Thạc Sĩ Tìm hiểu nghệ thuật Ca trù Đông Môn - Thủy Nguyên - Hải Phòng và định hướng khai thác trong du lịch

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Vào 14h45 (giờ Việt Nam, tức 10h45 giờ Abu Dhabi) ngày 1/10/2009, Ca trù
của Việt Nam được UNESCO ghi danh vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể cần
được bảo vệ khẩn cấp. Đây là một sự kiện đánh dấu sự trở lại của ca trù sau nhiều thế
kỉ bị quên lãng và có nguy cơ bị mai một. Ca trù là một bộ môn nghệ thuật truyền
thống đặc sắc của dân tộc và có lịch sử hình thành và phát triển lâu đời. Hải Phòng
cũng là một trong những nơi có nghệ thuật hát ca trù từ lâu đời, trong đó làng Đông
Môn, xã Hòa Bình, huyện Thủy Nguyên chính là nơi khởi nguyên của nghệ thuật hát
ca trù Hải Phòng. Mặc dù hàng năm, vào ngày 23-24/9 âm lịch, tại Đông Môn vẫn
diễn ra Hội hát ca trù nhưng nghệ thuật ca trù nơi đây cũng đang đứng trước nguy cơ
bị mai một. Chính vì vậy, với mong muốn được góp một phần công sức nhỏ bé của
mình trong việc khôi phục và lưu giữ loại hình nghệ thuật truyền thống của dân tộc,
người viết đã lựa chọn đề tài: “Tìm hiểu nghệ thuật ca trù Đông Môn - Thủy Nguyên -
Hải Phòng và định hướng khai thác trong du lịch” cho công trình nghiên cứu khoa học
đầu tay của mình. Việc khai thác ca trù Đông Môn hiệu quả trong du lịch chính là một
cách góp phần vào việc bảo tồn và phát triển loại hình nghệ thuật độc đáo này, đồng
thời cũng là một cách giới thiệu với bạn bè gần xa về kiệt tác phi vật thể này của Hải
Phòng nói riêng và của Việt Nam nói chung, đóng góp vào ngân sách chung của ngành
du lịch cả nước.
2. Mục tiêu của đề tài
Mục tiêu của đề tài là đi vào tìm hiểu nghệ thuật Ca trù nói chung và những
nét đặc sắc của Ca trù Đông Môn - Thủy Nguyên - Hải Phòng nói riêng, đồng thời
cũng tiến hành xem xét thực trạng khai thác Ca trù Đông Môn trong đời sống xã hội
những năm gần đây, trên cơ sở đó sẽ đề ra một số định hướng và giải pháp nhằm nâng
cao hiệu quả khai thác Ca trù Đông Môn phục vụ phát triển du lịch Hải Phòng. Tìm hiểu nghệ thuật Ca trù Đông Môn - Thủy Nguyên - Hải Phòng và định hướng khai thác trong du lịch
Sinh viên: Phạm Thị Hồi - VH1101 2
3. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Dưới góc độ một bộ môn nghệ thuật, ca trù được khá nhiều học giả dày công
nghiên cứu. Có thể kể tên một số công trình và tác giả tiêu biểu như:
1. Ca trù - thú xưa tao nhã, tác giả Nguyễn Quảng Tuân, NXB Văn học, 2003.
2. Góp phần tìm hiểu lịch sử ca trù, của Nguyễn Xuân Diện, NXB Khoa học xã hội,
2000.
3. Ca trù nhìn từ nhiều phía, tác giả Phạm Đình Hổ, Xuân Lan, Phạm Văn Duyệt,
NXB Văn hoá Thông tin, 2003.
Hay như giáo sư Trần Văn Khê, một người con Việt Nam sống ở nước ngoài
cũng dày công nghiên cứu và giới thiệu loại hình nghệ thuật đặc sắc này của dân tộc
đến bạn bè quốc tế. Có thể tìm hiểu những ghi chép của ông về Ca trù thông qua cuốn
“Trần Văn Khê & âm nhạc dân tộc”, NXB Trẻ, 2000.
Về Ca trù Hải Phòng, có thể kể tên tác phẩm “Tìm hiểu Ca trù Hải Phòng” do
tác giả Giang Thu - Vũ Thu Loan viết. Trong tác phẩm này, các tác giả đã giới thiệu
khái quát về lịch sử hình thành, phát triển và một vài nét về đặc trưng nghệ thuật của
Ca trù Hải Phòng.
4. Ý nghĩa của đề tài
Như vậy có thể thấy, những tác phẩm trên đây phần lớn đều nghiên cứu về
Ca trù dưới góc độ nghệ thuật, hầu như chưa có tài liệu nào đề cập một cách sâu sắc
đến việc định hướng khai thác những giá trị của ca trù cho hoạt động du lịch. Số lượng
tài liệu tìm hiểu về nghệ thuật ca trù tại một địa phương nhỏ như Đông Môn càng ít. Vì
thế, với đề tài này, người thực hiện mong muốn trên cơ sở những hiểu biết về Ca trù
nói chung, kết hợp với việc tìm hiểu thực tiễn về nghệ thuật Ca trù Đông Môn nói
riêng sẽ đề xuất những biện pháp cụ thể nhằm bảo vệ và khai thác hiệu quả nguồn tài
nguyên đang dần bị mai một này, đóng góp vào sự phát triển chung của du lịch Hải
Phòng. Tìm hiểu nghệ thuật Ca trù Đông Môn - Thủy Nguyên - Hải Phòng và định hướng khai thác trong du lịch
Sinh viên: Phạm Thị Hồi - VH1101 3
Ngoài ra, đề tài còn có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo cho sinh viên ngành
VHDL cũng như là tài liệu hữu ích đối với du khách đến với Hải Phòng khi muốn tìm
hiểu về nghệ thuật ca trù Đông Môn.
5. Phương pháp nghiên cứu
Trong đề tài đã sử dụng các phương pháp sau: phương pháp thu thập và xử lí số
liệu; phương pháp thực địa; phương pháp thống kê, phân tích, so sánh tổng hợp.
Phương pháp thu thập và xử lý tài liệu:
Là phương pháp chính được sử dụng trong đề tài. Trên cơ sở thu thập thông tin
tư liệu từ nhiều lĩnh vực, nhiều nguồn khác nhau có liên quan tới đề tài nghiên cứu,
người viết sẽ xử lý, chọn lọc để có những kết luận cần thiết, có được tầm nhìn khái
quát về vấn đề nghiên cứu.
Phương pháp thực địa:
Quá trình thực địa giúp sưu tầm thu thập tài liệu, nhằm nhận được thông tin xác
thực cần thiết để thành lập ngân hàng số liệu cho việc hoàn thiện đề tài .
Phương pháp thống kê, phân tích, so sánh tổng hợp:
Phương pháp này giúp định hướng, thống kê, phân tích để có cách nhìn tương
quan, phát hiện ra các yếu tố và sự ảnh hưởng của yếu tố tới hoạt động du lịch trong đề
tài nghiên cứu; việc phân tích, so sánh, tổng hợp các thông tin và số liệu mang lại cho
đề tài cơ sở trong việc thực hiện các mục tiêu dự báo, các chương trình phát triển, các
định hướng, các chiến lược và giải pháp phát triển du lịch trong phạm vi nghiên cứu
của đề tài.
6. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục, tài liệu tham khảo, nội dung của đề tài
chia làm 3 chương:
Chương 1: Tổng quan về nghệ thuật Ca trù
Chương 2: Tìm hiểu về nghệ thuật Ca trù Đông Môn - Thủy Nguyên - Hải
Phòng.
Chương 3: Một số đề xuất nhằm bảo tồn và khai thác hiệu quả Ca trù Đông
Môn phục vụ phát triển du lịch Hải Phòng.