Luận Văn Tìm hiểu văn hóa của người Tày ở huyện Bình Liêu (Quảng Ninh) để khai thác phát triển du lịch

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU . 1
1. Lý do chọn đề tài . 1
2. Mục đích nghiên cứu . 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu . . 2
4. Phương pháp nghiên cứu . . 3
5. Lịch sử nghiên cứu vấn đề . 4
6. Dự kiến kết quả sẽ đạt được . 4
7. Bố cục đề tài . . 4
Chương 1 . 6
1.1. Khái quát về huyện Bình Liêu (Quảng Ninh) . 6
1.1.1. Vài nét về sự hình thành . . 6
1.1.2. Vị trí địa lý . . 7
1.1.3. Điều kiện tự nhiên . 8
1.1.3.1. Tài nguyên thiên nhiên . . 8
1.1.3.2. Điều kiện kinh tế-xã hội . . 9
1.2. Những tiềm năng của huyện Bình Liêu có thể khai thác để phát triển du
lịch . . 12
1.2.1. Những tiềm năng sinh thái tự nhiên . 12
1.2.1.1. Thác Khe Vằn . . 12
1.2.1.2. Thác Khe Tiền . 13
1.2.1.3. Núi Cao Xiêm . 13
1.2.1.4. Núi Cao Ba Lanh . 13
1.2.1.5. Cây đa lịch sử Lục Hồn . 14
1.2.2. Những tiềm năng sinh thái nhân văn . 14
1.2.2.1. Đình Lục Nà . 14
1.2.2.2. Cầu treo Vô Ngại . 15
1.2.2.3. Ngày hội Soóng Cọ Bình Liêu. 15
1.2.2.4. Ngày hội “sán cố” . 18
1.2.2.5.Chợ phiên vùng cao Bình Liêu . 18
1.2.2.6. Cửa khẩu quốc gia Hoành Mô . 19
1.3. Tiểu kết chương 1 . 19
2.1. Khái quát về dân tộc Tày ở Bình Liêu (Quảng Ninh) . 21
2.1.1. Lịch sử hình thành và sự phân bố . 21
2.1.2. Thực trạng đời sống chính trị kinh tế, văn hóa - xã hội . 24
2.2. Những đặc trưng văn hóa của dân tộc Tày ở Bình Liêu . 25
2.2.1. Văn hóa vật thể . 25
2.2.1.1. Kiến trúc dân gian (nhà ở) . 25
2.2.1.2. Trang phục . 26
2.2.1.3. Công cụ lao động, sản xuất, chiến đấu . 28
2.2.1.4. Phương tiện vận chuyển . 29
2.2.2. Văn hóa phi vật thể . . 29
2.2.2.1. Ngôn ngữ, chữ viết . . 30
2.2.2.2. Văn học nghệ thuật dân gian . . 30
2.2.2.3. Tôn giáo tín ngưỡng dân gian truyền thống . 33
2.2.2.4. Phong tục tập quán . . 33
2.2.2.5. Văn hóa ẩm thực . 39
2.2.2.6. Các yếu tố văn hóa phi vật thể khác . 42
2.3. Tiểu kết chương 2 . . 45
Chương 3 . . 46
3.1. Những thuận lợi và khó khăn khi phát triển du lịch ở Bình Liêu . . 46
3.1.1. Những thuận lợi cơ bản . . 46
3.1.2. Những khó khăn trước mắt . . 47
3.2. Thực trạng hoạt động du lịch ở Bình Liêu (Quảng Ninh) . 47
3.2.1. Thực trạng công tác đầu tư, xây dựng cơ sở hạ tầng du lịch Bình
Liêu . . 47
3.2.2. Thực trạng khai thác các giá trị văn hóa tộc người ở Bình Liêu để
phát triển du lịch . . 49
3.2.3. Hiện trạng bộ máy tổ chức quản lý và đội ngũ lao động trong
ngành du lịch . . 50
3.2.4. Một số kết quả đạt được từ việc khai thác các yếu tố văn hóa trong
du lịch . 51
3.3. Một số giải pháp nhằm khai thác hiệu quả những giá trị văn hóa tộc
người Tày để phát triển du lịch tại Bình Liêu . . 52
3.3.1. Những tiền đề để định hướng phát triển . 52
3.3.2. Phương hướng khai thác các yếu tố văn hóa tộc người Tày tại Bình
Liêu . . 53
3.3.3. Những giải pháp cụ thể . . 55
3.3.3.1. Tổ chức thiết kế, quy hoạch, tổ chức không gian lãnh thổ trong
kinh doanh du lịch . . 55
3.3.3.2. Đầu tư xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật hạ tầng du lịch mang
đậm bản sắc văn hóa tộc người . 56
3.3.3.3. Tổ chức cung ứng các dịch vụ phục vụ du khách mang đậm bản
sắc văn hóa dân tộc . 57
3.3.3.4. Tạo dựng môi trường văn hóa phục vụ hoạt động du lịch . . 57
3.3.3.5. Tuyên truyền quảng cáo tiếp thị du lịch, khai thác thị trường sâu
rộng trong và ngoài địa phương . . 59
3.4. Tiểu kết chương 3 . . 60
KẾT LUẬN . 61
TÀI LIỆU THAM KHẢO . . 62
PHỤ LỤC . 63


Tìm hiểu văn hóa người Tày ở huyện Bình Liêu (Quảng Ninh) để khai thác phát triển
du lịch
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Việt Nam có 54 tộc người anh em cùng chung sống trên khắp mọi miền của
tổ quốc, mỗi tộc người đều có sắc thái và đặc trưng văn hóa của riêng mình, nên
những sắc thái văn hóa khác nhau góp phần tạo nên một nền văn hóa Việt Nam
tiên tiến đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc.
Trong điều kiện hiện nay một số giá trị văn hóa của tộc người thiểu số hoặc
bị mai một hoặc bị lai tạp một cách tự nhiên,do đó đầu tư cho bảo tồn và phát
huy văn hóa của các tộc người thiểu số là một việc làm hết sức cần thiết.
Trong những năm gần đây du lịch tới các vùng dân tộc thiểu số
(Ethnictourism) đang được nhiều nước trên thế giới quan tâm. Các tộc người
thiểu số thường có tập tục, lối sống cũng như nền văn hóa đặc sắc. Việt Nam rất
có lợi thế trong việc phát triển du lịch đến các vùng có tộc người thiểu số sinh
sống, lợi thế đó được phát huy trong sự bảo lưu những nét sơ khai của văn hóa,
trong lối sống, phong tục, thói quen canh tác hay trong các nghề thủ công truyền
thống. Đặc biệt hơn các nét văn hóa đó lại được hòa quyện với không gian sinh
thái tự nhiên hấp dẫn khách du lịch. Ngoài ra nét hấp dẫn của nền văn hóa không
chỉ ở tính độc đáo mà chính ở tính thống nhất trong văn hóa cộng đồng tạo nên
nhiều mảng màu sắc rực rỡ trong bức tranh toàn cảnh chung của nền văn hóa.
Như vậy phát triển du lịch tới các vùng dân tộc thiểu số chính là một loại hình
du lịch văn hóa độc đáo của Việt Nam, tuy nhiên việc khai thác các giá trị văn
hóa tộc người vẫn chưa được đầu tư đúng mức.
Là một huyện miền núi thuộc tỉnh Quảng Ninh, Bình Liêu có 96,3% dân số
là người dân tộc thiểu số trong đó 58,3% là dân tộc Tày với những giá trị văn
hóa phong phú, độc đáo chứa đựng tính nhân văn cao cả hấp dẫn du khách đến
khám phá và tìm hiểu văn hóa nơi đây. Sinh ra và lớn lên tại huyện miền núi
Bình Liêu em có nhiều cơ hội tiếp xúc với nhiều tộc người thiểu số, đặc biệt là
tộc người Tày, Em nhận thấy các giá trị văn hóa của tộc người Tày nơi đây rất
phong phú và đa dạng nhưng đang bị lai tạp, mai một và dần mất đi những nét
đẹp truyền thống, trong khi đó những nét đẹp này lại chính là bản sắc văn hóa
của họ và là tài sản quý giá của dân tộc. Do vậy cần có chính sách bảo tồn và sử
dụng những giá trị văn hóa một cách hợp lý để phục vụ phát triển du lịch đồng
thời nâng cao đời sống còn nhiều khó khăn của đồng bào nơi đây. Vấn đề đặt ra
là làm như thế nào để đánh giá đúng thực trạng tài nguyên du lịch văn hóa của
huyện và thông qua đó đưa ra những đề xuất, kiến nghị và các giải pháp để có
thể đưa Bình Liêu trở thành một khu du lịch gắn với Quảng Ninh góp phần để
hoạt động du lịch ở Quảng Ninh ngày càng mở rộng và phát triển. Với thực tế
nói trên và với mong muốn huyện Bình Liêu thực sự trở thành một điểm đến du
lịch trong tương lai không xa, được sự giúp đỡ của Tiến sĩ Dương Văn Sáu em
đã chọn đề tài “Tìm hiểu văn hóa của người Tày ở huyện Bình Liêu (Quảng
Ninh) để khai thác phát triển du lịch” cho khóa luận tốt nghiệp của mình.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề tài giới thiệu khái quát về bức tranh văn hóa dân tộc Tày ở huyện Bình
Liêu cũng như tiềm năng sẵn có có thể khai thác để khai thác phát triển du lịch.
Về mặt thực tiễn, chỉ ra các điều kiện phát triển du lịch của dân tộc Tày ở
Bình Liêu (Quảng Ninh). Đưa ra các phương án phục hồi và bảo tồn các giá trị
văn hóa của người Tày tại nơi đây. Kiến nghị với chính quyền các cấp, ngành du
lịch, văn hóa và các ngành liên quan phối hợp chỉ đạo nhằm bảo tồn, khai thác
các giá trị văn hóa của tộc người Tày ở đây nhằm phát triển du lịch.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là tìm hiểu các yếu tố văn hóa của người
Tày ở huyện Bình Liêu để qua đó có thể khai thác các yếu tố văn hóa đó cho
phát triển du lịch địa phương.
Phạm vi nghiên cứu:
Về mặt nội dung: đề tài chủ yếu nghiên cứu các yếu tố văn hóa vật thể và
phi vật thể của người Tày ở Bình Liêu. Về không gian nghiên cứu: địa điểm
nghiên cứu là huyện Bình Liêu tỉnh Quảng Ninh.
4. Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình thực hiện đề tài em đã sử dụng các phương pháp nghiên
cứu sau:
Phương pháp nghiên cứu thực địa
Đây là một trong những phương pháp quan trọng để nghiên cứu các yếu tố
văn hóa nhằm góp phần làm cho kết quả có tính xác thực. Do đó muốn tìm hiểu
các yếu tố văn hóa của tộc người Tày ở Bình Liêu thì phương pháp nghiên cứu
thực địa đã giúp em hiểu một cách chuẩn xác các giá trị của tài nguyên nhân văn
nơi đó. Em đã tận mắt chứng kiến cuộc sống của người dân địa phương nơi đây,
em cũng tiếp cận với nhiều người thuộc nhiều lứa tuổi, nhiều cương vị khác
nhau để hỏi thăm về các vấn đề liên quan đến cuộc sống của người Tày sau đó
em ghi chép, ghi âm và chụp ảnh lại để nghiên cứu sâu hơn vấn đề.
Phương pháp thu thập và xử lý tài liệu
Phương pháp này được sử dụng xuyên suốt trong toàn bộ quá trình làm đề
tài. Để thực hiện đề tài này em đã thu thập tài liệu từ các giáo trình chuyên
ngành dân tộc học, giáo trình du lịch, văn hóa, dự án, báo cáo tổng kết và tham
khảo một số thông tin trên các phương tiện khác nhau.
Sau khi đã có tài liệu trong tay em đã sử dụng các bước phân loại, thống kê,
so sánh để lựa chọn được thông tin sát với vấn đề nghiên cứu nhất.
Hiện nay công nghệ thông tin đã xâm nhập vào rất nhiều lĩnh vực trong đời
sống vì vậy trong quá trình hoàn thành khóa luận em cũng đã sử dụng các tài
liệu lấy từ Internet sau đó xử lý lại những thông tin đó sao cho phù hợp và chính
xác với tình hình thực tế mà mình muốn tìm hiểu.
Phương pháp tham vấn chuyên gia
Để thực hiện đề tài này em đã tham khảo ý kiến của nhiều người trong
nhiều lĩnh vực khác nhau trong ngành du lịch, văn hóa - xã hội, dân tộc học,
giảng viên giảng dạy, hướng dẫn nhằm đưa ra những đánh giá mang tính khoa
học và chính xác cao nhất.
5. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Trước bài khóa luận này đã có một số bài khóa luận nghiên cứu về huyện
Bình Liêu với nhiều đề tài khác nhau. Tuy nhiên những đề tài này chỉ nghiên
cứu chung về huyện, về các dân tộc thiểu số sống trên địa bàn huyện hoặc
nghiên cứu về một mảng nào đó trong đời sống tinh thần của họ (hát then cổ của
dân tộc Tày, hát soóng cọ của người Sán Chỉ ). Vì vậy bài khóa luận này nhằm
đóng góp những nét đặc trưng về văn hóa của người Tày ở huyện Bình Liêu để
khai thác phát triển du lịch.
6. Dự kiến kết quả sẽ đạt được
Bài khóa luận khái quát được toàn cảnh huyện Bình Liêu, đời sống văn hóa
của dân tộc Tày sống trên địa bàn huyện, đánh giá được những thuận lợi và khó
khăn cho việc phát triển du lịch ở đây.
Khóa luận cung cấp cái nhìn tổng quan về huyện Bình Liêu với những điều
kiện tự nhiên và xã hội, với đặc trưng văn hóa của người dân tộc Tày ở nơi đây.
Đề xuất những biện pháp khai thác các giá trị văn hóa của người Tày để phát
triển du lịch văn hóa.
Trên cơ sở nghiên cứu, đánh giá thực trạng, Khóa luận cũng đề xuất những
biện pháp cụ thể trong việc bảo tồn phát huy và khai thác những giá trị văn hóa
của người Tày nói riêng, nhân dân các dân tộc huyện Bình Liêu nói chung để
xây dựng đời sống văn hóa mới đồng thời khai thác có hiệu quả những giá trị đó
để phát triển du lịch.
7. Bố cục đề tài
Ngoài lời cảm ơn, phần mở đầu, tài liệu tham khảo và phụ lục khóa luận
gồm 3 chương :

Chương 1: Bình Liêu (Quảng Ninh) trong cảnh quan chung của miền Đông
bắc.
Chương 2: Văn hóa của người Tày ở Bình Liêu (Quảng Ninh).
Chương 3: Khai thác các yếu tố văn hóa của người Tày để phát triển du lịch
văn hóa ở Bình Liêu (Quảng Ninh).