Thạc Sĩ Thực trạng và một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cáo hiệu quả kinh tế chăn nuôi lợn ở hộ nông dân tạ

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .i
LỜI CẢM ƠN .ii
MỤC LỤC .iii
DANH MỤC BẢNG vi
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU .ix
Phần I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1
1.1 Tính cấp thiết của đề tài 1
1.2 Mục tiêu nghiên cứu 2
1.2.1 Mục tiêu chung 2
1.2.2 Mục tiêu cụ thể 2
1.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3
1.3.1 Đối tượng nghiên cứu .3
1.3.2 Phạm vi nghiên cứu .3
Phần II. TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU 4
2.1 Cơ sở lý luận 4
2.1.1 Lý luận về hiệu quả kinh tế .4
2.1.1.1 Các quan niệm cơ bản về hiệu quả kinh tế 4
2.1.2.2 Phân loại hiệu quả kinh tế .5
2.1.2.3 Các mối quan hệ trong hiệu quả kinh tế 7
2.1.2.4 Bản chất và ý nghĩa của việc nâng cao hiệu quả kinh tế .8
2.1.2.5 Phương pháp xác định và lựa chọn hệ thống chỉ tiêu hiệu quả kinh tế .9
2.1.2 Lý luận về chăn nuôi lợn, nâng cao hiệu quả kinh tế chăn nuôi lợn ở hộ .11
2.1.2.1 Vai trò của chăn nuôi lợn 11
2.1.2.2 Đặc điểm của chăn nuôi lợn 11
2.1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả chăn nuôi lợn trong nông hộ 15
2.2 Cơ sở thực tiễn .18
2.2.1 Tổng quan tình hình chăn nuôi và tiêu thụ thịt lợn của một số nước trên thế giới .18
2.2.2 Tổng quan về chăn nuôi lợn ở Việt Nam 22
2.2.2.1 Tình hình sản xuất và tiêu thụ sản phẩm thịt lợn ở Việt Nam 22
2.2.2.2 Chủ trương chính sách phát triển chăn nuôi lợn ở Việt Nam 24
2.2.3 Thực tiễn nghiên cứu về hiệu quả kinh tế các loại hình chăn nuôi lợn và các vấn đề có liên quan
26
Phần III. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU VÀ
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 28
3.1 Đặc điểm địa bàn nghiên cứu .28
3.1.1 Điều kiện tự nhiên .28
3.1.1.1 Vị trí địa lý 28
3.1.1.2 Địa hình .28
3.1.1.3 Đất đai .28
3.1.1.4 Khí hậu thời tiết .28
3.1.1.5 Thuỷ văn 29
3.1.1.6 Tình hình đất đai .30
3.1.2 Tình hình kinh tế xã hội 32
3.1.2.1 Tình hình nhân khẩu và lao động trong xã 32
3.2.1.3 Cơ sở hạ tầng .34
3.1.2.4 Kết quả sản xuất kinh doanh của xã 35
3.2. Phương pháp nghiên cứu .38
iii3.2.1 Phương pháp chọn điểm nghiên cứu .38
3.2.2 Phương pháp thu thập số liệu 38
3.2.3 Phương pháp điều tra 40
3.2.4 Phương pháp xử lý số liệu 40
3.2.5 Phương pháp phân tích số liệu 40
3.2.5.1 Phương pháp phân tích thống kê .40
3.2.5.2 Phương pháp so sánh .40
3.2.5.3 Phương pháp chuyên gia, chuyên khảo .40
3.2.5.4 Phương pháp dự báo 40
3.3 Một số chỉ tiêu nghiên cứu 41
3.3.1 Chỉ tiêu phản ánh điều kiện sản xuất kinh doanh của hộ chăn nuôi lợn .41
3.3.2 Chỉ tiêu phản ánh mức độ đầu tư các yếu tố sản xuất của hộ chăn nuôi lợn 41
3.3.1 Các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả chăn nuôi lợn 41
Phần IV. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 43
4.1 Thực trạng chăn nuôi lợn của hộ nông dân tại xã Xuân Nộn – Đông Anh – Hà Nội .43
4.1.1 Kết quả chăn nuôi nói chung và chăn nuôi lợn trên toàn xã 43
4.1.2 Tình hình chung về quy mô-cơ cấu đàn lợn của xã Xuân Nộn .45
4.2 Kết quả và hiệu quả chăn nuôi lợn trong các hộ điều tra .47
4.2.1 Kết quả và hiệu quả kinh tế chăn nuôi lợn trong nông hộ ở xã Xuân Nộn – Đông Anh – Hà Nội 47
4.2.1.1 Kết quả và hiệu quả kinh tế chăn nuôi lợn phân theo quy mô chăn nuôi 47
4.1.1.2 Hiệu quả kinh tế chăn nuôi lợn theo phương thức chăn nuôi .54
4.1.1.3. Hiệu quả kinh tế chăn nuôi lợn theo hình thức chăn nuôi 59
4.2.2 Hiệu quả xã hội và hiệu quả môi trường của chăn nuôi lợn 65
4.2 Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả, hiệu quả kinh tế chăn nuôi lợn của hộ nông dân tại
xã Xuân Nộn – Đông Anh – Hà Nội .68
4.2.1 Đầu tư giống 68
4.2.2 Yếu tố chuồng trại .70
4.2.3 Yếu tố chi phí trong chăn nuôi 71
4.2.5.1 Đối với chăn nuôi lợn thịt .71
4.2.5.2 Đối với chăn nuôi lợn nái 74
4.2.6 Yếu tố thị trường và giá cả thị trường .79
4.2.6.1 Thị trường tiêu thụ .79
4.2.6.1 Giá cả thị trường đầu vào 80
4.2.6.2 Yếu tố đầu ra cho quá trình chăn nuôi lợn 82
4.2.7 Yếu tố lao động .83
4.2.8 Đánh giá chung thuận lợi và khó khăn trong việc nâng cao HQKT trong chăn nuôi lợn ở hộ tại xã
Xuân Nộn .84
4.2.4.1 Thuận lợi .84
4.2.4.2 Khó khăn .84
4.3 Một số đề xuất định hướng và giải pháp chủ yếu nâng cao HQKT chăn nuôi lợn cho bà
con nông dân 86
4.3.1 Những căn cứ đề xuất và phương hướng nâng cao HQKT chăn nuôi lợn 86
4.3.1.1 Các căn cứ .86
4.3.1.2 Phương hướng phát triển và nâng cao hiệu quả trong chăn nuôi lợn của xã Xuân Nộn 87
4.3.3 Các giải pháp phát triển chăn nuôi lợn cho hộ nông dân 90
4.3.3.1 Biện pháp và giải pháp về giống .90
4.3.3.2 Tăng cường chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật cho người nông dân 92
4.3.3.3 Tìm kiếm mở rộng thị trường tiêu thụ 94
4.3.3.4 Biện pháp và giải pháp về vốn 97
4.3.3.5 Biện pháp và giải pháp về thức ăn 99
4.3.3.6 Biện pháp và giải pháp thú y và phòng dịch bệnh 100
4.3.3.7 Một số giải pháp khác .103
4.3.3 Dự kiến kết quả hiệu quả chăn nuôi lợn ở xã Xuân Nộn năm 2010-2012 105
Phần V. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .105
5.1 Kết luận 106
iv5.2 Khuyến nghị .106
vDANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1 Tình hình xuất nhập khẩu thịt lợn (thịt xẻ) ở một số nước trên thế giói
19
Bảng 2.2 Sản lượng thịt lợn của 10 nước sản xuất nhiều nhất trên TG .20
Bảng 2.3 Số lượng lợn phân theo vùng ở Việt Nam 2005-2007 22
Bảng 3.1 Tình hình biến động đất đai của xã Xuân Nộn trong 3 năm 2006-2008
31
Bảng 3.2: Tình hình lao động xã Xuân Nộn 33
Bảng 3.3 Cơ sở hạ tầng của xã năm 2008 35
Bảng 3.4 Tình hình phát triển và cơ cấu kinh tế của xã Xuân Nộn 2006-2008 37
Bảng 3.5 Bảng các hộ điêu tra năm 2008 .39
Bảng 4.1 Quy mô đàn và sản lượng chăn nuôi của xã Xuân Nộn (2006-2008) .44
Bảng 4.2 Tình hình chăn nuôi lợn chia theo tại xã (2006-2008) .46
Bảng 4.3 Một số chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật chăn nuôi lợn thịt, lợn nái (năm 2008)
49
Bảng 4.4 Hiệu quả chăn nuôi lợn thịt theo quy mô chăn nuôi (năm 2008) 50
Bảng 4.5 Kết quả hiệu quả kinh doanh lợn nái của các nhóm hộ điều tra theo quy
mô chăn nuôi (năm 2008) .53
Bảng 4.6 Một số chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật chăn nuôi lợn thịt, lợn nái theo phương
thức chăn nuôi (năm 2008) .55
Bảng 4.7 Hiệu quả kinh tế chăn nuôi lợn thịt theo phương thức chăn nuôi (năm
2008) .56
Bảng 4.8 Kết quả và hiệu quả kinh tế chăn nuôi lợn nái chia theo phương thức
chăn nuôi (năm 2008) .58
Bảng 4.9 Hiệu quả kinh tế theo hình thức chuyên chăn nuôi lợn (tính bình quân
cho một hộ điều tra năm 2008) .60
Bảng 4.10 Kết quả, hiệu quả kinh tế theo hình thức chăn nuôi lợn bình quân một
hộ điều tra năm 2008 61
Bảng 4.11 Kết quả hiệu quả chăn nuôi lợn của nhóm hộ chăn nuôi lợn theo mô
hình chăn nuôi lợn tính trên 100kg thịt hơi XC (năm 2008) 63
Bảng 4.12 Một số chỉ tiêu hiệu quả xã hội của nhóm hộ điều tra (tính bình quân
cho một hộ điều tra năm 2008) .66
Bảng 4.13 Một số chỉ tiêu về xử lý chất thải chăn nuôi lợn của nhóm hộ (năm
2008) .68
Bảng 4.14 Kết quả và hiệu quả kinh tế chăn nuôi lợn theo giống (năm 2008) 69
Bảng 4.15 Kết quả hiệu quả chăn nuôi lợn theo kiểu chuồng (năm 2008) 71
Bảng 4.16 Chi phí của hộ chăn nuôi lợn theo quy mô chăn nuôi (tính bình quân
cho 100kg thịt lợn hơi) .72
Bảng 4.17 Chi phí chăn nuôi lợn theo phương thức chăn nuôi (tính bình quân
cho 100kg thịt hơi) .74
Bảng 4.18 Chi phí chăn nuôi lợn nái ở nhóm hộ điều tra chia theo quy mô 75
Bảng 4.19 Vốn đầu tư cho sản xuất chăn nuôi của các nhóm hộ điều tra năm
2008 76
Bảng 4.20 Tình hình dịch bệnh của vật nuôi tại các nhóm hộ điều tra năm 2008
77
Bảng 4. 21 Tình hình chăm sóc và công tác thú y điều tra hộ nông dân năm 2008
78
Bảng 4.22 Ý kiến của các hộ về phát triển chăn nuôi lợn ở xã Xuân Nộn .88
Bảng 4.23 Mục tiêu và kế hoạch phát triển chăn nuôi lợn tại xã Xuân Nộn 89
viBảng 4.24 Dự kiến nguồn giống trong những năm tới của xã Xuân Nộn 91
Bảng 4.25 Dự kiến nhu cầu vốn vay cho chăn nuôi lợn giai đoạn 2010-2012 99
Bảng 4.26 Công thức pha trộn thức ăn cho lợn thịt (ngoại × nội) 100
Bảng 4.27 Một số bệnh cần tiêm phòng ở lợn 102
Bảng 4.28 Cách điều trị một số bệnh thường gặp ở lợn .103
Bảng 4.29 Dự kiến kết quả và hiệu quả chăn nuôi lợn ở xã năm 2010-2012 105
viiDANH MỤC ĐỒ THỊ, SƠ ĐỒ
Đồ thị 4.2 Giá một số thức ăn hỗn hợp cho lợn tại thị trường Việt Nam năm
2008 82
Đồ thị 4.3 Giá một số sản phẩm thịt lợn trên thị trường Việt Nam năm 2008.83
Sơ đồ 4.1: Cung cấp giống 91
Sơ đồ 4.2: Kênh tiêu thụ lợn thịt và lợn con tại địa phương .95
Sơ đồ 4.3: Kênh tiêu thụ lợn thịt và lợn con ngoài địa phương .96
viiiDANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU
BQ: Bình quân
HQKT: Hiệu quả kinh tế
XC: Xuất chuồng
TT: Thể trọng
TL: Trọng lượng
ixPhần I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1.1 Tính cấp thiết của đề tài
Việt Nam đang trong quá trình hội nhập và phát triển kinh tế nhưng hiện nay
vẫn còn khoảng gần 80% dân số sống bằng nghề nông, trong đó chăn nuôi là một
trong những ngành trọng điểm để phát triển nông nghiệp ở nước ta. Thực hiện chủ
trương về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp nông thôn, giá trị sản phẩm trong
chăn nuôi ngày càng tăng lên, năm 2007 đã đạt 57.741 nghìn tỷ đồng gấp 3.75 lần
giá trị sản phẩm chăn nuôi của năm 1995. Tỷ trọng giá trị sản phẩm của ngành chăn
nuôi trong tổng giá trị sản xuất nông nghiệp đã tăng từ 18.9% lên 24.4%. Ngành
chăn nuôi từng bước trở thành một ngành sản xuất hàng hóa chiếm tỉ trọng lớn
trong sản xuất nông nghiệp, được coi là một ngành sản xuất hàng hóa chiếm tỉ trọng
lớn trong sản xuất nông nghiệp, được coi là ngành mũi nhọn trong công tác xóa đói
giảm nghèo cho nông dân.
Trong chăn nuôi con lợn được coi là con vật dễ nuôi và được bà con nông
dân chăn nuôi nhiều. Lợn được xếp là loại ăn tạp, thích ứng với mọi hoàn cảnh chăn
nuôi, khả năng tăng trọng cao thời gian nuôi ngắn nên quay vòng sản phẩm nhanh.
Thịt lợn cẩn thiết cho nhu cầu dinh dưỡng, không chỉ phù hợp với người dân Việt
Nam mà còn phù hợp với nhiều nước trên thế giới. Mức tiêu thụ thịt lợn tính trên
đầu người ở nhiều nước trên thế giới chiếm tỉ lệ cao so với các loại thịt khác. Ở
Đức số kg thịt lợn tính trên đầu người là 49.2% kg chiếm 54.7% trên tổng số trứng
và thịt. Ở Pháp tỉ lệ đó là 38.7%, Thụy Điển 48.24%, Đan Mạch là 57.46%, Hà Lan
51.35%, Trung Quốc là 62.16%. Việt Nam là 72.94% trên tổng số các loại thịt được
tiêu thụ năm 2005(FAO 2006).
Những năm gần đây, đời sống của nhân dân ta không ngừng được cải thiện
và nâng cao, nhu cầu về thịt trong đó chủ yếu là thịt lợn ngày càng tăng cả về số
lượng và chất lượng đã thúc đẩy ngành chăn nuôi lợn bước sang một giai đoạn mới,
đó là phát triển chăn nuôi lợn có tỉ lệ nạc cao. Ngành chăn nuôi phát triển mạnh mẽ
năm sau cao hơn năm trước từ 3-7% cả về đầy lợn và sản lượng cũng như chất
lượng thịt lợn. Chăn nuôi lợn theo phương hướng tận dụng, nuôi những giống lợn
chịu kham khổ nhưng năng suất và chất lượng thấp chỉ tồn tại ở những vùng kinh tế
1còn khó khăn, không còn phù hợp với xu hướng phát triển. Chăn nuôi lợn đã dần
dần trở thành chăn nuôi sản xuất hàng hoá, có kế hoạch đầu tư, tính toán hiệu quả
kinh tế. Nhiều cơ sở giống từ trung ương đến các địa phương đã được quan tâm đầu
tư, nâng cấp về chuồng trại, các thiết bị kỹ thuật, con giống có năng suất cao để
nhân giống và đưa vào sản xuất.
Xã Xuân Nộn với điều kiện tự nhiên về khí hậu thổ nhưỡng rất phù hợp với
chăn nuôi lợn. Hiện tại xã đã có rất nhiều gia đình chăn nuôi lợn và cũng có nhiều
trang trại chăn nuôi lợn. Phát triển chăn nuôi lợn nâng cao được thu nhập cho dân
và phát triển chung kinh tế toàn xã. Tuy nhiên việc chăn nuôi lợn hiện nay vẫn
mang tính chất tự túc tự phát mạnh ai nấy làm, chăn nuôi theo phương thức lấy
công làm lãi nhằm tận dụng những sản phẩm phụ trong ngành trồng trọt, trong sinh
hoạt, lấy phân bón và tận dụng lao động nhàn rỗi trong gia đình do vậy hiệu quả
kinh tế chưa cao.
Xuất phát từ thực tế đó chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Thực trạng
và một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế chăn nuôi lợn ở hộ
nông dân tại xã Xuân Nộn – Đông Anh – Hà Nội”.
1.2 Mục tiêu nghiên cứu
1.2.1 Mục tiêu chung
Trên cơ sở đánh giá đúng thực trạng hiệu quả kinh tế chăn nuôi lợn trong hộ
nông dân, đồng thời xác định những yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế trong
chăn nuôi lợn để làm cơ sở đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu
quả kinh tế trong chăn nuôi lợn ở hộ nông dân, góp phần nâng cao thu nhập của hộ
nông dân của xã trong thời gian tới.
1.2.2 Mục tiêu cụ thể
Hệ thống hoá cơ sơ lý luận và cơ sở thực tiễn về hiệu quả kinh tế trong chăn
nuôi lợn ở hộ hiện nay.
Đánh giá đúng thực trạng hiệu quả kinh tế chăn nuôi lợn ở hộ nông dân. Phân
tích các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế trong chăn nuôi lợn ở xã.
Đề xuất định hướng và một số giải pháp nâng cao hiệu quả kinh tế trong
chăn nuôi lợn góp phần nâng cao thu nhập hộ nông dân ở xã Xuân Nộn.
21.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
1.3.1 Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu những vấn đề về kinh tế - kỹ thuật, tổ chức sản xuất gắn liền với
hiệu quả kinh tế chăn nuôi lợn trong hộ nông dân ở xã Xuân Nộn – Đông Anh – Hà
Nội.
Nghiên cứu các hộ gia đình chăn nuôi lợn ở xã Xuân Nộn.
1.3.2 Phạm vi nghiên cứu
Về nội dung: Tập trung nghiên cứu thực trạng và giải pháp nhằm nâng cao
hiệu quả kinh tế của chăn nuôi lợn và các vấn đề có quan hệ với nó trong nông hộ ở
xã Xuân Nộn – Đông Anh – Hà Nội.
Về không gian nghiên cứu: xã Xuân Nộn – Đông Anh – Hà Nội.
Về thời gian nghiên cứu:
+ Phân tích thực trạng phát triển và hiệu quả kinh tế chăn nuôi lợn ở xã từ
năm 2006-2008.
+ Dự báo khả năng phát triển chăn nuôi lợn và nâng cao hiệu quả kinh tế
chăn nuôi lợn ở xã đến năm 2010-2012.
+ Thực hiện đề tài từ 25/12/2008-25/05/2009.