Thạc Sĩ Thực trạng và một số giải pháp nhằm tạo việc làm cho người lao động nông thôn thành phố Thái Nguyên

MỞ ĐẦU



1. Tính cấp thiết của đề tài

Việc làm có vị trí hết sức quan trọng trong quá trình tồn tại và phát triển của mỗi người, mỗi gia đình, cũng như trong việc phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Giải quyết việc làm là vấn đề mang tính toàn cầu, là một thách thức còn khá lâu dài với toàn thể nhân loại. Đối với các nước đang phát triển như nước ta, nơi nguồn lao động còn rất dồi dào và chủ yếu tập trung ở các vùng nông thôn thì tạo việc làm cho người lao động ở đó bao giờ cũng là mối quan tâm hàng đầu của mỗi quốc gia.
Trong những năm qua, chuyển dịch cơ cấu lao động của tỉnh Thái Nguyên còn chậm so với chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Lao động nông nghiệp tuy có giảm qua các năm nhưng vẫn chiếm tỷ trọng lớn, năm 2006 chiếm 67,5% tổng số lao động làm việc. Lao động dịch vụ tăng nhanh nhất trong giai đoạn
2004 – 2006 bình quân 8,7%/năm, năm 2006 chiếm gần 19% tổng số lao động làm việc của tỉnh. Lao động công nghiệp, xây dựng tăng trên 8%/năm trong cùng giai đoạn nhưng đến nay cũng chỉ chiếm trên 13,5% tổng số lao động làm việc. Lao động nông thôn vẫn chiếm tỷ lệ rất cao trong tổng số lao động làm việc của tỉnh, năm 2006 chiếm 78,64%. Thời gian lao động ở nông thôn tuy có tăng trong những năm gần đây nhưng cũng chưa cao, năm 2005 đạt
78% và năm 2006 đạt xấp xỉ 79%.

Ở thành phố Thái Nguyên, hiện nay lao động có 135 nghìn người, trong đó lao động nông thôn có 34.347 người chiếm 25,44% tổng số lao động toàn thành phố. Hàng năm, khu vực này bổ sung khoảng từ 1.400 - 1.600 lao động. Hơn nữa, đặc điểm kinh tế - xã hội cũng như điều kiện tự nhiên ở mỗi địa phương là khác nhau. Do vậy, không phải cứ ở nông thôn thì người lao động tham gia vào hoạt động kinh tế nông lâm ngư nghiệp.

Nông nghiệp là một thế mạnh nhưng sản xuất ở ngành này mang tính thời vụ nên nhiều lao động ở ngành này vẫn có nhiều thời gian rảnh rỗi, bên cạnh đó quá trình đô thị hóa của thành phố đang ngày một phát triển và mở rộng, nhiều khu công nghiệp, cụm công nghiệp được xây dựng do vậy một phần diện tích đất nông nghiệp phải chuyển đổi mục đích sử dụng dẫn tới diện tích đất canh tác ngày càng giảm trong khi đó dân số nông thôn ngày một tăng. Điều đó cho chúng ta thấy tình trạng thiếu việc làm cho người lao động nông thôn đang ngày một gia tăng và thời gian sử dụng của người lao động ở khu vực nông thôn chưa cao và chưa hợp lý, do đó chưa phát huy được khả năng sẵn có. Vì vậy, một trong những mục tiêu chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của thành phố Thái Nguyên đến năm 2010: Giải quyết việc làm, nâng mức sống cho người lao động nông thôn. Muốn vậy, phải phấn đấu đến năm

2010: giảm tỷ lệ sinh hàng năm xuống 0,01%, giảm tỷ lệ hộ nghèo xuống dưới 5%, nâng tỷ lệ thời gian sử dụng lao động ở nông thôn lên 85%. Chú trọng nâng cao chất lượng lao động nông thôn, đào tạo nghề cho nông dân, hỗ trợ vay vốn phát triển kinh tế tạo việc làm cho người lao động nông thôn và hướng dẫn tư vấn giới thiệu xuất khẩu lao động.
Để đạt được mục tiêu trên, trước hết chúng ta cần tìm hiểu và làm rõ vấn đề về thực trạng việc làm của người lao động nông thôn ở thành phố Thái Nguyên trong thời gian qua, từ năm 2004 đến năm 2006 đồng thời chỉ ra những thách thức, hạn chế cũng như khả năng tạo việc làm cho người lao động nông thôn ở thành phố Thái Nguyên trong thời gian tới. Xuất phát từ tình hình thực tế và nhằm giúp cho quá trình phát triển kinh tế - xã hội thành phố nói chung và khu vực nông thôn của thành phố Thái Nguyên nói riêng ngày càng hiệu quả và hoàn thành kế hoạch đề ra, tôi đã lựa chọn và nghiên cứu đề tài: “Thực trạng và một số giải pháp nhằm tạo việc làm cho người lao động nông thôn thành phố Thái Nguyên”.

2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài

2.1. Mục tiêu chung

Mục tiêu bao trùm của luận văn là trên cơ sở nghiên cứu thực trạng về việc làm của người lao động nông thôn thành phố Thái Nguyên, để từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm tạo việc làm cho người lao động nông thôn, góp phần cùng thành phố Thái Nguyên thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
2.2. Mục tiêu cụ thể

- Góp phần hệ thống hóa về cơ sở lý luận và thực tiễn về vấn đề lao động

– việc làm.

- Phân tích, đánh giá thực trạng việc làm của người lao động nông thôn ảnh hưởng tới đời sống và tình hình sản xuất phát triển kinh tế nông thôn trên địa bàn thành phố Thái Nguyên.
- Đề ra định hướng và một số giải pháp nhằm tạo việc làm cho người lao động nông thôn trên địa bàn thành phố Thái Nguyên, đáp ứng được yêu cầu tình hình thực tế mà thành phố đã đề ra.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các vấn đề về lao động – việc làm của người lao động nông thôn, các hộ, cộng đồng và các vùng nông thôn ở thành phố Thái Nguyên.

3.2. Phạm vi nghiên cứu

Phạm vi nghiên cứu của đề tài bao gồm: Nội dung vấn đề liên quan đến việc làm và tạo việc làm cho người lao động nông thôn ở thành phố Thái Nguyên trong khoảng thời gian từ năm 2004 – 2006. Nội dung nghiên cứu về việc làm là vấn đề rất rộng, vì vậy luận văn chỉ tập trung nghiên cứu một số vấn đề chủ yếu về thực trạng việc làm của người lao động nông thôn ở thành phố Thái Nguyên ảnh hưởng tới đời sống và phát triển sản xuất nông thôn, để từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm tạo việc làm cho người lao động nông thôn trên địa bàn thành phố Thái Nguyên từ nay đến năm 2010.
4. Những đóng góp của luận văn

Luận văn là công trình nghiên cứu khoa học có ý nghĩa lý luận và thực tiễn, là tài liệu giúp cho thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên xây dựng kế hoạch phát triển nguồn nhân lực, đảm bảo công ăn việc làm cho người lao động nông thôn, nâng cao mức sống cho người dân, phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói giảm nghèo tỉnh Thái Nguyên đến năm 2010 có cơ sở khoa học.
Luận văn nghiên cứu và phản ánh khá toàn diện về việc làm, tạo việc làm cho người lao động nông thôn và tình hình phát triển sản xuất nông thôn để tạo việc làm ở thành phố Thái Nguyên. Các giải pháp đưa ra có ý nghĩa thiết thực đối với tạo việc làm cho người lao động nông thôn cũng như đóng góp cho sự phát triển kinh tế - xã hội chung của thành phố Thái Nguyên và các địa phương có điều kiện tương tự.
5. Bố cục của luận văn

Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn bao gồm 3 phần chính:

Chương I: Cơ sở khoa học và phương pháp nghiên cứu về việc làm cho người lao động.

Chương II: Thực trạng việc làm của người lao động nông thôn thành phố

Thái Nguyên.

Chương III: Định hướng và một số giải pháp tạo việc làm cho người lao động nông thôn thành phố Thái Nguyên.




MỤC LỤC


Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục
Danh mục những chữ viết tắt

Danh mục các bảng

Danh mục các biểu

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài

4. Những đóng góp của đề tài

5. Bố cục của luận văn

Trang i


Chương I: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ VIỆC LÀM CHO NGưỜI LAO ĐỘNG 5

VÀ PHưƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Cơ sở khoa học của việc nghiên việc làm cho người lao động 5

Việc làm và các vấn đề liên quan đến việc làm 5

Sự cần thiết phải tạo việc làm cho người lao động 10

Các nhân tố ảnh hưởng tới việc làm của người lao động nông thôn 13

Cơ sở thực tiễn cho vấn đề tạo việc làm 21

Phương pháp nghiên cứu về việc làm cho người lao động 25

Chọn địa điểm nghiên cứu 25

Các phương pháp nghiên cứu 26

Chương II: THỰC TRẠNG VIỆC LÀM CỦA NGưỜI LAO ĐỘNG 29

NÔNG THÔN THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN

Đặc điểm chung của thành phố Thái Nguyên 29

Điều kiện tự nhiên của thành phố Thái Nguyên 29

Điều kiện kinh tế - xã hội của thành phố Thái Nguyên 38

Đánh giá thuận lợi và khó khăn về việc làm của người lao động 47 nông thôn ở thành phố Thái Nguyên
Thực trạng việc làm của người lao động nông thôn ở thành phố 49

Thái Nguyên

Thực trạng việc làm của người lao động nông thôn ở thành phố 50

Thái Nguyên

Thực trạng phát triển kinh tế của người lao động nông thôn ở 65

thành phố Thái Nguyên

Đánh giá thực trạng việc làm của người lao động nông thôn 83

thành phố Thái Nguyên

Đánh giá chung 83

Những mặt đạt được 84

Những mặt hạn chế 87
Nguyên nhân ảnh hưởng đến việc làm của người lao động 88 nông thôn ở thành phố Thái Nguyên


Chương III: ĐỊNH HưỚNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP TẠO VIỆC LÀM 89
CHO NGưỜI LAO ĐỘNG NÔNG THÔN THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN

Các quan điểm cơ bản về vấn đề tạo việc làm cho người lao 89

động nông thôn ở thành phố Thái Nguyên

Những căn cứ, định hướng và mục tiêu chủ yếu để tạo việc làm cho 91

người lao động nông thôn thành phố Thái Nguyên trong thời gian tới

Những căn cứ chủ yếu để tạo việc làm cho người lao động

nông thôn ở thành phố Thái Nguyên trong thời gian tới

Định hướng chủ yếu tạo việc làm cho người lao động nông thôn ở thành phố Thái Nguyên trong thời gian tới
Mục tiêu tạo việc làm cho người lao động nông thôn ở thành phố

Thái Nguyên trong thời gian tới

Một số giải pháp nhằm tạo tạo việc làm cho người lao động

nông thôn ở thành phố Thái Nguyên trong thời gian tới

Phát triển kinh tế nông thôn gắn với giải quyết việc làm cho người lao động ở thành phố Thái Nguyên
Điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất đai hợp lý, hiệu quả nhằm tạo việc làm cho người lao động nông thôn ở thành phố Thái Nguyên Chuyển dịch cơ cấu lao động nông thôn ở thành phố Thái Nguyên nhằm sử dụng hợp lý và hiệu quả
Thực hiện hiệu quả chương trình quốc gia về việc làm

Tăng cường xuất khẩu lao động

Hoạt động gián tiếp và trực tiếp tạo việc làm cho người lao động

nông thôn ở thành phố Thái Nguyên

Thực hiện tốt chính sách phát triển nguồn nhân lực

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 117

1. Kết luận 117

2. Kiến nghị 119

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 120

PHỤ LỤC 124

DANH MỤC NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT





BQ : CN : CNH : DT : DV : ĐVT : KT : HĐH : LĐ : NN : NLN : NQD : NK : NS : SD : SP : SX : TDMNBB : THCS : THPT : Tr.đồng : TT : TTCN : UBND : XDCB : XH : XHCN : WTO :

Bình quân Công nghiệp Công nghiệp hoá Diện tích
Dịch vụ Đơn vị tính Kinh tế
Hiện đại hoá Lao động Nông nghiệp
Nông lâm nghiệp Ngoài quốc doanh Nhân khẩu
Năng suất
Sử dụng
Sản phẩm
Sản xuất
Trung du miền núi Bắc Bộ
Trung học cơ sở Trung học phổ thông Triệu đồng
Trồng trọt
Tiểu thủ công nghiệp
Uỷ ban nhân dân Xây dựng cơ bản Xã hội
Xã hội chủ nghĩa
Tổ chức Thương mại thế giới

Bảng 1.1: Bảng 1.2: Bảng 2.1: Bảng 2.2:


Bảng 2.3:



Bảng 2.4: Bảng 2.5:


Bảng 2.6: Bảng 2.7: Bảng 2.8: Bảng 2.9: Bảng 2.10: Bảng 2.11: Bảng 2.12: Bảng 2.13:

DANH MỤC CÁC BẢNG

Tình hình lao động tỉnh Thái Nguyên năm 2006

Tổng hợp số hộ điều tra ở các điểm nghiên cứu năm 2006

Tình hình đất đai ở thành phố Thái Nguyên năm 2004 – 2006

Diện tích đất nông nghiệp thành phố Thái Nguyên năm 2004 – 2006

chia theo đơn vị hành chính

Tình hình nhân khẩu và lao động ở Thành phố Thái Nguyên năm

2004 – 2006

Cơ sở vật chất kỹ thuật ở thành phố Thái Nguyên năm 2004 – 2006

Kết quả tạo việc làm cho người lao động nông thôn ở thành phố

Thái Nguyên năm 2004 – 2006

Tình hình n hân khẩu v à lao động nông thôn t hành phố

Thái Ngu yên năm 2004 – 2006

Tình hình dân số nông thôn thành phố Thái Nguyên chia theo nhóm tuổi năm 2004 – 2006
Tình hình lao động nông thôn ở thành phố Thái Nguyên chia theo

trình độ văn hoá năm 2004 – 2006

Tình hình lao động nông thôn ở thành phố Thái Nguyên chia theo trình độ chuyên môn năm 204 – 2006
Kết quả sản xuất các ngành kinh tế nông thôn của lao động

nông thôn ở thành phố Thái Nguyên năm 2004 – 2006

Kết quả sản xuất ngành nông nghiệp ở thành phố Thái Nguyên năm 2004 – 2006
Diện tích, năng suất, sản lượng một số cây trồng chủ yếu ở thành phố

Thái Nguyên năm 2004 – 2006

Kết quả sản xuất cây ăn quả ở thành phố Thái Nguyên năm

2004 – 2006

Bảng 2.14: Bảng 2.15:
Bảng 2.16: Bảng 2.17:


Bảng 3.1: Bảng 3.2: Bảng 3:3: Bảng 3.4:
Bảng 3.5: Bảng 3.6:


Bảng 3.7: Bảng 3.8:

Kết quả sản xuất ngành chăn nuôi ở thành phố Thái Nguyên năm

2004 – 2006

Giá trị sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, xây dựng cơ

bản nông thôn ở thành phố Thái Nguyên năm 2004 – 2006

Tình hình giàu nghèo ở thành phố Thái Nguyên năm 2004 – 2006

Kết quả và hiệu quả kinh tế - xã hội của người lao động nông thôn thành phố Thái Nguyên năm 2004 – 2006
Dự kiến diện tích, năng suất, sản lượng một số cây trồng chủ yếu ở thành phố Thái Nguyên đến năm 2010
Dự kiến kết quả sản xuất cây ăn quả ở thành phố Thái Nguyên đến năm 2010
Dự kiến kết quả sản xuất ngành chăn nuôi ở thành phố Thái Nguyên đến năm 2010
Dự kiến kết quả sản xuất ngành nông nghiệp ở thành phố Thái Nguyên đến năm 2010
Dự kiến tình hình đất đai ở thành phố Thái Nguyên đến năm 2010

Dự kiến tình hình nhân khẩu và lao động nông thôn thành phố

Thái Nguyên đến năm 2010

Dự kiến kết quả sản xuất ngành kinh tế nông thôn ở thành phố

Thái Nguyên đến năm 2010

Dự kiến tình hình tạo việc làm cho người lao động nông thôn ở

thành phố Thái Nguyên đến năm 2010


DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ


Biểu đồ 2.1: Biểu đồ 2.2: Biểu đồ 2.3:

Biểu đồ 2.4: Biểu đồ 2.5: Biểu đồ 2.6: Biểu đồ 2.7: Biểu đồ 2.8: Biểu đồ 2.9:
Biểu đồ 2.10: Biểu đồ 2.11:

Biểu đồ 2.12:

Cơ cấu đất đai ở thành phố Thái Nguyên năm 2006

Cơ cấu lực lượng lao động thành phố Thái Nguyên năm 2006

Tỷ lệ lao động có việc làm ở thành phố Thái Nguyên năm

2004 - 2006

Cơ cấu lực lượng lao động nông thôn thành phố Thái Nguyên năm 2004 - 2006
Tỷ lệ sử lao động nông thôn có việc làm ở thành phố Thái Nguyên

năm 2004 – 2006

Tỷ lệ lao động nông thôn chia theo trình độ văn hóa ở thành phố

Thái Nguyên năm 2004 - 2006

Tỷ lệ lao động nông thôn chia theo trình độ chuyên môn ở

thành phố Thái Nguyên năm 2004 - 2006

Tỷ lệ sử dụng thời gian lao động nông thôn ở thành phố

Thái Nguyên năm 2004 – 2006

Cơ cấu giá trị sản xuất ngành nông nghiệp thành phố Thái Nguyên năm 2006
Diện tích gieo trồng ở thành phố Thái Nguyên năm 2004 – 2006

Sản phẩm chăn nuôi chủ yếu ở thành phố Thái Nguyên năm

2004 – 2006

Giá trị sản xuất ngành dịch vụ nông thôn ở thành phố

Thái Nguyên năm 2004 - 2006