chức công tác kế toán doanh nghiệp ở Nhật bản 70
1.6.5. Tổ chức công tác kế toán doanh nghiệp ở Trung quốc 72
1.6.6. Kinh nghiệm về tổ chức công tác kế toán doanh nghiệp trong điều
kiện ứng dụng ERP . 73

1.6.7. Bài học kinh nghiệm về tổ chức công tác kế toán cho các doanh
nghiệp thương mại Việt Nam 74

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 . 77
Chương 2. THỰC TRẠNG TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN TRONG
CÁC DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI 78
2.1. TỔNG QUAN VỀ DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI CẢ NƯỚC VÀ
TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI . 78

2.1.1. Tình hình hoạt động của các doanh nghiệp thương mại cả nước và
trên địa bàn Hà Nội 78
2.1.2. Quá trình phát triển doanh nghiệp thương mạ i trên địa bàn Hà
Nội . 82
2.2. THỰC TRẠNG TỔ CHỨC CÔNG TÁC KỀ TOÁN TRONG CÁC
DNTM TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI . 85
2.2.1. Thực trạng khuôn khổ pháp lý về kế toán của Việt Nam ảnh hưởng
đến tổ chức công tác kế toán trong các DNTM . 85
2.2.2. Thực trạng tổ chức công tác kế toán trong các DNTM trên địa bàn
Hà Nội 93

2.3. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN TRONG
CÁC DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI . 115
2.3.1. Ưu điểm 115
2.3.2. Hạn chế . 119
2.3.3. Nguyên nhân hạn chế 128
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 . 130
Chương 3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ
TOÁN TRONG CÁC DNTM TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI 131

3.1. ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NGÀNH THƯƠNG MẠI TRÊN ĐỊA
BÀN HÀ NỘI 131

3.2. YÊU CẦU CƠ BẢN CỦA VIỆC HOÀN THIỆN TỔ CHỨC CÔNG
TÁC KẾ TOÁN TRONG CÁC DNTM TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI . 133

3.2.1. Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán trong các DNTM phải phù
hợp và đảm bảo tuân thủ pháp luật kế toán và chính sách, chế độ về quản
lý kinh tế tài chính, thuế . 133

3.2.2. Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán trong các DNTM phải đảm bảo
phù hợp với định hướng đổi mới và phát triển hệ thống DN Việt Nam. 134
3.2.3. Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán trong các DNTM phải đảm
bảo cung cấp đầy đủ, kịp thời các thông tin kinh tế tài chính cho công tác
quản lý kinh tế cả ở tầm vĩ mô và tầm vi mô 135
3.2.4. Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán trong các DNTM phải đảm
bảo tính hiệu quả và có tính khả thi 135

3.3. NỘI DUNG HOÀN THIỆN TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN TRONG
CÁC DNTM TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI . 136
3.3.1. Hoàn thiện khuôn khổ pháp luật về kế toán áp dụng cho các doanh
nghiệp . 136

3.3.2. Hoàn thiện tổ chức bộ máy kế toán hoặc thuê dịch vụ làm kế toán . 145
3.3.3. Hoàn thiện về tổ chức thu nhận, xử lý và kiểm tra thông tin kế toán . 151
3.3.4. Hoàn thiện hệ thống hóa thông tin kế toán qua hệ thống tài khoản và sổ
kế toán 154
3.3.5. Hoàn thiện tổ chức cung cấp thông tin qua hệ thống BCTC và hệ
thống báo cáo kế toán quản trị 164
3.4. ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN GIẢI PHÁP . 171
3.4.1. Đối với Nhà nước . 171
3.4.2. Đối với các Hội nghề nghiệp 173
3.4.3. Đối với các DNTM 174
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 . 175
KẾT LUẬN . 176



TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong những năm gần đây, kế toán Việt Nam không ngừng được đổi
mới, góp phần nâng cao hiệu quả của công tác quản lý kinh tế tài chính thông
qua công cụ hữu hiệu này. Nền kinh tế nước ta đã và đang hội nhập sâu vào
kinh tế thế giới, kế toán càng trở nên quan trọng trong việc cung cấp thông tin
về kinh tế tài chính phục vụ cho công tác điều hành quá trình SXKD c
ủa các
DN. Khuyến khích, hỗ trợ phát triển DN là một trong những chủ trương lớn
của Đảng và nhà nước để thực hiện chiến lược phát triển kinh tế, xã hội, thực
hiện sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, đồng thời đảm bảo sự
phát triển bền vững nền kinh tế nước ta trong điều kiện hội nhập ngày càng
sâu với thế giới và khu vực.
DNTM ở nước ta đã và đang phát triển mạnh cả về số lượng và chất
lượng, góp phần quan trọng vào việc phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao
nguồn thu của ngân sách nhà nước và giải quyết việc làm cho người lao động.
Trong điều kiện hội nhập kinh tế thế giới và khu vực, vấn đề tổ chức công tác
kế toán là nhiệm vụ trọng yếu của các doanh nghiệp nhằm nâng cao năng lực
cạnh tranh, đảm bảo phát triển bền vững. Kế toán là công cụ quan trọng trong
hệ thống công cụ quản lý của doanh nghiệp cần phải được đổi mới một cách
toàn diện nhằm cung cấp thông tin về hoạt động sản xuất kinh doanh phục vụ
quá trình điều hành hoạt động cho nhà quản lý. Do đó, nghiên cứu đề tài
“Tổ chức công tác kế toán trong các doanh nghiệp thương mại trên địa bàn
Hà Nội” là vấn đề vừa có ý nghĩa về lý luận, vừa có ý nghĩa thực tiễn. 2. Mục đích nghiên cứu
- Đề tài tập trung nghiên cứu, hệ thống hóa và góp phần làm rõ hơn
những vấn đề lý luận về tổ chức công tác kế toán trong các DNTM.
- Qua khảo sát thực trạng tổ chức công tác kế toán trong các DNTM
trên địa bàn Hà Nội những năm qua, đề tài phân tích, đánh giá thực trạng và
rút ra những ưu điểm, hạn chế của tổ chức công tác kế toán trong các DNTM
trên địa bàn Hà Nội. Từ đó,
đề xuất các giải pháp hoàn thiện tổ chức công tác
kế toán trong các DNTM nói chung, trên địa bàn Thành phố Hà Nội nói riêng.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: nghiên cứu lý luận và thực tiễn về tổ chức
công tác kế toán trong các DNTM.
- Phạm vi nghiên cứu: các nghiên cứu của luận án tập trung chủ yếu
vào tổ chức công toán kế toán trong các DNTM trên địa bàn Hà Nội. Luận án
nghiên cứu, khảo sát thực tế, thu thập thông tin, số liệu về
tổ chức công tác kế
toán của các DNTM trên địa bàn Hà Nội trong 2 năm 2013 và 2014. Trên địa
bàn Hà Nội hiện nay có rất nhiều DN hoạt động trong lĩnh vực thương mại,
bao gồm các hoạt động kinh doanh nội thương, ngoại thương, dịch vụ. Song,
luận án giới hạn phạm vi nghiên cứu, khảo sát đánh giá và đề xuất hoàn thiện
tổ chức công tác kế toán trong các DNTM kinh doanh nội thương, không
nghiên cứu các DNTM với tư cách là công ty mẹ.