Thạc Sĩ Thực hiện quy chế dân chủ trong các trường trung học phổ thông thành phố Móng Cái tỉnh Quảng Ninh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN . i
LỜI CẢM ƠN ii
MỤC LỤC iii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT iv
DANH MỤC CÁC BẢNG v
MỞ ĐẦU 1
1. Lý do chọn đề tài . 1
2. Mục đích . 3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu . 4
4. Giả thuyết khoa học 4
5. Nhiệm vụ nghiên cứu 4
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu 4
7. Phương pháp nghiên cứu . 5
8. Đóng góp mới về mặt khoa học của luận văn 6
9. Kết cấu của luận văn . 6
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN QUY CHẾ DÂN
CHỦ TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề . 1
1.2. Dân chủ, dân chủ cơ sở và dân chủ trong trường học . 4
1.2.1. Dân chủ . 4
1.2.2. Quy chế dân chủ 9
1.2.3. Quy chế dân chủ trong trường học . 10
1.2.4. Quản lý và quản lý nhà trường 13
1.3. Quy chế dân chủ trong trường trung học phổ thông 16
1.3.1. Nội dung thực hiện quy chế dân chủ trong nhà trường THPT 16
1.3.2. Trường THPT và quản lý trường THPT . 23
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

1.3.3. Quản lý quá trình thực hiện quy chế dân chủ trong trường THPT 27
Chương 2: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN QUY CHẾ DÂN CHỦ
CƠ SỞ TRONG CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
THÀNH PHỐ MÓNG CÁI 32
2.1. Vài nét về thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh 32
2.1.1. Đặc điểm chung . 32
2.1.2. Thực trạng phát triển giáo dục và đào tạo trên địa bàn 33
2.2. Thực trạng thực hiện quy chế dân chủ sở trong các trường THPT
TP Móng Cái . 36
2.2.1. Thực trạng việc nhận thức quy chế dân chủ 36
2.2.2. Thực trạng các nội dung thực hiện quy chế dân chủ 44
2.3. Đánh giá chung về thực trạng thực hiện quy chế dân chủ ở các
trường THPT trên địa bàn TP Móng Cái . 49
2.3.1. Những kết quả đạt được . 49
2.3.2. Những hạn chế 51
2.3.3. Nguyên nhân của những kết quả và hạn chế 53
Chương 3: BIỆN PHÁP THỰC HIỆN QUY CHẾ DÂN CHỦ CƠ
SỞ TRONG CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRÊN
ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ MÓNG CÁI . 58
3.1. Định hướng và các nguyên tắc đề xuất biện pháp . 58
3.1.1. Định hướng đề xuất biện pháp . 58
3.1.2. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp . 58
3.2. Các biện pháp cụ thể 61
3.2.1. Tuyên truyền, giáo dục về quy chế dân chủ trong trường học
cho mọi đối tượng liên quan 61
3.2.2. Hoàn thiện các quy định nội bộ đảm bảo cho quá trình dân chủ
hoá được thực hiện tốt trong mọi hoạt động giáo dục của nhà trường . 66
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

3.2.3. Tăng cường vai trò lãnh đạo và quản lý của Hiệu trưởng trong việc
thực hiện dân chủ ở nhà trường . 69
3.2.4. Phối kết hợp tốt hơn nữa các tổ chức, đoàn thể, các lực lượng giáo dục
trong việc thực hiện quy chế dân chủ trong nhà trường . 72
3.2.5. Giáo dục cho học sinh ý thức thực hiện quyền làm chủ của mình
trong nhà trường 77
3.2.6. Xây dựng bầu không khí dân chủ, đấu tranh phê và tự phê cùng
với chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho cán bộ, giáo viên 80
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp . 82
3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết, khả thi của các biện pháp quản lý đề xuất 83
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ . 90
1. Kết luận . 90
2. Khuyến nghị 92
TÀI LIỆUTHAM KHẢO 93
PHỤ LỤC




Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

CBQL : Cán bộ quản lý
CNV : Công nhân viên
GV : Giáo viên
QCDC : Quy chế dân chủ
THPT : Trung học phổ thông
TP : Thành phố
CBGV - CNV : Cán bộ giáo viên - công nhân viên




Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Đội ngũ giáo viên THPT của TP Móng Cái . 34
Bảng 2.2. Thống kê chất lượng giáo dục THPT của TP Móng Cái 35
Bảng 2.3. Nhận thức của cán bộQL và giáo viên về tầm quan trọng của thực
hiện quy chế dân chủ trong các hoạt động của nhà trường . 37
Bảng 2.4. Nhận thức của học sinh về tầm quan trọng của thực hiện quy
chế dân chủ trong các hoạt động của nhà trường 38
Bảng 2.5. Nhận thức của cha mẹ học sinh về tầm quan trọng của thực
hiện quy chế dân chủ trong trường học . 39
Bảng 2.6. Nhận thức của CBQL và GV về mục tiêu thực hiện quy chế
dân chủ trong nhà trường (n = 120) 40
Bảng 2.7. Quan niệm về các nội dung thực hiện quy chế dân chủ trong
các trường THPT 41
Bảng 2.8. Nhận thức về mức độ trách nhiệm của Hiệu trưởng . 42
Bảng 2.9. Nhận thức về trách nhiệm của GV, CNV trong thực hiện
QCDC . 43
Bảng 2.10. Những việc nhà trường đã làm để thực hiện quy chế dân chủ 44
Bảng 2.11. Đánh giá kết quả các nội dung đã thực hiện theo quy chế
dân chủ . 45
Bảng 2.12. Đánh giá về việc thực hiện nội dung hoạt động . 47
Bảng 2.13. Đánh giá về nguyên nhân dẫn đến thành công trong thực
hiện QCDC trong nhà trường 54
Bảng 2.14. Nguyên nhân dẫn đến hạn chế trong thực hiện QCDC . 55
Bảng 3.1. Kết quả khảo sát tính cần thiết của các biện pháp . 84
Bảng 3.2. Kết quả khảo sát tính khả thi của các biện pháp 84
Bảng 3.3. Tương quan giữa tính cần thiết và khả thi của các biện pháp 87

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
Cùng với xu hướng phát triển thời đại - Xu hướng hoà bình, hợp tác
quốc tế hoá đời sống kinh tế thế giới (toàn cầu hoá) đã làm xuất hiện ở
nước ta thời cơ và vận hội lớn để nhân dân ta phấn đấu thực hiện khát
vọng: Đó là xây dựng một nước Việt Nam "Dân giàu nước mạnh xã hội
công bằng dân chủ văn minh" nhân dân ta không chỉ đứng trước những
thời cơ lớn, mà còn phải đối mặt với những thách thức vô cùng khó khăn.
Muốn thực hiện được mục tiêu xây dựng đất nước, chúng ta phải huy động
được sức mạnh của toàn dân; phải thục hiện được lời dạy của Chủ tich Hồ
Chí Minh: "Nước ta là nước dân chủ; Bao nhiêu lợi ích đều vì dân; Bao
nhiêu quyền hạn đều vì dân; Công việc đổi mới, xây dựng là trách nhiệm
của dân".
Dân chủ trong khuôn khổ pháp luật được thể chế bằng luật pháp
nhà nước và được thực thi bằng hệ thống chính trị gọi là chế độ dân chủ.
Hiệu quả dân chủ thể hiện trực tiếp đến nhân dân là ở cấp cơ sở. Đường
lối của Đảng, chính sách, pháp luật của nhà nước có đi vào cuộc sống hay
không được thể hiện trực tiếp ở cấp cơ sở.
Quy chế dân chủ ở cơ sở là sự pháp luật hoá phương châm "dân biết, dân
bàn, dân làm, dân kiểm tra". Việc triển khai thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở
theo chỉ thị 30 CT-TW ngày 18/2/1998 của Bộ Chính trị và nghị định số
71/1998/NĐ-CP tháng 9/1998 của chính phủ, ngày 01/3/2000, Bộ trưởng Bộ
giáo dục và đào tạo đã ban hành quy chế thực hiện dân chủ trong hoạt động của
nhà trường. Trong quy chế nêu rõ trách nhiệm của hiệu trưởng, của giáo viên,
cán bộ, công chức; những việc người học được biết và tham gia ý kiến; trách
nhiệm của nhà trường; trách nhiệm của đơn vị, các đoàn thể, tổ chức trong nhà
trường. Quy chế đã đáp ứng được nguyện vọng của cán bộ, giáo viên, công nhân
viên trong các nhà trường theo phương châm: được biết, được bàn, được tham
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

gia ý kiến, được giám sát, kiểm tra và mở ra một cuộc vận động thực hiện dân
chủ hoá trong các trường học. Từ lãnh đạo ngành giáo dục đến các cơ sở giáo
dục đều nhận thức đúng tầm quan trọng của việc xây dựng và thực hiện quy chế
dân chủ trong các hoạt động giáo dục và đào tạo. Từ đó đã phát huy quyền làm
chủ của cán bộ, giáo viên, công nhân viên, góp phần xây dựng nhà trường văn
hoá, nhà giáo mẫu mực, học sinh chăm ngoan thanh lịch. Hơn nữa, tăng cường
trách nhiệm của hiệu trưởng nhà trường cũng như trách nhiệm của mỗi cán bộ,
giáo viên trong việc thực hiện công tác quản lý giáo dục, công tác giảng dạy và
phục vụ giảng dạy. Mỗi người của ngành giáo dục đều hiểu rõ, thực hiện quy chế
dân chủ ở trường học là quyền lợi, trách nhiệm của bản thân, góp phần làm cho
sự nghiệp giáo dục của đất nước ngày càng ổn định và phát triển bền vững.
Chúng ta đã và đang được hưởng thụ nền giáo dục đang trên đà phát triển. Nền
giáo dục Việt Nam đang có những bước chuyển mình đáng khích lệ. Hiện nay
dư luận và báo giới rất quan tâm tới chất lượng giáo dục và đào tạo.
Sự nghiệp đổi mới đất nước hiện nay đòi hỏi phải phát huy được
quyền làm chủ của nhân dân lao động, thu hút nhân dân tham gia quản lý
nhà nước, kiểm soát nhà nước, khắc phục tình trạng suy thoái, quan liêu,
mất dân chủ và nạn tham nhũng. Nghị quyết Hội nghị lần thứ ba Ban chấp
hành Trung ương Đảng khóa VIII (tháng 6 năm 1997) khẳng định, khâu
quan trọng và cấp bách trước mắt là phát huy quyền làm chủ của nhân dân
ở cơ sở. Bác Hồ nói rất giản dị rằng dân chủ là dân là chủ, dân làm chủ, là
dân tin, dân muốn nói, muốn bàn việc nước và làm việc nước. Thực hành
dân chủ là nhằm phát huy sức sáng tạo, lực lượng vật chất và tinh thần của
nhân dân trong công cuộc kiến tạo xã hội mới ấm no, hạnh phúc. Phát huy
quyền làm chủ của nhân dân lao động, mở rộng dân chủ xã hội chủ nghĩa
(XHCN) vừa là mục tiêu, vừa là động lực bảo đảm cho thắng lợi của cách
mạng, của công cuộc đổi mới ở Việt Nam. Với tinh thần ấy, Đại hội IX
của Đảng xác định lại một lần nữa vị trí, tầm quan trọng lâu dài và bức
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

thiết của vấn đề dân chủ. Đại hội đã xác định mục tiêu chiến lược của
cách mạng nước ta trong thời kỳ mới là thực hiện dân giàu, nước mạnh, xã
hội công bằng, dân chủ, văn minh. Tuy nhiên, quyền làm chủ của nhân dân còn
bị vi phạm ở nhiều nơi, trên nhiều lĩnh vực, tệ quan liêu, tham nhũng vẫn còn
nghiêm trọng và chưa bị đẩy lùi. Tình trạng khiếu kiện, điểm nóng chính trị -
xã hội còn xảy ra ở nhiều nơi làm giảm lòng tin của nhân dân vào Đảng, Nhà
nước, ảnh hưởng không tốt đến sản xuất và đời sống.
Trong các trường THPT ở thành phố Móng Cái, việc thực hiện Quy chế dân
chủ ở cơ sở bước đầu đã tạo ra không khí dân chủ trong các trường học, góp phần
vào việc dạy tốt, học tốt. Tuy nhiên cũng giống như nhiều cơ quan, đơn vị thuộc
nhiều ngành, nhiều lĩnh vực khác, vẫn còn có trường học triển khai chậm hoặc
triển khai hình thức. Có trường do thiếu dân chủ dẫn đến gây mất đoàn kết, khiếu
kiện. Điều đó ảnh hưởng không tốt tới chất lượng dạy và học, đến uy tín của
ngành giáo dục đối với xã hội, đối với nhân dân.
Thực hiện có hiệu quả Quy chế dân chủ ở cơ sở, phát huy được quyền
làm chủ của cán bộ giáo viên - công nhân viên trong các trường THPT ở thành
phố Móng Cái vẫn là một đòi hỏi, một yêu cầu cấp bách góp phần vào thực hiện
thắng lợi vào Nghị quyết TW lần thứ tám của Ban chấp hành Trung ương khoá XI
" Về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo". Vì vậy, việc lựa chọn triển
khai đề tài "Thực hiện Quy chế dân chủ trong các trường trung học phổ thông
trên địa bàn Thành phố Móng Cái, Quảng Ninh " là cần thiết.
2. Mục đích
Trên cơ sở lý luận và đánh giá thực trạng việc thực hiện Quy chế dân
chủ cơ sở trong các trường THPT ở thành phố Móng Cái hiện nay, đề xuất một
số biện pháp thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở trong các trường THPT của
thành phố đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục THPT của
thành phố.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động quản lý việc thực hiện Qui chế dân chủ cơ sở trong các
trường THPT
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Các biện pháp triển khai Qui chế dân chủ cơ sở trong các trường
THPT trên địa bàn thành phố Móng Cái tỉnh Quảng Ninh.
4. Giả thuyết khoa học
Việc thực hiện qui chế dân chủ cơ sở ở các trường THPT trên địa bàn
thành phố Móng Cái đã được quan tâm, bước đầu đã thực hiện khá đầy đủ các
các nội dung và hình thức triển khai. Tuy nhiên, quá trình triển khai còn bộc lộ
một số hạn chế, bất cập. Nếu đề xuất và thực hiện các biện pháp phù hợp với
điều kiện thực tế của mỗi trường thì việc thực hiện quy chế dân chủ cơ sở ở các
trường sẽ đạt được kết quả tốt; sẽ phát huy được vai trò trách nhiệm của mọi
thành viên, chất lượng giáo dục của nhà trường sẽ được cải thiện.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Xác định cơ sở lý luận về dân chủ cơ sở và dân chủ cơ sở trong
trường học và triển khai thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở ở trường THPT;
5.2. Phân tích, đánh giá thực trạng thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở trong các
trường THPT ở thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh những năm qua;
5.3. Đề xuất một số biện pháp triển khai thực hiện Quy chế dân chủ cơ
sở trong các trường THPT ở thành phố Móng Cái đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo
dục hiện nay.
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
Đề tài được nghiên cứu việc thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở trong 3
trường: THPT Trần Phú, THPT Lý Thường Kiệt, THPT Chu Văn An (ngoài công
lập) tại thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh từ năm học 2012 đến nay.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

Những người được khảo sát: Cán bộ quản lý, giáo viên chủ nhiệm,
giáo viên bộ môn, phụ huynh và học sinh các trường THPT thành phố
Móng Cái tỉnh Quảng Ninh.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
Phân tích, tổng hợp nghiên cứu các tài liệu quản lý, dân chủ cơ sở
và thực hiện quy chế dân chủ cơ sở ở các trường THPT. Nghiên cứu các
văn bản quy phạm pháp luật về dân chủ cơ sở và thực hiện quy chế dân
chủ cơ sở trong ngành giáo dục và đào tạo.
7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp quan sát: Quan sát các hoạt động của trường khi triển
khai thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở để có thể hiểu rõ hơn tác dụng của
quy chế dân chủ cơ sở đến các hoạt động của nhà trường.
- Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi để nhận định, đánh giá rõ các
mặt mạnh, mặt yếu và tìm ra nguyên nhân của hạn chế, yếu kém về thực
hiện quy chế dân chủ cơ sở ở các trường THPT thành phố Móng Cái; thăm
dò ý kiến đánh giá của cán bộ quản lý và giáo viên về mức độ cần thiết và
tính khả thi của các biện pháp triển khai thực hiện quy chế dân chủ cơ sở
ở các trường THPT.
- Phương pháp chuyên gia nhằm đánh giá mức độ thực hiện quy chế
dân chủ ở các trường THPT và mức độ tán thành về các biện pháp đề xuất.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm để tiến hành sưu tầm, nghiên
cứu, phân tích các kinh nghiệm triển khai Quy chế dân chủ cơ sở ở các
trường THPT thời gian qua.
7.3. Phương pháp xử lý số liệu thu được
Xử lý số liệu thu được bằng thống kê toán học và phân tích các số
liệu, các thông tin trong quá trình nghiên cứu, điều tra thu thập, phương
pháp này sẽ giúp xác định một cách khách quan về việc triển khai quy chế
dân chủ cơ sở ở các trường THPT.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

8. Đóng góp mới về mặt khoa học của luận văn
Góp phần làm sáng tỏ lý luận về Quy chế dân chủ cơ sở và thực hiện
Quy chế dân chỉ cơ sở trong các trường THPT.
Chỉ ra thực trạng thực hiện quy chế dân chủ cơ sở ở các trường THPT
thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh; làm rõ những thành công và hạn chế
cùng những yêu cầu mới về việc thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở trong các
trường THPT ở thành phố Móng Cái theo yêu cầu đổi mới giáo dục.
Đưa ra các biện pháp và khuyến nghị thực hiện có hiệu quả Quy chế
dân chủ ở cơ sở trong các trường THPT trên địa bàn của thành phố Móng Cái.
Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể sử dụng để tham khảo cho việc
triển khai thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở trong các trường THPT trên địa
bàn tỉnh Quảng Ninh.
9. Kết cấu của luận văn
Ngoài mở đầu, kết luận và khuyến nghị, luận văn gồm 3 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận về thực hiện quy chế dân chủ trong nhà trường
trung học phổ thông.
Chương 2. Thực trạng thực hiện quy chế dân chủ cơ sở trong các trường
trung học phổ thông thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh.
Chương 3. Biện pháp thực hiện quy chế dân chủ cơ sở trong các trường
trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh