Thạc Sĩ Thử nghiệm ảnh hưởng của các loại thức ăn khác nhau đến tỷ lệ sống, sự biến thái và sinh trưởng của

Luận văn thạc sĩ năm 2011
Đề tài: Thử nghiệm ảnh hưởng của các loại thức ăn khác nhau đến tỷ lệ sống, sự biến thái và sinh trưởng của ấu trùng tôm hùm bông (Panulirus ornatus Fabricius,1798) ở giai đoạn Phyllosoma I -III

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU 1
Chương I. TỔNG QUAN TÀI LIỆU . 4
1.1. NHỮNG NGHIÊN CỨU VỀ TÔM HÙM TRÊN THẾ GIỚI . 4
1.1.1 Hệ thống phân loại và hình thái học của họ tôm hùm gai 4
1.1.2. Những nghiên cứu về môi trường sống và phân bố của ấu trùng tôm hùm . 6
1.1.3. Những nghiên cứu về đặc điểm hình thái và biến thái của ấu trùng một số loài tôm
hùm trong họ tôm hùm gai (Palinuridae) . 8
1.1.4. Những nghiên cứu về dinh dưỡng của ấu trùng một số loài tôm hùm trong họ tôm
hùm gai . 14
1.2. NHỮNG NGHIÊN CỨU VỀ TÔM HÙM Ở VIỆT NAM 18
1.2.1. Đặc điểm phân bố -phân loại 18
1.2.2. Những nghiên cứu về ấu trùng Phyllosoma 20
Chương II. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 23
2.1. SƠ ĐỒ KHỐI NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 23
2.2. ĐỐI TƯỢNG, THỜI GIAN, ĐỊA ĐIỂM NGHIÊN CỨU . 24
2.3. CHUẨN BỊ THÍ NGHIỆM . 24
2.4. BỐ TRÍ THÍ NGHIỆM . 26
2.5. CHĂM SÓC VÀ QUẢN LÝ . 26
2.5.1. Thức ăn và cho ăn 26
2.5.2. Theo dõi các yếu tố môi trường . 28
2.5.3. Quản lý và chăm sóc ấu trùng 28
2.6. XÁC ĐỊNH CÁC THÔNG SỐ 28
2.7. THU THẬP VÀ XỬ LÝ SỐ LIỆU 30
Chương III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN . 31
3.1. Sự biến động các yếu tố môi trường trong quá trình thí nghiệm 31
3.2. Thành phần dinh dưỡng của các loại thức ăn thí nghiệm . 32
3.3. Ảnh hưởng của thức ăn đến tỷ lệ sống của ấu trùng 33
3.4. Ảnh hưởng của thức ăn đến sự biến thái và thời gian biến thái của ấu trùng 36
3.4.1. Ảnh hưởng của thức ăn đến biến thái của ấu trùng . 36
3.4.2. Ảnh hưởng của thức ăn đến thời gian lột vỏ của ấu trùng . 40
3.5. Ảnh hưởng của thức ăn đến sinh trưởng kích thước của ấu trùng . 42
3.6. Theo dõi bệnh của ấu trùng Phyllosoma trong thời gian thí nghiệm 47
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT Ý KIẾN . 50
1. Kết luận 50
2. Đề xuất ý kiến . 50
TÀI LIỆU THAM KHẢO 52

MỞ ĐẦU
Tômhùmbông (Panulirus ornatus Fabricius, 1798) là loài có những đặc điểm
riêng vượt trội về tiến hóa và sinh thái phân bố, hình thái bên ngoài và kích th ước, khả
năng sinh trưởng và sinh sản so với 48 loài khác cùng thuộc họ tômhùmgai
(Palinurid ae), chúngphân bố rộngkhắp ở vùng biển nhiệt đới từ Ấn Độ Dương đến
Thái Bình Dương. Ở nước ta, tôm hùm bông phân bố từ vùng biển Bắc Bộ đến Nam
Trung Bộ, nhưng tập trung chủ yếu ở vùng biển Trung Bộ và đã trở thành đối tượng
nuôi biển quan trọng, chiếm trên 74%trong các loài tôm hùm nuôi hiện nay.
Tôm hùm bông cógiá trị dinh dưỡng cao, thịt thơm ngon, do đó nhu cầu về tôm
hùm thương phẩm ngày một tăng lên rõ rệt và đồng thời cũng kéo theo giá tôm thương
phẩm tăng cao. Điều này đã tạo động lực cho ngư dân khai thác tôm hùm một cách
rầm rộ. Tuy nhiên, khi khai thác người dân sử dụng các phương tiện và ngư cụ khai
thác tiến bộ để tăng sản lượng đánh bắt tôm hùm đã dẫn đến tỷ lệ tôm hùm bị đánh bắt
chưa đạt kích cỡ thương phẩm chiếm tỷ lệ rất lớn. Trước sức ép của việc khai thác,
nguồn lợi tôm hùm tự nhiênđang có xu hướngsuy giảm. Song chính nghề nuôi tôm
hùm thương phẩm đang dần làmgiảm sức ép chonguồn lợi tôm hùm tự nhiên và gia
tăng sản lượng tôm hùm thương phẩm nhằmđáp ứng cho nhu cầu thị trường. Những
kết quả nghiên cứu về các biện pháp kỹ thuật nuôi tôm hùm lồng của các Việnvà các
Trường Đại học trong nước được ngưdân áp dụng rộng rãi vào thực tiễn sản xuất đã
mang lại hiệu quả kinh tế cao, đời sống của ngườidân được cải thiện rõ rệt. Đây là
động lực mạnh mẽ thúc đẩy nghề nuôi tôm hùm bằng con giống tự nhiên phát triển
nhanh chóng ở các tỉnh miền Trung.
Theo “Báo cáo thực trạng nuôi biển ở Việt Nam”năm 2006, từ năm 1992 nghề
nuôi tôm hùm bắt đầu phát triển ở các tỉnh miền Trung, số lượng lồng nuôitôm hùm
năm 1994 khoảng 500 lồng, đến năm 2006 số lượng lồng tăng lên là 55.000 lồng. Sản
lượng tôm hùm nuôi tăng nhanh đáng kể từ 25 tấn năm 1994 lên 2300 tấn năm 2004,
sauđó ổn định khoảng 2000 tấn/năm. Việt Nam đã trở thành quốc gia đứng đầu thế
giới về sản lượng tôm hùm nuôi với kim ngạch xuất khẩu khoảng 100 triệu đô la Mỹ
hàng năm.
Mặc dù nghề nuôi tômhùm đã pháttriển đáng kể, song vấn đề con giống, dịch
bệnhtôm hùm vẫn còn là những khó khăn, .trong đó đáng chú ý hơn cả là vấn đề con
giống.Trong nhiều năm qua, con giống để cung cấp cho người nuôi hoàn toàn phụ
2
thuộc vàotự nhiên, do đó nguồn giống còn hạn chế cả về số lượng và chất lượng.Vấn
đề đặt ra là làm thế nàotạo ra con giống tômhùmnhân tạo để cung cấp đầy đủ cho
nhu cầu nuôi thương phẩm. Nhìn lại những kết quả nghiên cứu về tômhùm ở Việt
Nam có thể nhận thấy rằng, chúng ta chưa có những nghiên cứu cơ bản về ấu trùng
tômhùmnói chung và tômhùmbông nói riêng, nhưng những nghiên cứu ứng dụng
của việc ương nuôi ấu trùng tômhùmđãđược đánh dấu ở “nấc thang” đầu tiên với
các giai đoạn ấu trùng Phyllosoma của tômhùmbông và tômhùm đávới nguồn tôm
bố mẹ được khai thác từ tự nhiên. Đến nay , chúng ta vẫn chưathể ương ấu trùng tôm
hùmthành con giống để cung cấp cho người nuôi. Điều này có thể do giai đoạn ấu
trùng của tômhùmkéo dài, cũng có thể do chúng ta chưa tìm được loại thức ăn thích
hợp hay điều kiện môi trường thích hợp cho giai đoạn ấu trùng. Vì thế có thể nói rằng,
giai đoạn ương nuôi ấu trùng là giai đoạn vô cùng quan trọng, góp phần quyết định
đến sự thành bại trong việc sản xuất giống tômhùm. Do vậy, chúng ta nên nghiên cứu
nhiều hơn về tômhùm, đặc biệt là tạo ra công nghệ sản xuất giống hoàn thiện, mà một
trong những loài đáng chú ý hiện nay là tômhùmbông.
Xuất phát từ thực tế trên, chúng tôi tiến hành đề tài “Thử nghiệm ảnh hưởng
của các loại thức ăn khác nhau đến tỷ lệ sống,sự biến thái và sinhtrưởng của ấu
trùng tômhùmbông (Panulirus ornatus Fabricius,1798) ở giai đoạn PhyllosomaI
-III”
Mục tiêu của đề tài
Xác định loại thức ăn thích hợp cho ấu trùng Phyllosomagiai đoạn I -III của
tômhùmbông, nhằm nâng cao chất lượng ấu trùng để góp phần hoàn thiện công nghệ
sản xuất giống tômhùmbông sau này.
Nội dung nghiên cứu
-Xác định ảnh hưởng của các loại thức ăn đến thời gian lột vỏ, sự sinhtrưởng,
biến thái của ấu trùng tômhùmbông.
-Xác định ảnh hưởng của các loại thức ăn đến tỷ lệ sống của ấu trùng tômhùm
bông qua các giai đoạn biến thái.
Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
-Ý nghĩa khoa học: Tìmra loại thức ăn phù hợp, góp phần nâng cao chất
lượng, tỷ lệ sống con giống trong sản xuất nhân tạo sau này.
-Ý nghĩa thực tiễn:
3
+ Kết quả của đề tài là cơ sở góp phần tạo ra nguồn giống tômhùmnhân tạo
cung cấp cho các vùng nuôi, làm giảm áp lực khai thác quá mức nguồn tômhùmgiống
tự nhiên.
+ Đối với những cơ sở có thể ứng dụng kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ rút
ngắn được thời gian nghiên cứu cơ bản để đầu tư ngay vào nghiên cứu ứng dụng tạo ra
quy trình công nghệ.
4
Chương I -TỔNG QUAN TÀI LIỆU
Cóthể nói các công trình nghiên cứu về tôm hùm bông nói chung và những
nghiên cứu vềdinh dưỡng của ấu trùng nói riêng có số lượng không nhiều trên thế
giới. Ở Việt Nam,đến thời điểm này có thể thấy chưa có bất kỳ công trình nghiên cứu
nào về đặc điểm dinhdưỡng của ấu trùng tôm hùm được công bố. Vì vậy, để nhìn một
cách tổng quát về tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài, trong tổng quan này chúng
tôi đề cập đến các nội dung sau:
1.1. NHỮNG NGHIÊN CỨU VỀ TÔMHÙMTRÊN THẾ GIỚI
1.1.1Hệ thống phân loạivàhình thái học của họ tôm hùm gai
Từ giữa năm 50 của thế kỷ 18, Linnaeus đã mô tả hình thái và nghiên cứu phân
loại các loài tôm hùm có sản lượng khai thác cao ở vùng biển Ấn Độ Dương. Năm
1958, tác giả công bố các đặc điểm phân loại của 3 loài Panulirus homarus, Homarus
americanus, Nephrops norvegicus; tiếp theo là Olivier (1791) với loài Panulirus
penicilatus; Herbst (1796) với loài P. polyphagus; Fabricius (1798) với loài P.
ornatus; và Latraille (1804) với loài P. versicolor, P. argus, P. guttatus[28].
George và Holthuis (1965) nghiên cứu đặc điểm hình thái, giải phẩu và phân
loại trên một số loài tiêu biểu của giống Panulirus và Jasus, đã chính thức đưa ra khóa
phân loại của họ Palinuridae và Nephropidae, công trình này được hầu hết các nhà
khoa học cùng nhất trí về những đặc điểm chung của các loài tôm hùm trong cùng một
giống. Các kết quả này đã được kiểm chứng và làm cơ sơ cho nghiên cứu tôm hùm
[10]
Đến những năm 1980, Phillips và Williams đã khẳng định họ tôm hùm gai
(Palinuridae) gồm 49 loài được phân chia thành 8 giống, nhưng chỉ có 33 loài thuộc 3
giống (Panulirus, Palinurus và Jasus) có ý nghĩa kinh tế quan trọng trong công nghiệp
khai thác tôm hùm của thếgiới. Các giống loài thường gặp trong họ này được chia
thành 3 nhóm theo vùng sinh thái rõ rệt: vùng nhiệt đới, cận nhiệt đới và ôn đới
[28,38].
Theo các tác giả trên, họ tôm hùm gai được xếp ở vị trí phân loại sau:
Ngành Chân Đốt Arthropoda
Lớp Giáp Xác Crustacea
Bộ Mười Chân Decapoda
5
Phân bộ Pleocyemata
Nhóm Palinura
Liên họ Palinuroidea
Họ tôm hùm gai Palinuridae

TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tài liệu tiếng việt
1. Nguyễn Văn Chung và Phạm Thị Dự(1995), Danh mục Tômbiển Việt Nam,
170 trang, Nhà xuất bản Khoa học vàKỹ thuật.
2. Hồ Thu Cúc(1984), Một số đặc điểm sinh học cảu tômhùm, Báo cáo khoa
học, Trường Đại học Thủy Sản, 23 trang.
3. Phạm Thị Dự(1990), TômhùmPalinuridae biển Nam -Việt Nam, tr. 1 –10,
Báo cáo khoahọc, Viện Hải Dương Học.
4. Nguyễn Thị Bích Thúy (1998), Nghiên cứu các đặc điểm sinh học nhằm góp
phần bảo vệ nguồn lợi Tômhùm ở vùng ven biển miền Trung Việt Nam, Tr.63, Luận
án tiến sĩ, Viện Nghiên cứu Nuôi Trồng Thủy SảnIII, Nha Trang.
Tài liệu tiếng anh
5. Anger. K. (2001), “The biology of decapod crustacean larvae”, Swets and
Zeitlinger BvV, Lisse, pp 420.
6. Arthur Jeremy Ritar, (2001), “The experimental culture of Phyllosomalarvae of
southern rock lobster (Jasus edwardsii ) in a flow-through system”, Aquacultural
Engineering,24, pp. 149–156.
7. Braine, S. J. ; Rimmer, D. W. and Phillips, B.F(1979), “An illustrated key to
the Phyllosomastage of the westernrock lobster Panulirus cygnus George, with notes
on length frequency data”,CSIRO, Aust. Div. Fish. Oceanogr. Rep., 102, pp. 5 -13.
8. Clive Jones. (2007), Progress towards propagation of tropical rock lobster
Panulirus ornatus in Australia. National Rock Lobster Congress, Cairns.
9. Danielle J. Johnstonand Arthur Ritar, (2001), “Mouthpart and foregut
ontogeny in Phyllosomalarvae of the spiny lobster Jasus edwardsii (Decapoda:
Palinuridae)”,
Marine and Freshwater Research,52(8), pp. 1375 –1386.
10. George, R. W. and Main, A. R(1967), “The evolution of spiny lobster
(Palinuridae): a study of evolution in the marine environment”, Evolution, , 21, pp. 803
–820.
11. Greg Smith, Matt Salmon, Matt Kenway, Michael Hall, 2009. Description of
the larval morphology of captive reared Panulirus ornatus spiny lobsters,
benchmarked against wild-caught specimens. Aquaculture 295, pp. 76–88.
53
12. Heron. A.C., Mc.William. P.S., Dal Pont.G. (1988), “Length-weight relaton in
the salp Thalia democraticaand proteins of salps as a food source”, Mar. Ecol. Prog.
Sci,42, pp. 125- 132 .
13. Holly S. Cate and Charles D. Derby (2001), Morphology and distribution of
setae on the antennules of the Caribbean spiny lobster Panulirus argus reveal new
types of bimodal chemo-mechanosensilla, Cell and Tissue Research, Biomedical and
Life Sciences, Volume 304, Number 3, pp.439 -454.
14. Inoue, M.(1978), “Studies on the cultured Phyllosomalarvae of the Japanese
spiny lobster Panulirus japonicus”, Bull. Jpn. Soc. Sci. Fish., pp. 475 –575.
15. Jonhson, M. D., (2006), “Feeding and digestion in the Phyllosomalarvae of
Ornate spinylobster, Panulirus ornatus(Fabricius) and the implications for their
culture”, The university of western Australia, pp. 1 –7.
16. Jonhson, M. W., 1971a. On palinurid and scyllarid lobster larvae and their
distribution in the South China Sea (Decapoda, Palinuridea). Crustaceana, 21, pp.
247-282.
17. Lipcius, R. N. and Cobb, J. S.(1994), “Ecology and Fishery Biology of Spiny
Lobster”. In Piny Lobster Management (Ed. By B. F. Phillips, J. S Cobb and J.
Kittaka), Fishing News Books, pp. 1 -30.
18. Lipcius, R. N. and Herrnkind, W. F.(1982), “Molt cycle alterations in
behaviour, feeding and diet rhythms of a decapoda crustacean, the spiny lobster
Panulirus argus”, Mar. Biol, pp. 241 –252.
19. MarFarlane. J.W., Moore .B. (1986), “Reproduction of the ornate rock lobster
Panulirus ornatus (fabricius)in Papua New Guinea”, Aust. J. Reshw. Res, 37, pp. 55-65.
20. Martin, W.J. (1956), The larval development of the California spiny lobster
Panulirus interruptus (Randall) with notes on Panulirus gracilis Street. Vol.29. No.1.
21. Marx, J. M. & Herrnkind, W. F (1985a), “Macroalgae (Rhodophyta Laurencia
spp) as habitat for young juvenile spiny lobsters, Panulirus argus”, Bull. Mar. Sci., 36,
pp. 423 –431.
22. Matthew D. Johnston& et al(2007), “Evaluation of partial replacement of live
and fresh feeds with a formulated diet and the influence of weaning Panulirus ornatus
Phyllosomata onto a formulated diet during early ontogeny ”, Aquaculture
54
International, Volume 16, Number 1, pp. 33-47.
23. Matthew M. Nelson, Serena L. Cox, David A. Ritz (2002), Function of
mouthparts in feeding behavior of Phyllosomalarvae of the packhorse lobster, Jasus
verreauxi(decapoda: palinuridae).
24. Michell. J.B. (1971), Food preferences feeding mechanisms and related
behavour in Phyllosomalarvae of the California spiny lobster, Panulirus interruptus
(Randal),Master’s thesis. San Diago State University. CA.
25. Mikami.S, Greenwood. J.G, Takashima.F. (1994), “Functional morphology
and cytology of the Phyllosomadigestive system of Ibacus cillatusand Panulirus
japonicus(Decapoda, Scyllaridae and Palinuridae)”, Crustaceans,97 (2), pp. 212-225
26. Nelson. M.N., Crear. B.J., Nichols. P.D., Ritz. D.a. (2004), “Growth and lipid
composition of Phyllosomata of thesouthern rock lobster, Jasus adwardsii, fed
enriched Artemia”, Aquculture Nutrition10, pp. 273-246.
27. Nichols. P., Mooney.B., Jeffs.A. (2001), The lipid, fatty acid and sterol
composition of potential prey items of the southern rock lobster Jausus adwardsii: an
aid to identification of food chain interaction, CSIRO Marine Research Report.
28. Phillips, B. F.; Cobb, J. S. and George, R. W.(1980), General Biology. In the
biology and management of lobster. Vol.1: Physiology and behaviour (Ed. By J.S.
Cobb and B.F. Phillips) Academic Press, New York., pp. 2-72.
29. Phillips. B. F. Sastry. A. N. (1980), Larval Ecology, Vol. 2: Ecology and
management(Ed. By J. S. Cobb & B. F. Phillips), Academic Press, New York, , pp. 11
–57.
30. Phleger. C.F., (2000), Biochemical characterization of the nutritional status of
wild Australian southern rock lobster. CSIRO Marine Research Report
31. Pollock, D. E. (1990), “Paleoceangraphy and speciation in the spiny lobster
genus Jasus”, Bull. Mar. Sci., 46, pp. 387 –405.
32. Pollock, D. E.(1992), “Paleoceangraphy and speciation in the spiny lobster
genus Panulirus, in the Indo –Pacific”, Bull. Mar. Sci., 51, pp. 135 –146.
33. Rimmer, D. W. and Phillips, B. F. (1979), “Diurnal migration and vertical
distribution of Phyllosomalarvae of the Weastern Rock Lobster, Panulirus cygnus
George”, Mar. Biol., 54, pp. 109 –124.
55
34. Serena L. Coxaand Danielle J. Johnston (2003), “Feeding biology of spiny
lobster larvae and implications for culture”, Review in Fisheries Sc,11 (2) pp. 89-106.
35. Smith. G.G., Brown. M.R., Ritar A.J. (2004), “Feeding juvenile Artemia
enriched with ascorbic acid improves larval survival in the spiny lobster Jasus
adwardsii”, Aquaculture Nutrition,10, pp. 105-112.
36. Timothy D. Skewes, Roland C. Pitcher, Darren M. Dennis, (1997), “Growth of
ornatus rock lobster, Panulirus ornatus, in Torres strait, Australia”,Mar Freshw. Res,
48, pp. 497-501.
37. Tong. L.J., Moss. G.A. Paewai. M.P. (2000b), “Temperature effects on embryo
and early larval development of the spiny lobster Jasus adwardsii, and description of a
method to predict larval hatch times”, Mar Freshwater Res,51, pp.243-249.
38. Williams, A. B.(1988), “Lobster of the world –An Illustrated Guide”, Osprey
Books, Huntington, New York, pp. 186.
39. Yeung, C & Mc Gowan M. F(1989), Differencesin inshore –offshore and
vertical distribution of Phyllosomalarvae of Panulirus, Scyllarus and Scyllarides in
Florida Keys in May –June, Bull, Mar. Sci., 49, pp. 699 –714.