Tài liệu Thực vật có hoa - Nguyễn Nghĩa Thìn

Thực vật có hoa - Nguyễn Nghĩa Thìn (151 trang)
Mục lục
Chương 1 Giới thiệu về Phân loại và hệ thống học thực vật . 8
1.1 Định nghĩa . 8
1.2 Mục tiêu 8
1.3 Nhiệm vụ của nghiên cứu cây có hoa 9
1.4 Giá trị của thực vật Có hoa 10
1.4.1 Giá trị trực tiếp 10
1.4.2 Giá trị gián tiếp của đa dạng sinh vật 12
1.4.3 Giá trị lựa chọn cho tương lai 13
Chương 2 Lịch sử phát triển của Phân loại học thực vật có hoa 15
2.1 Thời tiền sử . 15
2.2 Nền văn minh sơ khai của Tây Âu 15
2.2.1 Theophrastus (370 - 285 trước Công nguyên) . 15
2.2.2 Caius Plinius Secundus (Pliny the Elder) (23 - 79 sau công nguyên) . 15
2.2.3 Pedanios Dioscorides (Thế kỷ thứ nhất sau công nguyên) 16
2.3 Thời Trung cổ 16
2.3.1 Thực vật học đạo Hồi 16
2.3.2 Albertus Magnus, (Bác sĩ tổng hợp) (1193 - 1280) . 16
2.3.3 Những nhà nghiên cứu thực vật Đức . 16
2.3.4 Thực vật ở các nước hay nền văn minh khác 17
2.4 Sự chuyển tiếp của những năm 1600 17
2.4.1 Andrea Caesalpino (1519 - 1603) 17
2.4.2 Caspar Bauhin (1560 - 1624) 18
2.4.3 John Ray (1627 - 1705) . 18
2.4.4 Joseph Pitton de Tournefort (1656 - 1708) 18
2.5 Carl Linnaeus (1707 - 1778) và thời kỳ Linnaeus . 18
2.6 Các hệ thống tự nhiên 20
2.6.1 Michel Adanson (1727 - 1806) 20
2.6.2 J.B.P. de Lamarck (1744 - 1829) . 20
2.6.4 Gia đình De Candolle 21
2.6.5 George Bentham (1800 - 1884) và Joseph Dalton Hooker (1817 - 1911) . 21
2.7 Ảnh hưởng của lý thuyết tiến hóa ĐacUyn đối với hệ thống học . 22
2.8 Các hệ thống phát sinh chủng loại chuyển tiếp . 22
2.8.1 August Wilhelm Eichler (1839 - 1887) . 22
2.8.2 Adolf Engler (1844 - 1930) và Karl Prantl (1844 - 1839) . 23
2.9 Các hệ thống phát sinh chủng loại 23
2.9.1 Charles E Bessey (1845 - 1915) (Hình 2.4) . 24
2.9.2 John Hutchinson (1884 - 1972) . 24
2.10 Các hệ thống phân loại hiện đại . 24
Chương 3 Loài và sự hình thành loài 25
3.1 Loài là gì* . 25
3.2 Sự hình thành loài liên quan với biến đổi và tiến hóa . 27
3.2.1 Nguồn biến đổi 27
3.2.2 Chọn lọc tự nhiên 30
3.2.3 Sự biến đổi trong quần thể và sự phân hóa nòi giống . 30
3.3 Sự hình thành loài và sự tách biệt . 35
3.3.1 Sự tách biệt về sinh sản . 35
3.3.2 Sự tách biệt về sinh thái . 36
3.4 Sự hình thành loài . 37
3.4.1 Lai tạo 38
3.4.2 Thể đa bội 40
3.4.3 Tự phát sinh . 40
Chương 4 Tiến hóa và hệ thống sinh giới 42
4.1 Quan niệm về quá trình tiến hóa . 42
4.2 CÁC DẠNG CHIẾN LƯỢC TIẾN HÓA THÍCH ỨNG 43
4.2.1 Tiến hóa tiến bộ (Agrogensis) . 44
4.2.2 Tiến hóa chuyên hóa (Telogenesis) . 45
4.2.3 Tiến hóa thoái hóa (Katagenesis) 45
4.3 HIỆN TƯỢNG TIẾN HÓA KHÔNG ĐỒNG ĐỀU (HETEROBATHMY) . 46
4.4 SỰ PHÂN CHIA SINH GIỚI . 47
Chương 5 Những nguyên tắc trong phân loại . 55
5.1 CÁC BẬC PHÂN LOẠI VÀ TÔN TI TRẬT TỰ CỦA CHÚNG 55
5.2 CÁCH GỌI TÊN . 55

5.2.1 Các nguyên tắc chung 56
5.2.2 Nguyên tắc công bố tên gọi . 57
5.3 CÁC LOẠI MẪU CHUẨN (TYPUS) TÊN GỌI . 58
5.3.1 Mẫu chuẩn tên gọi (typus) . 58
5.3.2 Mẫu chuẩn tên gọi của loài và các taxôn trong loài 58
5.3.3 Các loại mẫu chuẩn . 58
5.4 NGUYÊN TẮC ƯU TIÊN 59
5.4.1 Áp dụng nguyên tắc ưu tiên khi taxôn bị chia nhỏ 59
5.4.2 Áp dụng nguyên tắc ưu tiên khi taxôn chuyển vị trí 60
5.4.3 Áp dụng nguyên tắc ưu tiên khi liên kết các taxôn 60
5.4.4 Áp dụng nguyên tắc ưu tiên khi thay đổi bậc taxôn 61
5.5 BÃI BỎ TÊN GỌI 61
5.6 TÊN GỌI CỦA CÁC TAXÔN . 62
5.6.1 Tên gọi các taxôn trên bậc chi . 62
5.6.2 Tên chi và các phân hạng của nó . 62
5.6.3 Tên loài 63
5.6.4 Tên gọi của taxôn dưới bậc loài 63
5.7 TRÍCH DẪN TÊN TÁC GIẢ VÀ CÁC TÀI LIỆU KÈM THEO TÊN GỌI . 64
5.7.1 Trích dẫn tên tác giả 64
5.7.2 Một số chỉ dẫn cần thiết cho việc trích dẫn tên tác giả 64
5.8 LUẬT CHÍNH TẢ VỀ TÊN GỌI VÀ DẤU VĂN PHẠM VỀ TÊN CHI 65
5.8.1 Luật chính tả về tên gọi và các tính ngữ 65
5.8.2 Giống văn phạm của tên chi cần xác định bằng cách 65
5.8.3 Cách viết tên tác giả 65
5.8.4 Cách ghi tài liệu tham khảo kèm theo tên gọi . 66
Chương 6 Nguồn các bằng chứng phân loại . 68
6.1 Hình thái học . 68
6.2 Giải phẫu so sánh 69
6.3 Phôi học . 72
6.4 Tế bào học . 72
6.5 Hạt phấn (hình 6.3, 7.10 – 7.12) 73
6.6 Cổ thực vật (hình 6.5) . 73
6.7 Hóa phân loại 74
6.8 Miễn dịch 75
6.9 Bằng chứng sinh thái . 76
6.10 Bằng chứng sinh lý - sinh hóa học . 76
6.11 Địa lý sinh vật 76
Chương 7 Các phương pháp phân loại 78
7.1 Phương pháp phân loại hình thái . 78
7.2 Phương pháp phân loại giải phẫu 78
7.2.1 Nghiên cứu cấu trúc biểu bì lá . 78
7.2.2 Nghiên cứu cấu tạo giải phẫu gỗ . 78
7.3 Phương pháp phân loại bào tử phấn hoa . 83

7.4 Phương pháp nghiên cứu tế bào 85
7.4.1 Đối tượng và phương pháp nghiên cứu . 85
7.4.2 Hình thái thể nhiễm sắc . 90
7.4.3 Kiểu nhân 92
7.5 Phương pháp phân loại izoenzym . 93
7.5.1 Định nghĩa izoenzym . 93
7.5.2 Phương pháp phân tích izozym bằng kỹ thuật điện di . 94
7.6 Phương pháp phân loại bằng ADN . 97
7.6.1 Kỹ thuật phản ứng trùng hợp - PCR 97
7.6.2 Phân loại dựa trên kỹ thuật cắt giới hạn - RFLP . 98
7.6.3 Phân loại dựa trên kỹ thuật nhân ngẫu nhiên ADN đa hình - RAPD 98
7.6.4 Phân loại dựa trên kỹ thuật nhân đoạn AFLP 99
7.6.5 Phân loại dựa trên kỹ thuật tiểu vệ tinh là các đoạn ADN ngắn có một số
lượng các chuỗi nucleotid lặp lại - SSR . 99
Chương 8 Nguồn gốc và phân loại Cây Có hoa (Anthophyta) hay cây Hạt kín
(Angiospermae) 101
8.1 Hoá thạch, thời gian xuất hiện và đa dạng hóa của thực vật Có hoa . 102
8.2 Tổ tiên thực vật Có hoa . 103
8.3 Các cây có hoa đầu tiên . 104
8.4 Mối quan hệ của cây có hoa với động vật (Hình 8.5) . 106
8.4.1 Sự thụ phấn 106
8.4.2 Sự phát tán hạt . 107
8.4.3 Đồng tiến hóa về sinh hóa . 107
8.5 Trung tâm nguồn gốc cây có hoa và con đường di cư của chúng 108
8.5.1 Trung tâm nguồn gốc ở vùng cực 108
8.5.2 Trung tâm nguồn gốc Đông Nam á . 109
8.6 Trung tâm bảo tồn hay là trung tâm di cư . 111
8.7 Tiến hóa sinh thái của Thực vật Có hoa 112
8.8 Hệ thống phân loại Cây Có hoa 114
8.9 Các đặc trưng của các phân lớp . 122
8.9.1 Lớp Hai lá mầm - Dicotyledoneae = lớp Mộc lan - Magnoliopsida 122
8.9.2 Lớp Một lá mầm - Monocotyledoneae = Loa kèn - Liliopsida . 123
Chương 9 Xây dựng và quản lý phòng mẫu cây khô (Herbarium) 125
9.1 THU MẪU VÀ ÉP MẪU 125
9.2 CÁCH XỬ LÝ 126
9.3 XÁC ĐỊNH TÊN KHOA HỌC . 128
9.4 QUẢN LÝ MẪU CÂY KHÔ 129
9.5 CHỨC NĂNG PHÒNG MẪU CÂY KHÔ . 130
9.5.1. Nhãn 132
9.5.2. Trình bày mẫu . 133
9.5.3. Sắp xếp mẫu 134
9.5.4. Diệt côn trùng 134
9.5.5. Mẫu chuẩn . 136
9.5.6. Trao đổi mẫu . 136
Chương 10 Phương pháp xác định tên cây . 137

10.1 Các thuật ngữ hình thái học . 137
10.2 Phân loại các mẫu cây . 137
10.3 Phân tích trước khi xác định 146
10.4 Sử dụng khóa để phân loại . 147
10.5 Mô tả 148
10.6 Lập khóa xác định 149