Luận Văn Thành phần và sự phân bố của các vi khuẩn lam phù du (bộ oscillatoriales) ở lưu vực sông La Ngà

TÓM TẮT: Thành phần và sự phân bố theo mùa và theo không gian của vi khuẩn lam
phù du thuộc bộ Oscillatoriales ở lưu vực sông La Ngà được nghiên cứu từ tháng 6 năm 2004
đến tháng 5 năm 2005. Đã ghi nhận được 88 taxa vi khuẩn lam phù du thuộc bộ
Oacillatoriales. Trong đó hai giống Oscillatoria và Phormidium có số taxa cao nhất là 26
taxa và 24 taxa . Hơn 30 taxa khác thuộc về các giống Planktothrix, Lyngbya, Homoeothrix,
Geitlerinema, Komvophoron, Pseudanabaena, Planktolyngbya, Spirulina, và Borzia. Các loài
vi khuẩn lam sợi hiện diện ở sông nhiều hơn ở hồ. 33 loài Oscillatoriales và giống
Homoeothrix lần đầu tiên ghi nhận ở Việt Nam. Tất cả các taxa hiện diện đều được hình chụp
qua kính hiển vi và mô tả (không đính kèm mô tả ở đây).
1.MỞ ĐẦU
Sông La Ngà là phụ lưu cấp một của hệ thống sông Đồng Nai, bắt nguồn từ cao nguyên Di
Linh, tỉnh Lâm Đồng, chảy qua các tỉnh Bình Thuận, Đồng Nai trước khi hòa với sông Đồng
Nai đổ vào hồ Trị An. Hồ được xây dựng để lấy nước cho thủy điện Trị An, ngoài ra hồ còn
cung cấp nước sinh hoạt cho thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh lân cận. Việc nghiên cứu về
các nhóm tảo và vi khuẩn lam để góp phần vào đánh giá chất lượng nước hồ là rất quan trọng.
Tuy nhiên, các nghiên cứu về phiêu sinh thực vật và vi khuẩn lam ở khu vực này vẫn còn rất ít.
Đây là nghiên cứu về vi khuẩn lam đầu tiên ở sông La Ngà. Bài báo trình bày kết quả về thành
phần và sự phân bố của các vi khuẩn lam thuộc bộ Oscillatoriales trên lưu vực sông La Ngà.
2.KHU VỰC NGHIÊN CỨU
Lưu vực sông La Ngà nằm trong vùng khí hậu có hai mùa trong năm, mùa mưa bắt đầu từ
tháng 5 đến tháng 11, mùa khô bắt đầu từ tháng 12 đến tháng 4 năm sau. Sông La Ngà mang
đặc điểm của các sông ở miền núi với đặc điểm là có nhiều ghềnh thác từ đoạn trung lưu trở
lên. Sông có diện tích lưu vực 4.170 km2, dài 272 km, độ dốc lưu vực 5,6‰. Ngược với hầu
hết các con sông ở Bình Thuận đều ngắn và dốc do địa hình, sông La Ngà lặng lẽ ngoặt về
hướng tây, nhập vào sông Đồng Nai để rồi góp sức tạo thành miền đồng bằng phương nam trù
phú. Sông La Ngà không chịu ảnh hưởng của biển, không bị nhiễm mặn mà chịu ảnh hưởng
của lũ hàng năm từ trên cao đổ về. Đến mùa mưa sông này nhận nước từ các sông suối nhỏ,
các hồ và bàu lân cận, làm mực nước có khi lên cao đến vài mét (Lê Bá Thảo, 1977). Sông La
Ngà đổ vào hồ Trị An là nguồn nước quan trọng và có tính nhạy cảm. Hồ còn nhận nước từ
sông Đồng Nai. Hồ Trị An nằm ở vị trí 11o18’22’’ vĩ độ bắc, 107o11’08’’ kinh độ đông, cách
thành phố Hồ Chí Minh khoảng 60-70km về phía Đông Bắc, thuộc huyện Định Quán, tỉnh
Đồng Nai. Hồ nằm trong vùng có lượng mưa hàng năm là 2200mm.
3.PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Thu mẫu mỗi tháng một lần, bắt đầu từ tháng 6 năm 2004 và kết thúc vào tháng 5 năm
2005, tại 7 điểm trên sông La Ngà và một điểm ở hồ Trị An (hình 1). Thu mẫu và xử lý theo
phương pháp được mô tả bởi Sournia (1978), Cronberg và Annadotter (2006). Mẫu để phân
TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 11, SỐ 07 - 2008
Trang 53
tích vi khuẩn lam được thu bằng lưới vớt phiêu sinh có đường kính mắt lưới là 25àm. Kéo lưới
nhiều lần ở tầng mặt của thủy vực theo chiều ngang và chiều đứng. Mẫu tươi giữ lạnh và được
quan sát ngay khi về đến phòng thí nghiệm, mẫu khác cố định bằng formo l 5%.