Thạc Sĩ Tích hợp giáo dục hướng nghiệp trong dạy học vi sinh vật học (sinh học 10)

LUẬN VĂN THẠC SỸ GIÁO DỤC HỌC
MỤC LỤCTrang
MỞ ĐẦU . .2
Chương 1. TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP
1.1. Một số khái niệm cơ bản 6
1.2. Tổng quan về giáo dục hướng nghiệp . 9
1.3. Tình hình giáo dục hướng nghiệp qua dạy học Vi sinh vật học (SH 10) ở trường
phổ thông 16

Chương 2. TÍCH HỢP GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP TRONG DẠY HỌC
VI SINH VẬT HỌC (SH 10) Ở TRƯỜNG THPT
2.1. Những quan điểm chỉ đạo việc xác định phương pháp giáo dục hướng nghiệp
qua dạy học Vi sinh vật học (Sinh học 10) . 22
2.2. Các hình thức hướng nghiệp ở trường phổ thông . 30
2.3. Tích hợp giáo dục hướng nghiệp qua dạy học Vi sinh vật học . 40
2.4.Các nguyên tắc đưa kiến thức giáo dục hướng nghiệp vào nội dung môn học 47
2.5. Lôgic tổ chức bài giảng Vi sinh vật học tích hợp giáo dục hướng nghiệp 48
2.6. Một số ví dụ tích hợp giáo dục hướng nghiệp qua dạy học Vi sinh vật học . 52
Chương 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM
3.1. Mục đích - nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm . 59
3.2. Nội dung và phương pháp thực nghiệm . 59
3.3. Kết quả thực nghiệm sư phạm 62
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ
A. Kết luận . 70
B. Đề nghị 70
Tài liệu tham khảo 72
Phụ lục 75
1
MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Xuất phát từ những đòi hỏi của xã hội đối với nghề nghiệp
Nhu cầu của xã hội đối với nghề đã tạo nên thị trường lao động của xã hội.
Trước đây - thời kinh tế tập trung, quan liêu, bao cấp, nhu cầu của xã hội chỉ được
biểu hiện thông qua quản lý Nhà nước bằng việc thiết lập kế hoạch đào tạo, phân bổ
sản phẩm đào tạo theo chỉ tiêu ấn định cho mỗi nghề, mỗi lĩnh vực sản xuất mà
người ta cho rằng, làm như vậy sẽ tạo ra sự cân đối giữa đào tạo và sử dụng một
cách hợp lý, giúp cho mọi người đều có công ăn việc làm. Với cách hiểu và làm như
vậy, bản chất của nhu cầu xã hội như bị tha hoá, trở thành nhu cầu của một bộ phận
người nắm quyền quản lý xã hội, tính phổ quát của nhu cầu xã hội được biến đổi trở
thành tính cục bộ duy ý trí. Với sự vận hành của cơ chế thị trường, khi sức lao động
được coi là hàng hoá như quan điểm của Đảng ta đã thừa nhận, giá trị của hàng hoá
“sức lao động” đã được định giá trên thị trường lao động - nó được thị trường chấp
nhận đến mức nào là do tính hữu dụng của giá trị đó đáp ứng nhiều hay ít nhu cầu
của thị trường lao động xã hội [15].
Cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội, mạng lưới ngành nghề cũng được mở
rộng về quy mô, số lượng và chất lượng. Kinh tế nhiều thành phần được Nhà nước
khuyến khích và chủ trương phát triển tạo ra những quan niệm mới đối với các nghề
trong khu vực kinh tế quốc doanh và khu vực kinh tế liên doanh với nước ngoài, và
khu vực kinh tế tư nhân. Nền sản xuất ngày nay được thừa hưởng thành quả của
cuộc cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại. Công nghệ mới là sự biểu hiện tập
trung của những tri thức mới trong sản xuất, trong nghề nghiệp. Những tri thức mới
đó là cơ sở của những phương thức làm giàu kiểu mới cho đất nước. HN trong giai
đoạn hiện nay phải chỉ ra hướng phát triển cho các nghề theo hướng ứng dụng
những tri thức mới, những công nghệ mới và từ đó, vẽ nên viễn cảnh phát triển của
nghề [5]. Bởi vậy, việc tìm hiểu trực tiếp lao động, nhận biết về nhu cầu nghề
nghiệp của các khu vực kinh tế trong hiện tại cũng như những dự báo về sự phát
triển và biến động của hệ thống nghề nghiệp là điều cần thiết mang tính chiến lược
của mỗi học sinh trong quyết định nghề nghiệp tương lai của bản thân mình.
Xuất phát từ đặc điểm môn học
Sinh học có liên quan tới hàng loạt nghề trong lĩnh vực nông nghiệp và công
nghiệp (đặc biệt là nông nghiệp) đó là: trồng trọt cây lương thực (lúa, ngô, khoai,
sắn), cây công nghiệp (lạc, đậu, chè), chăn nuôi gia súc (trâu, bò, lợn, gà, nuôi ong,
nuôi cá ), công nghiệp chế biến phân bón, thức ăn gia súc, thuốc trừ sâu, công
nghiệp chế biến lương thực - thực phẩm Khi truyền thụ nội dung kiến thức này,
giáo viên phải có sự liên hệ ứng dụng những kiến thức vào nông nghiệp, cần chỉ rõ
sinh học đã tạo cơ sở khoa học cho nông nghiệp để nâng cao năng suất cây trồng,
vật nuôi thông qua việc hợp lý hoá các quy trình và kế hoạch sản xuất, chuyên môn
hoá phân công lao động Thông qua việc dạy những bài học này, giáo viên có điều
kiện giúp học sinh làm quen với công việc của những người chọn giống, làm đất,
phòng dịch đồng thời còn gợi ra cho học sinh thấy rõ khả năng lao động sáng tạo
của những người làm việc trong các nghề nghiệp này.
Nội dung các kiến thức sinh học có liên quan nhiều tới môi trường và điều
kiện tự nhiên: khí tượng, thuỷ văn, chống xói mòn, trồng cây gây rừng và hàng loạt
những nghề nghiệp khác. Giáo viên cần giáo dục cho học sinh có ý thức bảo vệ môi
trường sinh thái và hiểu biết sự xuất hiện của nhiều chuyên ngành mới nghiên cứu
về tự nhiên: vật lý sinh học, sinh hoá học, kể cả những nghề gắn liền với sinh học
vũ trụ trong tương lai [15], [17].
Xuất phát từ thực trạng dạy học giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT
Hướng nghiệp cho học sinh phổ thông là một vấn đề rất quan trọng nhưng
chưa được quan tâm đúng mức. Trong khi đó các giáo viên dạy môn “hướng nghiệp
- dạy nghề” chỉ dạy nghề chứ chưa thật sự hướng nghiệp. Các giáo viên dạy bộ môn
này chưa được trang bị những kỹ năng để hướng nghiệp mà chủ yếu truyền cho học
sinh bằng kinh nghiệm của mình. Hiện nay, hầu hết các trường đều phân công giáo
viên chủ nhiệm, thành viên ban giám hiệu hoặc các giáo viên thiếu tiết làm công
tác hướng nghiệp cho học sinh. Trong khi đó, công tác hướng nghiệp cho học sinh
đòi hỏi sự hợp tác của giáo viên nhiều bộ môn bởi chương trình của môn học nào
cũng có tiềm năng hướng nghiệp. Ngoài thời gian học theo chương trình hướng dẫn,
học sinh rất cần biết nhu cầu nguồn nhân lực của địa phương và cả nước, ở thời
điểm hiện tại cũng như trong tương lai. Điều này đòi hỏi giáo viên phải có kiến thức
rộng, bao quát, nắm bắt nhanh tình hình. Tuy nhiên, thực tế không phải giáo viên
nào cũng đáp ứng được những yêu cầu đó. Nhà trường phổ thông chưa phát triển
được các phẩm chất, năng lực, đặc tính, động cơ nghề nghiệp cũng như các năng lực
cốt yếu như là những tiền đề cơ bản để khi ra trường họ có thể đáp ứng thị trường
lao động. Nhiều HS đã mắc sai lầm trong việc chọn nghề do những nguyên nhân
khác nhau như: chọn nghề theo suy nghĩ chủ quan, không căn cứ vào năng lực,
.không đánh giá đúng năng lực lao động của bản thân nên lúng túng khi chọn
nghề; thiếu sự hiểu biết về thể lực và sức khỏe của bản thân, không có đầy đủ thông
tin về những chống chỉ định y học trong các nghề [37].
Với những lý do trên, tôi đã chọn đề tài: “Tích hợp giáo dục hướng nghiệp
trong dạy học Vi sinh vật học (Sinh học 10)”.
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Nghiên cứu các biện pháp tích hợp giáo dục hướng nghiệp trong dạy học Vi
sinh vật học (Sinh học 10) để góp phần nâng cao tính hứng thú lựa chọn nghề
nghiệp của học sinh, qua đó nâng cao chất lượng dạy học Sinh học ở trường phổ
thông.
3. ĐỐI TƯỢNG VÀ KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU
* Đối tượng nghiên cứu: Các biện pháp tích hợp giáo dục hướng nghiệp trong dạy
học Vi sinh vật học (SH 10) ở trường THPT.
* Khách thể nghiên cứu: Quá trình dạy học sinh học ở trường THPT.
4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC
Nếu tích hợp giáo dục hướng nghiệp trong dạy học Vi sinh vật học (SH 10)
sẽ tạo ra hứng thú lựa chọn nghề nghiệp cho học sinh, qua đó góp phần nâng cao
chất lượng dạy học môn học này ở trường phổ thông.
5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
- Khảo sát thực trạng giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT.
- Nghiên cứu cơ sở lý thuyết của tích hợp giáo dục hướng nghiệp trong dạy học Vi
sinh vật học (SH 10) ở trường THPT.