Thạc Sĩ Thực trạng và giải pháp phát triển hệ thống siêu thị ở nước ta trong giai đoạn hiện na

Mở đầu
​

Siêu thị là một trong những loại hình kinh doanh bán lẻ hiện đại, hình thành và phát triển trong quan hệ mật thiết với quá trình công nghiệp hoá và đô thị hoá mạnh mẽ ở quy mô thế giới. Sự ra đời của siêu thị đầu tiên ở Mỹ vào năm 1930 sau đó mở rộng sang châu Âu được coi là một trong những cuộc “cách mạng” hữu ích nhất đối với người tiêu dùng trong lĩnh vực lưu thông phân phối ở thế kỷ XX.

Phát triển hệ thống siêu thị văn minh hiện đại ở Việt Nam trong bối cảnh nước ta đang thực hiện công cuộc đổi mới, tiến hành CNH, HĐH và chủ động hội nhập với thế giới và khu vực là một đòi hỏi của thực tế khách quan.

Siêu thị chính thức xuất hiện lần đầu tiên ở nước ta năm 1993 khi công ty Vũng Tàu Sinhanco khai trương “siêu thị” Minimart. Đến nay, sau hơn 10 năm hình thành và phát triển, chúng ta đã có một hệ thống siêu thị tương đối hoàn chỉnh từ các siêu thị nhỏ cho tới các đại siêu thị ở các thành phố và các đô thị lớn. Siêu thị đã trở nên quen thuộc đối với người dân các thành phố lớn như thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội .

Kinh doanh siêu thị ra đời đã làm thay đổi diện mạo ngành thương mại bán lẻ của đất nước, mở ra một loại cửa hàng văn minh, hiện đại và tiện nghi cho người mua sắm Việt Nam, làm thay đổi cả các thói quen mua sắm truyền thống và đóng góp vào sự phát triển kinh tế, xã hội đất nước nói chung.

Thời gian qua, việc nghiên cứu, phát triển hệ thống siêu thị ở Việt Nam đã được Nhà nước, các Bộ, Ngành và các địa phương quan tâm. Nghị quyết Đại hội Đảng IX đã nhấn mạnh đến việc phát triển các loại hình thương mại văn minh, hiện đại ở Việt Nam, Quyết định 311/QĐ-TTg ngày 20/03/2003 của Thủ tướng chính phủ phê duyệt Đề án “Tiếp tục tổ chức thị trường trong nước, tập trung phát triển thị trường nông thôn đến năm 2010” và Chỉ thị 13/2004/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc thực hiện những giải pháp chủ yếu nhằm phát triển mạnh thị trường nội địa đã đề cập đến việc phát triển hệ thống siêu thị, trước mắt ưu tiên phát triển ở các thành phố lớn. Đặc biệt, Quyết định 1371/2004/QĐ-BTM ngày 24 tháng 09 năm 2004 của Bộ Thương mại ban hành Quy chế kinh doanh siêu thị . quy định tiêu chuẩn và phương thức quản lý hoạt động siêu thị. Ngoài ra, những vấn đề liên quan tới siêu thị còn được đề cập trong tất cả các đề án quy hoạch phát triển thương mại của các tỉnh, thành phố trong cả nước. Bên cạnh đó, nhiều công trình nghiên cứu, dự án khoa học và công nghệ tực tiếp hoặc gián tiếp liên quan đến siêu thị đã được thực hiện cả ở tầm vĩ mô và vi mô đã góp phần vào việc phát triển mạng lưới siêu thị của nước ta như hiện nay như cuốn “Nghệ thuật kinh doanh bán lẻ hiện đại” của Viện Nghiên cứu thương mại (năm 2002, Nhà xuất bản Thống kê), đề tài khoa học cấp Bộ “Nhu cầu và chương trình đào tạo nhân viên thương mại trong các siêu thị” (Trường cán bộ Thương mại Trung ương thực hiện năm 2001), đề tài khoa học cấp Bộ “Các loại hình kinh doanh văn minh, hiện đại, định hướng quản lý Nhà nước đối với siêu thị tại Việt Nam” (Vụ chính sách thị trường trong nước, Bộ Thương mại thực hiện năm 2001) .

Tuy nhiên, siêu thị vẫn là lĩnh vực kinh doanh khá mới mẻ ở nước ta và hệ thống siêu thị không tránh khỏi còn nhiều khiếm khuyết và yếu kém:
Trước hết, nhận dạng và hiểu biết về siêu thị còn rất hạn chế trong toàn xã hội, kể cả các nhà quản lý, các doanh nghiệp và người tiêu dùng. Siêu thị được đặt một cách tuỳ tiện cho tất cả các dạng cửa hàng có áp dụng phương thức bán hàng tự chọn mà không xem xét đến các yếu tố khác; Thứ hai, việc hình thành và phát triển của hệ thống siêu thị ở Việt nam thời gian qua còn mang nặng tính chất tự phát, thiếu sự chỉ đạo, quản lý điều hành của Nhà nước bằng các thể chế và chính sách phù hợp nên không tránh khỏi tình trạng phát triển tràn lan, kinh doanh chỉ tính đến lợi ích trước mắt, thiếu tính bền vững, thiếu hiệu quả và chưa thực sự đảm bảo được văn minh thương mại làm giảm ý nghĩa, tác dụng của siêu thị trên thực tế; Thứ ba, công tác quản lý kinh doanh các siêu thị cũng bộc lộ nhiều yếu kém và hạn chế từ khâu tổ chức quản lý hoạt động của siêu thị, chiến lược phát triển hoạt động của siêu thị, chiến lược cạnh tranh và các yếu tố khác của quản lý chưa được hoạch định một cách khoa học và phù hợp để đảm bảo cho sự tồn tại và phát triển lâu dài của siêu thị trong tình hình mới của đất nước; Thứ tư, hàng hoá trong các siêu thị ở Việt Nam hiện nay vẫn chưa thực sự phong phú về chủng mua hàng thường nhật của người tiêu dùng “dưới một mái nhà”, chất lượng hàng hoá của nhiều siêu thị vẫn chưa đạt được các tiêu chuẩn nhất định của hàng hoá bán trong các siêu thị; còn tồn tại hàng chưa rõ nguồn gốc xuất xứ; giá cả hàng hoá trong nhiều loại, chưa đáp ứng được yêu cầu siêu thị còn ở mức cao, việc quản lý hàng hoá bằng các phương tiện kỹ thuật hiện đại còn hạn chế .; Thứ năm, cơ sở hạ tầng và trang thiết bị của nhiều siêu thị còn yếu kém và thiếu thốn, bài trí và trưng bày hàng hoá chưa thật sự khoa học và hấp dẫn, chưa đảm bảo được văn minh thương mại - tiêu chuẩn quan trọng nhất của kinh doanh siêu thị; Thứ sáu, nguồn nhân lực của nhiều siêu thị chưa được đào tạo một cách bài bản, chưa nắm được những kiến thức căn bản về siêu thị, chưa có kinh nghiệm trong lĩnh vực kinh doanh siêu thị .; Thứ bảy, dịch vụ khách hàng của nhiều siêu thị còn nghèo nàn và kém phát triển ; Thứ tám, sự hỗ trợ và khuyến khích của Nhà nước đối với hoạt động kinh doanh siêu thị thời gian qua còn chưa thoả đáng,

Những tồn tại và yếu kém này cần được quan tâm, nghiên cứu sâu sắc để
có các biện pháp khắc phục hiệu quả nhằm đảm bảo sự phát triển lâu dài của mạng lưới siêu thị văn minh, hiện đại ở nước ta thời gian tới. Đây cũng chính
là lý do của việc nghiên cứu đề tài.

Đề tài:
Thực trạng và giải pháp phát triển hệ thống siêu thị ở nước ta trong giai đoạn hiện nay


Mục tiêu nghiên cứu của đề tài:

- Làm rõ một số vấn đề lý luận về siêu thị, nghiên cứu kinh nghiệm của một số nước trong khu vực và trên thế giới về tổ chức quản lý và kinh doanh siêu thị;

- Xây dựng các tiêu chí phân biệt siêu thị với các loại hình tổ chức kinh doanh thương mại khác;

- Phân tích, đánh giá thực trạng hệ thống siêu thị và thực trạng quản lý Nhà nước về siêu thị của nước ta hiện nay;

- Đề xuất những vấn đề đổi mới quản lý Nhà nước đối với siêu thị và quản trị kinh doanh siêu thị nhằm phát triển hệ thống của nước ta thời gian tới.

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:

Đối tượng: Hệ thống siêu thị và các yếu tố tác động tới việc phát triển hệ thống siêu thị ở Việt Nam

Phạm vi nghiên cứu:

- Về không gian: nghiên cứu hệ thống siêu thị ở Việt Nam nhưng tập trung chủ yếu vào hệ thống siêu thị ở các thành phố lớn của nước ta là thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội

- Về thời gian: Thực trạng phát triển hệ thống siêu thị từ 1996 đến nay và đề xuất giải pháp cho phát triển hệ thống siêu thị thời gian tới năm 2010.

- Giải pháp đề xuất: tập trung vào các giải pháp vĩ mô nhằm đổi mới công tác quản lý Nhà nước về siêu thị và một số giải pháp vi mô nhằm phát triển hệ thống siêu thị ở nước ta thời gian đến năm 2010.

Phương pháp nghiên cứu

- Nghiên cứu tài liệu, phân tích, so sánh, tổng hợp, thống kê;

- Khảo sát thực tế một số siêu thị ở Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh

- Hội thảo khoa học, lấy ý kiến chuyên gia, kế thừa các kết quả nghiên cứu về siêu thị.

Kễt cấu nội dung đề tài:

Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung của đề tài nghiên cứu được chia ra làm 3 chương:

Chương 1: Một số vấn đề lý luận về siêu thị và kinh nghiêm tổ chức quản lý và kinh doanh siêu thị của một số nước trên thế giới

Chương 2: Thực trạng phát triển hệ thống siêu thị ở Việt Nam thời gian từ năm 1996 đến nay

Chương 3: Một số giải pháp đổi mới công tác quản lý Nhà nước và quản trị kinh doanh nhằm phát triển hệ thống siêu thị ở Việt Nam thời gian tới năm 2010