Thạc Sĩ Tìm hiểu vai trò của phụ nữ trong phát triển kinh tế xã

PHẦN 1. ĐẶT VẤN ĐỀ
1.1 TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Trong xã hội văn minh phát triển, phạm trù giới luôn được đề cập trong
mọi chương trình phát triển kinh tế xã hội của mọi quốc gia. Phụ nữ Việt Nam
chiếm 51,48% dân số và 48% lực lượng lao động toàn xã hội và góp phần
không nhỏ vào phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Ngày nay nhiều phụ
không chỉ tham gia sản xuất giỏi mà họ còn tham vào các hoạt động xã hội.
Hình ảnh người phụ nữ hiện đại, năng động, thành công đã không còn quá
hiếm trong xã hội Việt Nam, thậm chí trong nhiều lĩnh vực phụ nữ lại chiếm
ưu thế hơn.
Nhiều phụ nữ nông thôn bình thường đã trở thành nữ công nhân có trình
độ. Họ không chỉ làm việc ở các nhà máy, xí nghiệp mà ngay cả trên đồng
ruộng của mình. Đối với phụ nữ nông thôn, ngoài các công việc của gia đình
như: nội trợ, chăm sóc con cái, họ còn phải đảm đương nhũng công việc sản
xuất, đối nội, đối ngoại.
Trong quá trình đổi mới các địa phương thi đua làm giàu trong đó nam
nữ cũng góp phần làm tốt công tác đó. Tuy nhiên bên cạnh những nam giới
tham gia sản xuất tại địa phương cũng có những nam giới đi làm ăn xa để
kiếm thêm thu nhập. Chính vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài:
“Tìm hiểu vai trò của phụ nữ trong phát triển kinh tế xã ”
11.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1.2.1 Mục tiêu chung
Tìm hiểu vai trò của phụ nữ trong phát triển kinh tế xã hội từ đó đề xuất
một số giải pháp nâng cao vai trò của phụ nữ đồng thời góp phần phát triển
bền vững, ổn định kinh tế xã hội
1.2.2 Mục tiêu cụ thể
(1) Phản ánh cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn về giới trong kinh tế xã hội
(2) Phản ánh thực trạng vai trò của phụ nữ trong phát triển kinh tế - xã hội
(3) Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến vai trò của phụ nữ
(4) Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao vai trò của người
phụ nữ
PHẦN 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
2.1 CƠ SỞ LÝ LUẬN
2.1.1 Một số khái niệm
a. Khái niệm giới và giới tính
* Giới và giới tính
Khái niệm giới lần đầu tiên xuất hiện ở nước Anh vào những năm 60 và
ở nước ta vào những năm 80 của thế kỉ 20 (UNDP 1997). Sự ra đời của khái
niệm này nhằm làm rõ hơn sự khác biệt giữa nữ giới và nam giới ở khía cạnh
xã hội và sinh học, nhằm thực hiện sự phát triển tốt hơn các vấn đề của phụ nữ.
“Giới” là các mối quan hệ và tương quan về vai trò, trách nhiệm quyền
lợi mà xã hội quy định cho nam và nữ, bao gồm việc phân công lao động, các
kiểu phân chia các nguồn lợi ích, khả năng tiếp cận tới nguồn lực.
“Giới tính” là sự khác biệt về đặc tính sinh học giữa phụ nữ và nam giới.
Sự khác biệt này chủ yếu liên quan đến quá trình tái sản xuất nòi giống. Vai
trò sinh học đó là đồng nhất, phổ biến và không thay đổi.
b. Giới và sự phát triển – Một số luận điểm chính
2Từ nhiều thập kỉ nay, giới khoa học phát triển đã biết đến các thuật ngữ
"phụ nữ trong phát triển", phụ nữ và phát triển, và giới và phát triển.
Quan điểm WID đạt trọng tâm vào phụ nữ, trên cơ sở giải quyết các vấn
đề của phụ nữ nảy sinh trong quá trình phát triển.Việc vận dụng quan điểm
này mang lại những thành tựu và tiến bộ trong triển khai các chương trình dự
án phát triển quan tâm hơn đến các vấn đề của phụ nữ. Tuy nhiên, WID cũng
bộc lộ một số nhược điểm. Thứ nhất cách tiếp cận này đặt vấn đề phụ nữ một
cách biệt lập. Phụ nữ coi như là một nhóm đặc thù và những can thiệp đưa ra
cũng là những giải pháp đặc thù riêng cho phụ nữ. Thứ hai, WID dựa trên
quan niệm cho rằng các vấn đề phát triển sẽ được giải quyết tốt hơn nếu đảm
bảo được dự tham gia đầy đủ của phụ nữ vào quá trình phát triển. Thứ ba,
WID chỉ nhìn nhận vai trò và vị trí của phụ nữ trong quá trình phát triển chưa
coi phụ nữ là chủ thể của quá trình phát triển.
Vì thế, đến nửa sau của những năm 1970, thuật ngữ phụ nữ và phát
triển (WAD) đã ra đời dựa trên quan điểm của nữ quyền Mác-xít cho rằng,
phụ nữ là chủ thể của sự phát triển phát triển phụ nữ cùng song song tồn tại
với sự phát triển nói chung. WAD đã khắc phụ được nhược điểm của WID.
Tuy nhiên, giống như WID thì khi thực hiện các chương trình phát triển, nhất là
phát triển nông thôn, WAD vẫn có xu hướng tập trung nhiều vào phụ nữ, nhóm
gộp các vấn đề của phụ nữ không phân tích đầy đủ các yếu tố tác động đến vị thế
của phụ nữ trong xã hội như sự phân chia giai cấp, chủng tộc và tư tưởng phụ
quyền (Evam, 2003).
Khắc phục nhược điểm này của WAD, thuật ngữ “Giới và phát triển”
(GAD) đã ra đời vào những năm 1980. GAD có cơ sở lý luận nằm trong
khuôn khổ nữ quyền xã hội chủ nghĩa. GAD không quan tâm đến phụ nữ một
cách riêng biệt mà chú ý tới cơ cấu xã hội theo giới và sự phân chia vai trò,
trách nhiệm và những mong đợi đặc thù giữa nam và nữ. GAD chú ý tác động
qua lại giữa nam và nữ trong quá trình phát triển. Các vấn đề phát triển được
3xem tổng hòa và sự lồng ghép đảm bảo sự tham gia đầy đủ giữa nam và nữ,
không nhấn mạnh một cách biệt lập vai trò của phụ nữ trong cách tiếp cận
WID (Đỗ Thanh Bình, Trần Thị Vân Anh, 2003) Quan điểm GAD được thể
hiện nhiều trong việc thực hiện các chương trình và dự án phát triển nông
thôn. GAD cho rằng phụ nữ là chủ thể chủ yếu của sự đổi mới hơn là đơn
thuần là người hưởng lợi.
4