Luận Văn Thực trạng đói nghèo ở Lào Cai

Thực trạng đói nghèo ở Lào Cai


MỤC LỤC


PHẦN MỞ ĐẦU

1.Tính cấp thiết của đề tài
2.Mục đích nghiên cứu
3. Ý nghĩa của đề tài
4.Phạm vi của đề tài
5. Đối tượng, khách thể, thời gian nghiên cứu
6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
7. Giả thuyết nghiên cứu và khung lý thuyết
8. Kết cấu của khoá luận

PHẦN NỘI DUNG CHÍNH

CHƯƠNG I:CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN

1.1 Tổng quan về vấn đề nghiên cứu
1.2 Tổng quan về địa bàn nghiên cứu
1.3 Các khái niệm sử dụng

CHƯƠNG II:NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

2 Thực trạng đói nghèo ở Lào Cai
2.1 Nguyên nhân của đói nghèo
2.2 Chương trình xoá đói giảm nghèo ở Lào Cai
3. Vốn hỗ trợ cho người nghèo
3.1 Nhận thức và sử dụng vốn của các hộ nghèo xã Phong Hải
3.2 Hiệu quả sử dụng vốn vay ở xã Phong Hải và hiệu quả từ các dự án

PHẦN KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ



PHẦN MỞ ĐẦU

1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Đói nghèo là vấn đề kinh tế xã hội sâu sắc, xoá đói giảm nghèo là một trong những vấn đề vừa cấp bách, vừa lâu dài, đây là một chính sách xã hội quan trọng của Đảng và của Nhà nước. Trong công cuộc đổi mới do Đảng Cộng Sản Việt Nam khởi xướng và lãnh đạo nhằm công nghiệp hoá- hiện đại hoá đất nước, xây dựng một nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh thì xoá đói giảm nghèo là một vấn đề trung tâm.
Kể từ khi bước vào đổi mới, kinh tế Việt Nam đã có những bước chuyển mình lớn, đánh dấu một thời kỳ mang tính cách mạng. Những chính sách kinh tế mới kích thích năng lực sản xuất trên mọi lĩnh vực kể cả công nghiệp, dịch vụ cũng như sản xuất nông nghiệp. Bộ mặt nông thôn ngày một thay đổi, đời sống nông dân từng bước được nâng lên Đã có một bộ phận hộ gia đình có vốn, có kiến thức, biết cách làm ăn trở thành những người khá, giàu, them hí có hộ cực giàu. Tuy vậy, nền kinh tế nông thôn Việt Nam vẫn còn là một nền kinh tế manh mún, sản xuất nhỏ, phân tán Bởi vì sản xuất nông nghiệp chủ yếu dựa vào điều kiện tự nhiên khắc nghiệt. Bão ũ thường xuyên xảy ra hàng năm, cộng thêm hậu quả của chiến tranh đã dẫn đến một bộ phận không nhỏ dân cư nông thôn, vùng núi, vùng sâu, vùng xa, vùng cao đang có cuộc sống khó khăn, nghèo đói. Khi chuyển nền kinh tế bao cấp sang kinh tế thị trường vấn đề nghèo đói càng được thể hiện rõ nết ở một bộ phận dân, Vốn đã thiếu then. Không có kiến thức làm ăn lại gặp rủi ro do nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến đã nghèo đói lại còn nghèo đói hơn
Để phát triển xã hội và để giảm bớt sự phân hoá giàu nghèo, giúp cho nhóm người nghèo có được cuộc sống ổn định và dần thoát khỏi đói nghèo Liên Hợp Quốc đã lấy năm 1996 là năm chống đói nghèo nhằm giải quyết vấn đề nghèo đói trên toàn cầu. Đặc biệt ở các nước nghèo, các nước đang phát triển hưởng ứng sự vận động của Liên Hợp Quốc rất mạnh mẽ. Chính phủ từng nước căn cứ vào thực trạng đói nghèo và tình hình phát triển kinh tế của nước mình để xây dựng giải pháp, các bước thực hiện cho quốc gia mình. Hằng năm cứ đến ngày 17.10 Việt Nam lại phát động ngày vì người nghèo nhằm gây dựng quỹ ủng hộ người nghèo.
Xoá đói giảm nghèo là một trong những bước đi ban đầu để mang lại thành quả của cách mạng, thành quả của đổi mới cho nhân dân. Quan trọng nhất là xoá đói giảm nghèo sẽ khắc phục mặt trái của nên kinh tế thị trường như sự phân hoá, phân tầng xã hội. Tuy nhiên, xoá đói giảm nghèo chỉ trở thành hiện thực khi có các phương pháp phù hợp với hoàn cảnh và điều kiện cụ thể. Do vậy có sự khác nhau về thực trạng đói nghèo và công tác xoá đói giảm nghèo ở các vùng khác nhau. Nông thôn miền núi phía Bắc do nhiều đặc điểm tự nhiên, cộng đồng dân cư, lại là vùng sâu, vùng xa nên quá trình đổi mới, xoá đói giảm nghèo diễn ra theo nhiều đặc trưng riêng. Lào Cai là tỉnh vùng cao biên giới, thuộc diện nghèo so với cả nước, nền kinh tế phát triển chưa vững chắc, thu nhập bình quân đầu người còn thấp, trình độ dân trí còn hạn chế, cơ sở hạ tầng ở nhiều nơi còn yếu kém, diễn biến thời tiết phức tạp . Ngay sau ngày tái thành lập tỉnh năm 1991 Lào Cai đã là một trong những tỉnh có phong trào xoá đói giảm nghèo sớm. Những năm qua phong trào xoá đói giảm nghèo của tỉnh đã đạt được những kết quả đáng kể : năm 2001 giảm 3.440 hộ nghèo tương ứng giảm 3%, năm 2002 giảm 3.784 hộ tương ứng giảm 3.23%, năm 2003 giảm 4.140 hộ tương ứng giảm 3.5%. Tổng nguồn vốn tín dụng cho người nghèo trong 2 năm là 86.910 triệu đồng với 37.802 lượt hộ vay giúp các hộ tự vươn lên thoát khỏi đói nghèo.
Cùng với chính quyền các cấp Hội phụ nữ, Hội nông dân thực sự đóng vai trò xung kích giúp nhau vươn lên xoá đói giảm nghèo. Ngoài hỗ trợ tín dụng, các hộ nghèo được hướng dẫn cách làm ăn, được hỗ trợ về y tế như chăm sóc sức khoẻ, khám chữa bệnh theo định kỳ miễn phí, con em các hộ đói nghèo đi học được miễn giảm tiền học phí, tiền xây dựng trường lớp. Tuy thế, công tác xoá đói giảm nghèo vẫn còn phân tán, phần nào còn mang tính tự phát ở các địa phương. Tỷ lệ hộ đói nghèo trong toàn tỉnh có giảm, nhưng chưa vững chắc.
Để mục đích xoá đói giảm nghèo thành công trước hết phải tìm ra và loại bỏ các nguyên nhân dẫn đến thực trạng đói nghèo. Theo báo cáo của Sở Kế hoạch và Đầu tư Tỉnh Lào Cai về tình trạng xoá đói giảm nghèo thì có rất nhiều nguyên nhân trong đó có nguyên nhân thiếu vốn cho sản xuất. Toàn tỉnh có 34.016 hộ đói nghèo trong đó số hộ đói nghèo do thiếu vốn sản xuất là 39. 102 hộ. Cũng qua báo cho thấy những năm qua biện pháp chủ yéu của công tác xoá đói giảm nghèo ở tỉnh Lào Cai là cho các hộ nghèo vay vốn để họ có cơ hội tạo công ăn việc làm, tăng thu nhập để vươn lên thoát khỏi đói rộng mức cho vay, thời hạn cho vay để đảm bảo 100% số hộ nghèo đói được vay vốn để sản xuất? Việc sử dụng đồng vốn có đúng mục đích và có hiệu quả ra sao, trả nợ ngân hàng cả gốc và lãi như thế nào? . Từ thực trạng cho vay vốn hiện nay của tỉnh Lào Cai đã và đang nảy sinh nhiều vấn đề. Việc tìm hiểu vấn đề :
“Vay vốn và hiệu quả vốn vay của các hộ nghèo ở xã Phong Hải - huyện Bảo Thắng - tỉnh Lào Cai" là một vấn đề bức xúc. Do vậy tôi đã chọn vấn đề này làm đề tài cho khoá luận tốt nghiệp của mình. Điều đó nói lên tính cấp thiết và lý do chọn đề tài của khoá luận.
2. MỤC ĐÍCH VÀ Ý NGHĨA CỦA ĐỀ TÀI
2.1 Mục đích nghiên cứu
Như tên gọi đề tài nhằm đạt được những mục tiêu sau:
- Tìm hiểu thực trạng nghèo đói của xã Phong Hải, tỉnh Lào Cai.
- Việc sử dụng vốn vay và hiệu quả của việc sử dụng vốn vay.
- Đề xuất một số giải pháp khuyến nghị để giúp các hộ nghèo vay vốn và sử dụng vốn vay có hiệu quả, thoát khỏi tình trạng đói nghèo hiện nay.
Nghiên cứu vấn đề này sẽ có ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn sau:
2.2 Ý nghĩa lý luận
Đề tài không thuộc nhóm nghiên cứu lý luận mà chủ yếu vận dụng một số lý thuyết của xã hội học và kinh tế học để nghiên cứu thực tiễn.
2.3 Ý nghĩa thực tiễn
Đây là một đề tài nghiên cứu về vấn đề nguồn vốn xoá đói giảm nghèo và hiệu quả của nguồn vốn cho vay ở một địa phương cụ thể, một tỉnh miền núi phía Bắc, một nơi đời sống khá khó khăn bởi vậy các cố gắng về mặt lý thuyết trong đề tài này nhằm chỉ ra các yếu tố tác động đến sự nghèo đói và cách khắc phục ở địa phương bằng hình thức hỗ trợ vốn vay.
Với cách tiếp cận này, dưới góc độ xã hội học và công tác xã hội tôi hy vọng có thể góp phần lý giải vấn đề vay vốn và hiệu quả của vay vốn xoá đói giảm nghèo một cách khách quan biện chứng. Từ kết quả nghiên cứu thực nghiệm tôi mong rằng sẽ đóng góp các khuyến nghị và giải pháp cho việc hoạch định một chính sách kinh tế xã hội trong giai đoạn đổi mới hiện nay cho các nhà quản lý kinh tế xã hội của tỉnh.
3. PHẠM VI CỦA ĐỀ TÀI VÀ NGUỒN TƯ LIỆU SỬ DỤNG CỦA KHOÁ LUẬN
3.1 Phạm vi của đề tài
Đói nghèo là vấn đề mang tính toàn cầu đặc biệt ở những nước nghèo, nước chậm phát triển. Trong quá trình toàn cầu hoá của nền kinh tế thế giới, những nơi còn tình trạng kém phát triển, trình độ dân trí thấp . Nghèo đói trở thành vấn đề phổ biến, các cơ hội để người dân vươn lên đều bị bỏ qua không tận dụng được triệt để. Do vậy nghèo đói trở thành vấn đề của thế giới, của khu vực, của từng quốc gia, của từng vùng, và trong từng gia đình. Cuộc chiến chống nghèo đói hiện nay là cuộc chiến mang tầm quốc tế, xuyên suốt các châu lục. Theo tinh thần đó, phạm vi của đề tài về mặt không gian được giới hạn trên phạm vi xã Phong Hải- huyện Bảo Thắng-tỉnh Lào Cai.
3.2 Nguồn tư liệu sử dụng
Trong khoá luận này tôi chủ yếu dựa vào các tài liệu thu thập được của Sở Kế hoạch và Đầu tư của tỉnh Lào Cai về vấn đề nghèo đói và xoá đói giảm nghèo trong các năm 2001-2003 và Đề án xoá đói giảm nghèo trong các năm 2001- 2005, bên cạnh đó tôi cũng tham khảo thêm một số tài liệu khác có liên quan đến vấn đề này. Bởi vậy, trong phạm vi khoá luận tôi sử dụng triệt để nguồn tư liệu này.
4. ĐỐI TƯỢNG, KHÁCH THỂ, THỜI GIAN NGHIÊN CỨU.
4.1 Đối tượng nghiên cứu
Vay vốn và hiệu quả vốn vay của các hộ nghèo ở xã Phong Hải, huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai.
4.2 Khách thể nghiên cứu
Các hộ nông dân nghèo ở xã Phong Hải, tỉnh Lào Cai theo chuẩn đói nghèo được quyết định số 1143/2000/QĐ - LĐTBXH ngày01 tháng 11 năm 2000 của Bộ Lao Động – TBXH.
4.1 Thời gian nghiên cứu
Tháng 12 năm 2003
5. PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
5.1 Phương pháp luận
Khoá luận từ góc độ xã hội học để nghiên cứu vấn đề, bởi vậy nó đòi hỏi quán triệt các nguyên lý của chủ nghĩa Mác- Lênin, chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử. Việc xem xét vấn đề hỗ trợ vốn vay ở xã Phong HảI, huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai - một địa phương cụ thể ở miền núi phía Bắc phải có quan điểm toàn diện cụ thể lịch sử. Tức là phải đề cập đền vấn đề trong mối quan hệ với các chương trình kinh tế- xã hội mà các cấp bộ Đảng cũng như các cấp chính quyền và toàn thể nhân dân trong tỉnh đã tiến hành.
5.2 Phương pháp nghiên cứu
5.2.1 Phương pháp phân tích tài liệu.
Để hoàn thành khoá luận tôi sử dụng triệt để nguồn tư liệu có liên quan nhằm phân tích chúng, phục vụ khoá luận như : Báo cáo về tình hình kinh tế - xã hội của địa phương, báo cáo đánh giá kết quả thực hiện đề án xoá đói giảm nghèo 3 năm 2001-2003 , Đề án xoá đói giảm nghèo tỉnh Lào Cai giai đoạn 2001-2005 do Sở Kế hoạch và Đầu tư cung cấp. Và một số tàI liệu khác có liên quan.
5.2.2 Phương pháp phỏng vấn sâu.
Chọn 15 người thuộc các hộ gia đình nghèo ở xã Phong HảI, huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai độ tuổi từ 36 trở lên theo tỷ lệ 9 nam, 6 nữ để tiến hành phỏng vấn sâu.
5.2.3 Phương pháp quan sát
Qua thực tế tôi sử dụng phư¬ơng pháp quan sát nghe, nhìn trong quá trình đi phỏng vấn sâu thu thập những thông tin về các hiện tư¬ợng liên quan đến mục tiêu nghiên cứu của đề tài này nhằm đánh giá độ chính xác của thông tin thu đ¬ược.
6. GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU VÀ KHUNG LÝ THUYẾT
6.1 Giả thuyết nghiên cứu
- Đói nghèo là một thực tế đang tồn tại khắp nơi. Tuỳ theo tình hình của từng địa phương mà vấn đề này được thể hiện một cách khác nhau.
- Dự án cho các hộ đói nghèo vay vốn sản xuất .
- Hiệu quả của việc vay vốn.
- Một số khuyến nghị cho việc hỗ trợ vay vốn khắc phục nghèo đói.