MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong thời gian gần đây vấn đề bình đẳng giới đang được cả cộng đồng quốc tế đặc biệt quan tâm. Bởi vì thực tế tình trạng bất bình đẳng giới đã và đang diễn ra phổ biến, đây là một trong những nguyên nhân hạn chế quá trình phát triển kinh tế- xã hội. Bất bình đẳng giới cũng là nguyên nhân làm tăng đói nghèo, cản trở việc chăm sóc sức khỏe dân cư, hạn chế các cơ hội tăng thu nhập và gây nên hàng loạt tổn thất khác cho xã hội. Những nước tích cực thúc đẩy bình đẳng giới thường đạt được tốc độ phát triển kinh tế xã hội cao và phát triển bền vững hơn. Theo Báo cáo đánh giá tình hình giới ở Việt Nam, tháng 12/2006 của ngân hàng thế giới (WB), ngân hàng phát triển châu Á (ADB), Vụ phát triển quốc tế Anh (DFID) và cơ quan phát triển quốc tế Canađa thì “Việt nam là một trong những nước dẫn đầu thế giới về tỉ lệ phụ nữ tham gia các hoạt động kinh tế, là một trong những nước nước tiến bộ hàng đầu về bình đẳng giới, là quốc gia đạt được sự thay đổi nhanh chóng nhất về xóa bỏ khoảng cách giới trong 20 năm qua ở khu vực Đông Á [20, 61]. Tuy nhiên không phải vì những thành tựu đó mà Việt Nam đã đạt được mục tiêu bình đẳng giới thực sự. Thực tế cho thấy thực trạng bất bình đẳng giới, khoảng cách giới, phân biệt đối xử về giới ở Việt Nam vẫn đang tồn tại trong đời sống xã hội, tiêu biểu như: định kiến giới, bạo lực gia đình, bất bình đẳng về vị trí, vai trò của phụ nữ so với nam giới trong các lĩnh vực của đời sống xã hội. Về mặt pháp lí, thực chất vấn đề bình đẳng giới được qui định rải rác trong nhiều văn bản khác nhau nhưng chưa tập trung, thống nhất. Hay nói cách khác, chưa có văn bản luật điều chỉnh riêng. Để khắc phục những tình trạng trên, ngoài những văn bản pháp luật liên quan thì Luật Bình đẳng giới đã được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua ngày 29/11/2006 và bắt đầu có hiệu lực từ ngày 1/7/2007. Đây là cơ sở pháp lý để xử lý các vi phạm pháp luật bình đẳng giới. Đồng thời khẳng định sự quan tâm của Việt Nam trong quá trình thực hiện mục tiêu bình đẳng giới, hội nhập khu vực và quốc tế. Tuy vậy để đạt được mục tiêu bình đẳng giới còn là một quá trình dài và khó khăn, do nhận thức của người dân về vấn đề này còn nhiều hạn chế, quá trình thi hành còn nhiều khó khăn, bất cập. Thêm vào đó Luật Bình đẳng giới còn thiếu các văn bản hướng dẫn thi hành khiến việc áp dụng pháp luật khó đi vào thực tiễn đời sống xã hội. Vì vậy, việc nghiên cứu, tìm hiểu các quy định về bình đẳng giới không chỉ là yêu cầu của các nhà nghiên cứu khoa học mà còn là nhu cầu thiết thực của từng công dân trong xã hội. Chính vì lý do đó nên tác giả đã nghiên cứu và chọn đề tài: “ Thực trạng thi hành Luật Bình đẳng giới ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay” làm đề tài nghiên cứu khóa luận cho mình. Với đề tài này tác giả muốn được góp một phần công sức nhỏ bé vào việc xây dựng pháp luật về bình đẳng giới và hi vọng góp phần tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn áp dụng các quy định của pháp luật về bình đẳng giới ở nước ta trong giai đoạn hiện nay. MỤC LỤC MỞ ĐẦU 1 1. Tính cấp thiết của đề tài 1 2. Mục đích và nhiệm vụ của đề tài 2 3. Phạm vi nghiên cứu của đề tài 2 4. Phương pháp nghiên cứu 3 5. Kết cấu của đề tài 3 Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ BÌNH ĐẲNG GIỚI TRONG PHÁP LUẬT VIỆT NAM 4 1.1. Những khái niệm cơ bản về bình đẳng giới 4 1.1.1. Khái niệm giới và đặc điểm của giới 4 1.1.2. Khái niệm giới tính và đặc điểm của giới tính 6 1.1.3. Khái niệm và đặc điểm bình đẳng giới 7 1.1.4. Một số khái niệm khác 10 1.2. Sự hình thành và phát triển của pháp luật bình đẳng giới ở Việt Nam 12 1.2.1. Giai đoạn trước cách mạng tháng 8 năm 1945 12 1.2.2. Giai đoạn từ 1945 đến 1954 13 1.2.3. Giai đoạn từ 1954 đến 1975 14 1.2.4. Giai đoạn từ 1975 đến nay 15 1.3. Sự điều chỉnh của pháp luật hiện hành về bình đẳng giới 19 1.3.1. Các nguyên tắc cơ bản về bình đẳng giới 19 1.3.2. Những nội dung cơ bản về bình đẳng giới 26 1.3.3. Các biện pháp bảo đảm bình đẳng giới 30 1.3.4. Trách nhiệm thực hiện bảo đảm bình đẳng giới 36 Chương 2. THỰC TRẠNG THI HÀNH LUẬT BÌNH ĐẲNG GIỚI Ở VIỆT NAM TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY 38 2.1. Thực trạng xây dựng pháp luật đảm bảo bình đẳng giới 38 2.1.1. Trong lĩnh vực lao động- việc làm 40 2.1.2. Trong lĩnh vực gia đình 42 2.2. Thực trạng áp dụng Luật bình đẳng giới ở Việt Nam trong lĩnh vực lao động và việc làm 43 2.2.1. Đánh giá khái quát bình đẳng giới trong lĩnh vực lao động việc làm 43 2.2.2. Những vướng mắc từ thực tiễn áp dụng Luật Bình đẳng giới trong lĩnh vực lao động- việc làm 45 2.3. Thực trạng áp dụng Luật Bình đẳng giới trong lĩnh vực gia đình 53 2.3.1. Đánh giá khái quát bình đẳng giới trong lĩnh vực gia đình 53 2.3.2. Những bất cập và hạn chế trong thực tiễn áp dụng Luật Bình đẳng giới trong lĩnh vực gia đình 54 2.4. Các giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng Luật Bình đẳng giới 65 2.4.1. Giải pháp định hướng chung 65 2.4.2. Giải pháp hoàn thiện pháp luật 65 KẾT LUẬN 71 TÀI LIỆU THAM KHẢO 73
