Tài liệu Thông tin tài chính minh bạch- Hiểu sao cho đúng?

Thông tin tài chính minh bạch- Hiểu sao cho đúng?
12/07/2007
Khi nói đến tính minh b ch trong thông tin tài chính, những
người làm nghề Kế toán thường hiểu theo nghĩa Báo cáo tài
chính phải được lập theo đúng các quy định, chuẩn mực về Kế
toán-Tài chính. Điều này tuy đúng nhưng chưa đủ. Việc lập báo
cáo tài chính theo đúng các quy định hiện hành mới chỉ bảo đảm
được tính tuân thủ, nhưng chưa phát huy được vai trò của Kế
toán như là một “ngôn ngữ của thế giới kinh doanh”. Trong bài
viết này, tôi sẽ đề cập một khía c nh khác của yêu cầu thông tin
tài chính minh b ch – tính hữu dụng của Báo cáo tài chính.


Ch c năng cơ bản của Báo cáo tài chính là cung cấp thông tin cho
các đối tượng bên ngoài doanh nghiệp nhằm hỗ trợ các đối tượng này
đưa ra các quyết định tối ưu. Các đối tượng bên ngoài thường được nhắc tới là các nhà đầu tư,
các ngân hàng, khách hàng, nhà cung cấp. Trong một nền kinh tếmà nguồn vốn chủ yếu huy
động qua thị trường vốn thì vai trò của các nhà đầu tưđược đặc biệt quan tâm. Việc cung cấp
thông tin tài chính minh bạch cho các nhà đầu tưgóp phần giảm thiểu rủi ro do “thông tin không
cân x ng”. Kết quảlà các nhà đầu tư sẽ sẵn sàng chấp nhận m c lợi t c kỳ vọng thấp hơn, qua
đó làm giảm chi phí vốn cho doanh nghiệp. Chính vì vậy, vai trò của Kếtoán trong một nền kinh
tế phát triển không chỉgiới hạn ởviệc tuân thủđúng các quy định hiện hành vềTài chính - Kế
toán, mà yêu cầu giờđây đã trởnên cao hơn: cung cấp thông tin hữu ích cho nhà đầu tư. Để
đáp ng yêu cầu này, người làm Kế toán phải nắm rất vững các quy định hiện hành về Kếtoán-
Tài chính đểkhông chỉ tuân thủđúng mà còn phải biết vận dụng các quy định này một cách linh
hoạt nhằm bảo đảm Báo cáo tài chính cung cấp những thông tin hữu ích nhất cho các nhà đầu
tư. Nói nôm na theo ngôn ngữ những người làm nghề Kếtoán là phải biết “phù phép” số liệu báo
cáo tài chính.


Phù phép báo cáo tài chính – nhìn từ góc độ tích cực


Khi nói đến phù phép báo cáo tài chính, nhiều người thường nghĩ tới việc các doanh nghiệp gian
lận trong báo cáo tài chính nhằm các mục đích xấu. Thực tếkhông hoàn toàn như vậy. Hiểu một
cách tổng quát nhất thì “phù phép báo cáo tài chính” (Earnings management) là việc doanh
nghiệp sử dụng một số kỹthuật nhằm thay đổi sốliệu báo cáo tài chính đểđạt được những mục
tiêu nhất định. Các mục tiêu này có thểlà đểđạt được m c lợi nhuận theo kế hoạch, để bảo đảm
một số hệ số tài chính nhưmong muốn Bản thân việc phù phép báo cáo tài chính không phải
là hành vi tiêu cực. Nó chỉ mang ý nghĩa tiêu cực khi động cơ của việc phù phép là nhằm tạo ra
thông tin sai lệch đểđánh lừa các nhà đầu tưmà thôi. Trên thực tế có nhiều trường hợp việc can
thiệp vào số liệu kế toán không những không có hại mà còn có lợi cho người sử dụng thông tin
tài chính. Ví dụđơn giản sau đây có thểminh hoạ cho luận điểm này.


Giảđịnh Công ty A có khả năng sinh lời bình quân dự kiến là 1.000 tỷ/năm. Đểđơn giản ta giả
định 138018.jpgCông ty A có chính sách phân phối toàn bộ lợi nhuận hàng năm dưới dạng cổ
t c, và công ty có khả năng sinh lợi trong thời gian vô hạn. Tỷ lệ chiết khấu hợp lý là 10%. Như
vậy giá trịhiện tại của Công ty A, tính theo mô hình chiết khấu cổ t c (DDM) là 1.000/0.1 =
10.000 tỷđồng. Giả sử trong năm 2007 Công ty A đầu tư vào một dự án quan trọng mà nếu
thành công thì dựkiến lợi nhuận hằng năm sẽ tăng thêm 100 tỷ/năm vô thời hạn. Tuy nhiên, vì
tập trung nhiều nguồn lực vào dựán này nên kết quả hoạt động kinh doanh trong năm 2007 chỉ
đạt 900 tỷđồng, thấp hơn 100 tỷ so với năm 2006 (và cũng là m c lợi nhuận dựkiến cho năm
2007). Các nhà quản lý Công ty A hiểu rõ việc sút giảm lợi nhuận này chỉ là tạm thời và Công ty
sẽđạt m c lợi nhuận 1.100 tỷ/năm từ năm 2008 (1.000 tỷthông thường + 100 tỷ từ dự án mới).
Tuy nhiên, các nhà đầu tưbên ngoài thì không được biết thông tin này. Các nhà đầu tư chỉ có
thông tin từBáo cáo tài chính năm 2007. Trong trường hợp này Công ty A đ ng trước hai lựa
chọn quan trọng: (1) Không can thiệp gì cả, c báo cáo lợi nhuận thực tế năm 2007 là 900 tỷ
đồng; (2) Sử dụng một số biện pháp can thiệp để m c lợi nhuận báo cáo năm 2007 là 1.100 tỷ
đồng. Bảng dưới đây tổng hợp ảnh hưởng của từng lựa chọn: