Thạc Sĩ Thực trạng nhà tiêu hợp vệ sinh hộ gia đình và một số yếu tố ảnh hưởng tại xã Gio châu Huyện Gio Lin

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC
NĂM 2012

MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ 1
Chương 1: TỔNG QUAN . 4
1.1. Tầm quan trọng của việc xử lý phân và nhà tiêu hợp vệ sinh 4
1.1.1.Tầm quan trọng của việc xử lý phân người đối với môi trường và sức khỏe cộng đồng 4
1.1.2.Thế nào là nhà tiêu hợp vệ sinh . 9
1.2. Tiêu chuẩn vệ sinh đối với các loại nhà tiêu . 10
1.2.1. Những qui định chung 10
1.2.2. Nhà tiêu hai ngăn ủ phân tại chỗ 11
1.2.3. Nhà tiêu chìm có ống thông hơi 12
1.2.4. Nhà tiêu thấm dội nước . 13
1.2.5. Nhà tiêu tự hoại . 14
1.3. Thực trạng nhà tiêu hợp vệ sinh hiện nay . 14
1.3.1. Thực trạng nhà tiêu hợp vệ sinh trên thế giới . 14
1.3.2. Thực trạng nhà tiêu hợp vệ sinh tại Việt Nam 16
1.4. Một số yếu tố ảnh hưởng đến thực trạng xây dựng, sử dụng và bảo quản nhà tiêu hợp vệ sinh tại HGĐ . 19
1.4.1. Điều kiện kinh tế. 19
1.4.2. Yếu tố kiến thức, thái độ, thực hành của người dân. 20
1.4.3. Các yếu tố khác . 21

Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU . 22
2.1. Địa điểm và thời gian nghiên cứu 22
2.1.1. Địa điểm nghiên cứu . 22
2.1.2. Thời gian nghiên cứu 23
2.2. Đối tượng nghiên cứu 23
2.3. Phương pháp nghiên cứu . 23
2.3.1. Thiết kế nghiên cứu 23
2.3.2. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu 23
2.3.3. Nội dung nghiên cứu, các biến số, chỉ số cần thu thập 24
2.3.4. Kỹ thuật thu thập thông tin . 27
2.3.5. Phương pháp phân tích và xử lý số liệu 28
2.3.6. Đạo đức trong nghiên cứu . 28
2.3.7. Khắc phục sai số trong nghiên cứu . 28

Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU . . 29
3.1. Đặc điểm chung của đối tượng được phỏng vấn 29
3.2. Thực trạng sử dụng nhà tiêu tại các HGĐ 33
3.3. Một số yếu tố ảnh hưởng đến việc sử dụng nhà tiêu HVS tại HGĐ 45

Chương 4: BÀN LUẬN . 50
4.1. Thông tin chung về đối tượng nghiên cứu 50
4.2. Thực trạng nhà tiêu hộ gia đình tại vùng nông thôn tỉnh Quảng Trị và Đắc Lắc 51
4.2.1. Tình hình sử dụng nhà tiêu riêng tại các HGĐ . 51
4.2.2. Tình hình sử dụng và bảo quản các loại nhà tiêu của hộ gia đình 55
4.3. Một số yếu tố ảnh hưởng đến tình trạng xây dựng, sử dụng và bảo quản nhà tiêu tại các hộ gia đình 57
4.3.1. Yếu tố kinh tế hộ gia đình . 57
4.3.2. Ảnh hưởng của yếu tố trình độ học vấn. . 58
4.3.3. Ảnh hưởng của yếu tố nghề nghiệp. . 58
4.4. Về nguyện vọng, mong muốn của các hộ gia đình về loại nhà tiêu sử dụng. . 59
KẾT LUẬN 60
KHUYẾN NGHỊ 62
TÀI LIỆU THAM KHẢO 63
PHỤ LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ
Vệ sinh môi trường là những yếu tố liên quan tới cuộc sống của con người và vệ sinh môi trường yếu kém cũng là một trong những nguyên nhân gây nên nhiều bệnh tật như: bệnh tiêu chảy; tả; thương hàn; mắt hột; bệnh phụ khoa, da . ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe cộng đồng nhất là ở cỏc vựng nông thôn. Vì vậy các yếu tố môi trường ngày càng cần được quan tâm để bảo vệ và cải thiện sức khỏe cũng như điều kiện sống của con người. Vệ sinh môi trường cũng được coi như là một trong những tiêu chí quan trọng của quá trình công nghiệp hóa và hiện đại hóa và là một trong những chỉ tiêu kinh tế xã hội của Việt nam.
Tại Việt Nam, tình trạng vệ sinh ở nông thôn tồn tại nhiều thói quen, tập quán gây ra ô nhiễm môi trường, đặc biệt là tập quán của người dân và các hành vi vệ sinh cá nhân chậm thay đổi đã ảnh hưởng xấu đến môi trường và sự phát triển bền vững ở nông thôn. Sử dụng nước ô nhiễm, phân không được xử lý chính là lý do làm cho tỷ lệ dân cư nông thôn mắc các bệnh theo đường lõy Phõn - Miệng cao, làm cho chi phí khám chữa các bệnh này lên tới hàng trăm tỷ đồng mỗi năm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến không chỉ sức khoẻ của nhân dân mà còn có tác động tiêu cực đến sự phát triển bền vững của kinh tế - xã hội. Theo thống kê của Bộ Y tế cho thấy, 10/28 bệnh truyền nhiễm gây dịch được giám sát có tỉ lệ mắc trên 100.000 dân cao nhất theo thứ tự là cúm, tiêu chảy, sốt xuất huyết, lỵ trực khuẩn, quai bị, lỵ amớp, viêm gan, thủy đậu, rubella . có liên quan tới nước sạch, vệ sinh môi trường và vệ sinh cá nhân [8],[10].
Để giảm thiểu gánh nặng bệnh tật và làm trong sạch môi trường, sự tích cực trong thu gom, xử lý đúng kỹ thuật các chất thải nói chung và xử lý phân nói riêng là một mắt xích quan trọng. Biện pháp xử lý phân người hiệu quả nhất chính là xây dựng, bảo quản và sử dụng nhà tiêu hợp vệ sinh. Mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng tính đến năm 2010, tỷ lệ số hộ gia đình nông thôn có nhà tiêu hợp vệ sinh mới đạt 60%, thấp hơn 10% so với mục tiêu đề ra của Chương trình mục tiêu quốc gia Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn giai đoạn 2006-2010 [5]. Trong đó, tỉ lệ hộ gia đình có hố xí hợp vệ sinh phân bố không đều giữa cỏc vựng trong cả nước, cao nhất là đồng bằng sông Hồng 65%, thấp nhất là đồng bằng sông Cửu Long 35% [9].
Nhiều nghiên cứu cho thấy người dân chưa nhận thức rõ ràng và đầy đủ về nguy cơ sức khỏe liên quan tới phân người. Một số người cho rằng nguy cơ sức khỏe từ phân người chủ yếu từ “mựi hụi, thối” và sẽ không còn nguy cơ sức khỏe khi phân không còn mùi [48]. Trên thực tế khi người dân nhận thức chưa đúng, chưa đầy đủ về mầm bệnh có trong phân người và nguy cơ lây lan có thể là nguyên nhân dẫn tới việc xây dựng, sử dụng và bảo quản nhà tiêu không hợp vệ sinh.
Đắc Lắc và Quang Trị là hai tỉnh nằm ở Miền Trung Việt Nam. Đắc Lắc là tỉnh thuộc khu vực Tây Nguyờn, Quang Trị thuộc khu vực ven biển Miền Trung, Đắc Lắc có 77,8% dân cư sống ở nông thôn còn tỷ lệ này ở Quang Trị là 75,2 %. Với nền kinh tế chủ yếu là nông nghiệp, thu nhập bình quân đầu người thấp, có nhiều phong tục tập quán lạc hậu, nhiều thói quen vệ sinh môi trường chậm thay đổi nên đây vẫn là hai tỉnh nóng về nước sạch và nhà tiêu HVS. Với mong muốn có thể vẽ lên một bỳc tranh thực tế về nhà tiêu HVS HGĐ của vùng nông thôn Miền Trung Việt Nam chúng tôi thực hiện đề tài nghiên cứu “Thực trạng nhà tiêu hợp vệ sinh hộ gia đình và một số yếu tố ảnh hưởng tại xã Gio châu Huyện Gio Linh của tỉnh Quảng Trị và xã Hòa Hiệp huyện Cư Kuin của tỉnh Đắc Lắc” với hai mục tiêu:

1. Mô tả thực trạng xây dựng, sử dụng và bảo quản các loại nhà tiêu hợp vệ sinh HGĐ tại xã Gio châu Huyện Gio Linh của tỉnh Quảng Trị và xó Hũa Hiệp huyện Cưkuin của tỉnh Đắc Lắc năm 2011.
2. Mô tả một số yếu tố ảnh hưởng đến xây dựng, sử dụng và bảo quản các loại nhà tiêu hợp vệ sinh HGĐ tại xã Gio Châu Huyện Gio Linh của tỉnh Quảng Trị và xó Hũa Hiệp huyện Cư Kuin của tỉnh Đắc Lắc năm 2011.
Từ kết quả thu được, đề xuất việc xây dựng, sử dụng, bảo quản nhà tiêu hợp vệ sinh ở vùng nông thôn phù hợp với điều kiện kinh tế, văn hóa, xã hội của hai tỉnh Đắc Lắc và Quảng Trị, rộng hơn là cho vùng ven biển Miền Trung và vựng Tõy Nguyên góp phần đạt các chỉ tiêu đề ra của Chiến lược Quốc gia về Nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn giai đoạn 2010 đến 2020.