Tài liệu Thiền Học Đời Trần

Thiền Tông ở Việt Nam đã từng trải qua nhiều thời đại. Từ thời Đinh, Lê, Lý, Trần đặt biệt đời Trần, cuộc đời của các vị thiền sư cũng như cuộc sống sinh hoạt trong chùa gắn bó chặt với đời sống dân tộc, với những thăng trầm của đất nước và cũng bởi hoàn cảnh đặc thù này, mà trong Thiền học Việt Nam có không ít những cư sĩ, những người tu hành nhưng không xuất gia, vừa làm việc đời vừa nghiên cứu về đạo. Tuy không chính thức là Thiền sư nhưng trong số đó đã nổi lên một nhân vật kiệt xuất, có những đóng góp lớn lao cho Thiền Tông Việt Nam nói chung và mang tính khai sáng đối với Thiền phái “Trúc Lâm Yên Tử” đời Trần nói riêng, đó là Tuệ Trung Thượng Sĩ đã từng theo học với Thiền sư Tiêu Dao, một nhà Thiền học nổi tiếng ở thời nhà Lý là đệ tử trực tiếp của Thiền sư Tức Lự. Tuệ Trung Thượng Sĩ vừa là nhà Thiền học uyên bác và từng là một võ tướng góp nhiều công trạng trong chiến đấu chống quân Nguyên Mông lần thứ II và thứ III, đồng thời cũng là người thầy đã ảnh hưởng sâu sắc đến Trần Nhân Tông là sơ tổ của phái “Trúc Lâm Yên Tử Việt Nam”.


Đề cập đến Thiền sư đời Trần và phái Trúc Lâm Yên Tử ai cũng thừa nhận đó là một trong những Thiền phái tiêu biểu của Phật giáo Việt Nam và Thiền tông Việt Nam.


Đặc điểm của Thiền tông Việt Nam là tính “vô ngã vị tha”. Tính “vô ngã vị tha” là một trong những tính chất tiêu biểu của Phật giáo, là mục đích nhưng đồng thời là nguyên nhân là phương tiện chi phối mọi hành động. Vô ngã vị tha là hai yếu tố có quan hệ chặt chẽ với nhau, tùy thuộc với nhau; đặc biệt với triều đại nhà Trần là giai đoạn có sự thử thách cao, đối đầu với quân xâm lược có tầm cở trên thế giới, nên để đạt được mục tiêu chung nhằm giữ gìn nền độc lập cho xứ sở, thì tính chất này càng được bộc lộ mạnh mẽ. Những đố kỵ hiềm khích ganh ghét nhau trong Vua tôi được hóa giải, để tập trung vào mục tiêu chung.