Luận Văn Tìm hiểu về khắp của người Thái ở huyện Mường La

MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Là một thành tố của văn hóa phi vật thể, dân ca đóng vai trò hết sức quan trọng trong đời sống tinh thần của người Thái Tây Bắc nói chung, của người Thái ở Mường La nói riêng.
Nhờ sự phong phú, đa dạng về thể loại, nên dân ca đã góp phần tạo nên bản sắc văn hóa riêng của người Thái, góp phần không nhỏ vào kho tàng văn hóa văn hóa nghệ thuật của cả nước.
Thật vậy, người ta đã tìm thấy trong dòng chảy văn hóa Thái nhiều bộ trường ca có giá trị như Táy Pú Xớc (kể về bước đường chinh chiến của ông cha), Quam tô mương (Kể chuyện bản mường), Phanh mường; những tác phẩm thơ khuyết danh như: Xống chụ xôn xao (tiễn dặn người yêu), Khun Lu nang Ủa (Chàng Lú-Nàng Ủa); nhiều điệu múa Thái nhịp nhàng uyển chuyển qua hình ảnh những cô gái trẻ trong bộ y phục tuyệt đẹp và các điệu “múa xòe” nổi tiếng. Các điệu dân vũ đã đạt tới trình độ nghệ thuật điêu luyện như: múa khăn, “múa nón, múa chèo thuyền, v.v Đặc biệt, là những làn điệu dân ca như “Khắp báo xao”, “Khắp chiêu” luôn có mặt trong các cuộc vui hội hè và giữ vai trò chủ đạo tạo nên bầu không khí thanh bình, náo nhiệt của sinh hoạt cộng đồng. Từ lâu, “khắp” Thái đã gắn chặt với cuộc sống của người lao động. Dòng đời con người từ khi sinh ra, lớn lên cho đến khi nằm xuống, luôn có một dòng chảy dân ca như suối nguồn tưới mát. Dường như mỗi chặng đời người đều được đánh dấu bằng những thể loại dân ca riêng, hát trao vòng cho trẻ sơ sinh, hát đồng dao cho các em nhi đồng, thiếu niên, hát giao duyên nam nữ, hát đám cưới cho các lứa đôi, hát lên nhà mới cho những gia đình hạnh phúc. Vào lứa tuổi trung niên con người phải biết hát dân ca để tham gia sinh hoạt trong các ngày hội, ngày lễ cầu cúng của cả bản làng. Những người già thường yêu thích những buổi hát kể chuyện cổ tích hay các anh hùng ca dân tộc. Và khi con người xế chiều mãn bóng thì được cả cộng đồng ca hát tiễn tới nơi an nghỉ cuối cùng. Có thể thấy hát Thái không còn là khu rừng biệt lập xa cách nữa mà đã gần gũi, quen thuộc từ lâu.
Tuy nhiên, sự hiểu biết của chúng ta về các làn điệu dân ca Thái vẫn còn khiêm tốn. Còn khá nhiều làn điệu hát Thái ta mới chỉ được nghe tên và có không ít những làn điệu “khắp” của người Thái chỉ còn tồn tại trong ký ức của những người già.
Mặc dù đã có một số công trình, bài viết đề cập đến dân ca Thái, song hầu như chưa có một công trình sưu tầm, nghiên cứu một cách có hệ thống, chuyên sâu về dân ca “khắp” của người Thái nói chung, người Thái ở Mường La nói riêng. Vì vậy, việc nghiên cứu về khắp Thái ở Mường La nhằm phát huy giá trị của loại hình dân ca này là hết sức cần thiết.
Với những lý do trên, tôi chọn đề tài: “Tìm hiểu về “khắp” của người Thái ở huyện Mường La” làm đề tài khóa luận tốt nghiệp của mình.