Thạc Sĩ Tạo biểu tượng địa lí cho học sinh bằng phương tiện dạy học qua dạy học địa lí tự nhiên Việt Nam ở t

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/
iii
MỤC LỤC
Trang
Trang bìa phụ
Lời cam đoan i
Lời cảm ơn ii
Mục lục . iii
Danh mục các từ viết tắt . iv
Danh mục các bảng . v
Danh mục các hình . vi
MỞ ĐẦU 1
1. Lí do chọn đề tài 1
2. Lịch sử nghiên cứu của đề tài . 2
3. Quan điểm và phương pháp nghiên cứu . 4
4. Mục tiêu của đề tài, nhiệm vụ nghiên cứu 6
5. Phạm vi nghiên cứu . 7
6. Cấu trúc đề tài . 7
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC TẠO BIỂU
TƯỢNG ĐỊA LÍ CHO HỌC SINH BẰNG PTDH QUA DAY
HỌC ĐỊA LÍ TỰ NHIÊN VIỆT NAM Ở TRƯỜNG THPT . 9
1.1. Phương pháp dạy học địa lí 9
1.1.1. Khái niệm 9
1.1.2. Phân loại 9
1.2. Biểu tượng địa lí . 10
1.2.1. Khái niệm 10
1.2.2. Phân loại biểu tượng địa lí . 11
1.2.3. Tính chất cơ bản của biểu tượng địa lí . 11
1.2.4. Đặc điểm của biểu tượng địa lí. 13
1.2.5. Vai trò của biểu tượng trong dạy học địa lý 13
1.3. CNTT với dạy học địa lí 14
1.3.1. Vai trò của CNTT đối với dạy học địa lí . 14
1.3.2. Một số phần mềm ứng dụng trong tạo biểu tượng địa lí cho học sinh . 16

1.4. Một số khái niệm khác . 17
1.5. Đặc điểm tâm sinh lí, trình độ nhận thức của học sinh lớp 12 . 18
1.5.1. Đặc điểm tâm lí lứa tuổi 18
1.5.2. Đặc điểm nhận thức . 18
1.5.3. Đặc điểm về hoạt động và phát triển trí tuệ . 19
1.5.4. Đặc điểm nhân cách chủ yếu 19
1.6. Đặc điểm chương trình sách giáo khoa Địa lí lớp 12 20
1.6.1. Mục tiêu chương trình địa lí 12 20
1.6.2. Đặc điểm chương trình của SGK lớp 12 . 21
1.7. Thực trạng dạy học Địa lí ở trường THPT và việc hình thành cho học sinh
các biểu tượng địa lí thông qua dạy học 22
CHƯƠNG 2. HÌNH THÀNH BIỂU TƯỢNG ĐỊA LÍ CHO HỌC SINH
BẰNG PTDH QUA DẠY HỌC ĐỊA LÍ TỰ NHIÊN VIỆT
NAM Ở TRƯỜNG THPT . 25
2.1. Xác định hệ thống biểu tượng địa lí trong dạy học địa lí tự nhiên Việt Nam 25
2.2. Con đường hình thành biểu tượng địa lí bằng PTDH trong dạy học địa lí
tự nhiên Việt Nam ở trường THP 25
2.2.1. Đối với việc hình thành biểu tượng ký ức . 26
2.2.2. Đối với việc hình thành biểu tượng tưởng tượng 33
2.3. Phương pháp hình thành biểu tượng địa lí . 38
2.3.1. Phương pháp truyền thống 38
2.3.2. Phương pháp hiện đại 39
2.4. Nguyên tắc hình thành các biểu tượng địa lí 41
2.4.1. Sử dụng mô hình động, phim, ảnh phải đúng lúc, đúng chỗ . 41
2.4.2. Sử dụng mô hình động, phim, ảnh phải đủ cường độ 41
2.4.3. Sử dụng các phần mềm để thiết kế mô hình động, phim, ảnh theo hướng
phát huy tính tích cực hóa hoạt động của HS 42
2.4.4. Sử dụng mô hình động, phim, ảnh đảm bảo tính vừa sức của HS 42
2.5. Phương hướng sử dụng mô hình động, phim, ảnh trong dạy học địa lý
tự nhiên THPT . 43
2.5.1. Sử dụng mô hình động, phim, ảnh theo hướng minh họa kiến thức . 43

2.5.2. Sử dụng mô hình động theo hướng học sinh hoạt động tìm kiếm tri thức mới . 45
2.5.3. Sử dụng mô hình động riêng cho hoạt động nhóm 47
2.6. Quy trình tạo biểu tượng qua dạy học địa lý tự nhiên Việt Nam trong
trường THPT bằng các phần mềm điện tử 48
2.6.1. Quy trình chung 48
2.6.2. Quy trình thiết kế bài dạy cụ thể trong việc hình thành biểu tượng địa lí tự
nhiên Việt Nam ở trường THPT . 57
2.7. Thiết kế một số giáo án minh họa 64
2.7.1. Giáo án số 1 64
2.7.2. Giáo án số 2 69
2.7.3. Giáo án số 3 75
CHƯƠNG 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM 86
3.1. Mục đích thực nghiệm . 86
3.2. Nguyên tắc thực nghiệm 86
3.3. Nhiệm vụ thực nghiệm . 86
3.4. Phương pháp thực nghiệm . 86
3.4.1. Địa bàn thực nghiệm 86
3.4.2. Thời gian thực nghiệm 86
3.4.3. Đối tượng thực nghiệm 86
3.4.4. Phương pháp thực nghiệm 87
3.5. Nội dung thực nghiệm 88
3.6. Quy trình thực nghiệm . 88
3.7. Kết quả thực nghiệm 91
3.7.1. Về mặt định lượng . 91
3.7.2. Kết quả định tính 95
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 96
1. Kết luận . 96
2. Đề xuất kiến nghị 97
TÀI LIỆU THAM KHẢO 98
PHỤ LỤC

iv
DANH MỤC KÍ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT

Viết tắt Viết đầy đủ
CNTT Công nghệ thông tin
ĐHSP Đại học sư phạm
GV Giáo viên
HS Học sinh
KHCN Khoa học công nghệ
NXB Nhà xuất bản
THPT Trung học phổ thông
SGK Sách giáo khoa
PTDH Phương tiện dạy học


















v
DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 2.1. Hệ thống biểu tượng trong SGK địa lí tự nhiên Việt Nam THPT 25
Bảng 3.1. Những thông tin chung về lớp thực nghiệm và lớp đối chứng . 87
Bảng 3.2. Phân loại điểm qua bài kiểm tra trong thực nghiệm . 91
Bảng 3.3. Phân phối tần suất và tần suất lũy tích tổng hợp 92
Bảng 3.4. Tổng hợp tham số . 93
Bảng 3.5. Phân loại trình độ học sinh qua bài kiểm tra 93

vi
DANH MỤC CÁC HÌNH
Trang
Hình 1.1. Sơ đồ sự tương tác giữa GV và biểu tượng địa lí . 12
Hình 1.2. Sơ đồ truyền đạt thông tin giữa GV và biểu tượng địa lí 13
Hình 2.1. Việt Nam trong các nước Đông Nam Á 27
Hình 2.2. Lược đồ vị trí, giới hạn lãnh thổ Việt Nam . 28
Hình 2.3. Sơ đồ mặt cắt khái quát vùng biển Việt Nam . 29
Hình 2.4. Bản đồ địa hình Việt nam . 30
Hình 2.5. Lát cắt địa hình Việt Nam . 30
Hình 2.6. Lược đồ địa hình Việt Nam . 31
Hình 2.7. Minh họa địa hình vùng nhiệt đới ẩm gió mùa của Việt Nam 31
Hình 2.8. Minh họa địa hình vùng nhiệt đới ẩm gió mùa của Việt Nam 32
Hình 2.9. Địa hình chịu tác động của con người 32
Hình 2.10. Mô hình thuyết kiến tạo mảng 35
Hình 2.11. Minh họa biến đổi khí hậu toàn cầu 36
Hình 2.12. Mô hình động cơ chế thủy triều 43
Hình 2.13. Mô hình hoạt động của gió mùa Việt Nam . 44
Hình 2.14. Mô hình động Hệ Mặt Trời . 45
Hình 2.15. Hoạt động của gió fơn . 46
Hình 2.16. Mô hình hoạt động của gió mùa ở Việt Nam 46
Hình 2.17. Chọn mẫu vẽ trong Power Point . 48
Hình 2.18. Chọn mẫu vẽ tự do 48
Hình 2.19. Chọn hình vẽ . 49
Hình 2.20. Chế độ chạy hiệu ứng 49
Hình 2.21. Điều chỉnh thứ tự hiệu ứng . 50
Hình 2.22. Chạy thử hiệu ứng . 50
Hình 2.23. Xử lý âm thanh trong Windown Movie Maker . 51
Hình 2.24. Thêm hiệu ứng trong Windown Movie Maker . 52
Hình 2.25. Nhập văn bản trong Windown Movie Maker . 52
Hình 2.26. Lưu phim trong Windown Movie Maker 53
Hình 2.27. Màn hình khởi động của Macromedia Flash 8 53
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/
Hình 2.28. Xuất thành file sản phẩm trong Macromedia Flash 8 54
Hình 2.29. Điều chỉnh thuộc tính tài liệu trong Macromedia Flash 8 . 55
Hình 2.30. Chèn Frame, Layer trong Macromedia Flash 8 55
Hình 2.31. Các công cụ vẽ trong Macromedia Flash 8 . 56
Hình 2.32. Xén hình trong Macromedia Flash 8 . 56
Hình 2.33. Cách điều chỉnh hình trong Macromedia Flash 8 . 56
Hình 2.34. Minh họa các kiến thức trong bài dưới dạng video, hình ảnh, sơ đồ,
bản đồ, văn bản, bảng biểu 60
Hình 2.35. Trò chơi ô chữ, ghép địa danh . 62
Hình 2.36. Minh họa cho hoạt động của gió mùa ở Việt Nam . 63
Hình 2.37. Hoạt động gió mùa ở Việt Nam 64
Hình 3.1. Sự phân bố điểm qua bài kiểm tra của hai nhóm ĐC và TN 92
Hình 3.2. Đường lũy tích tổng hợp trong thực nghiệm . 93
Hình 3.3. So sánh kết quả phân loại trình độ của HS qua các bài kiểm tra 94




Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/
1
MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Sự nghiệp giáo dục đã và đang được Đảng, Nhà nước, toàn xã hội quan tâm.
Đổi mới giáo dục nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho thế hệ trẻ, đáp
ứng yêu cầu nguồn nhân lực phục vụ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, phù
hợp với thực tiễn và tiếp cận trình độ với các nước phát triển trong khu vực và trên
thế giới. Chính vì vậy, ngành Giáo dục đã có những chính sách, chiến lược nhằm
tác động lên những thế hệ tương lai của đất nước ngay từ khi họ đang ngồi trên ghế
nhà trường.
Nghị quyết trung ương 2 ban chấp hành trung ương Đảng khóa VIII đã nhấn
mạnh tới việc đổi mới phương pháp giáo dục hiện đại “Đổi mới mạnh mẽ phương
pháp giáo dục và đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện nếp tư duy
sáng tạo của người học”.
Điều 24.2, Luật giáo dục quy định “Phương pháp giáo dục phổ thông phải
phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động của học sinh (HS); phù hợp với đặc điểm
của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kỹ năng vận
dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú cho
học sinh”.
Chiến lược phát triển giáo dục Việt Nam 2011 – 2020 khẳng định “tiếp tục
đổi mới phương pháp dạy học và đánh giá kết quả học tập, rèn luyện theo hướng
phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và năng lực của người học. Đẩy mạnh
ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học”.
Trong dạy học địa lí, bước đầu đã có một số nhà giáo dục, nhà khoa học đã
nghiên cứu sử dụng công nghệ thông tin (CNTT) đồng thời kết hợp truyền thống,
hiện đại vào trong dạy học và đã có những hiệu quả nhất định.
Trong dạy học địa lí, việc tạo biểu tượng địa lí giúp học sinh khắc sâu những
kiến thức đã lĩnh hội được và kích thích hứng thú nhận thức, năng lực quan sát,
năng lực phân tích tổng hợp để rút ra kết luận cần thiết, có độ tin cậy cao.
Nhờ việc xây dựng các biểu tsượng địa lí giúp giáo cho giáo viên (GV) có
thêm những điều kiện thuận lợi để trình bày bài giảng một cách tinh giản, đầy đủ,
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/
2
sâu sắc điều khiển hoạt động nhận thức cũng như kiểm tra, đánh giá kết quả học
tập được thuận lợi hơn, có hiệu quả hơn.
Thông qua việc tạo biểu tượng địa lí trong dạy học, học sinh không chỉ nắm
được tri thức khoa học mà còn phát triển năng lực tư duy. Đồng thời rèn luyện kỹ
năng, kĩ xảo địa kí và hình thành ở các em tính kiên trì, tự giác, tích cực, óc thẩm
mỹ, . đây là những đức tính cần cho các em bước vào cuộc sống.
Tuy nhiên trong thực tế dạy học địa lí tự nhiên ở trường trung học phổ thông
(THPT), giáo viên thường gặp khó khăn trong việc giảng dạy những khái niệm, hiện
tượng, quá trình thuộc về địa lí tự nhiên. Có những kiến thức trừu tượng, khó hình
dung đối với học sinh như: (quá trình nội lực, ngoại lực), cấu trúc của các đối tượng
rộng lớn (hệ mặt trời, cấu tạo khí quyển, cấu tạo bên trong trái đất); sự thay đổi của
các đối tượng địa lí theo không gian và thời gian (hệ thống hải lưu); các hiện tượng
phức tạp (vòng tuần hoàn của nước, sự hình thành các loại gió .). Hạn chế đó có thể
được khắc phục nếu GV biết cách tạo biểu tượng địa lí trong dạy học.
Vì vậy, đề tài “Tạo biểu tượng địa lí cho học sinh bằng phương tiện dạy học
qua dạy học địa lí tự nhiên Việt Nam ở trường THPT” được nghiên cứu, góp phần
định hướng cho giáo viên đổi mới trong việc tổ chức các hoạt động học tập nhằm
tăng cường công tác độc lập, tính sáng tạo cho học sinh trong quá trình lĩnh hội tri
thức. Phục vụ có hiệu quả cho công tác dạy học Địa lí THPT.
2. Lịch sử nghiên cứu của đề tài
Vai trò của CNTT đối với dạy học nói chung và dạy học Địa lý nói riêng
ngày càng trở nên sâu sắc. Đã có nhiều công trình của các tác giả trong và ngoài
nước nghiên cứu về việc ứng dụng phần mềm vào vào giảng dạy và học tập địa lý.
Có thể kể đến đề tài của một số tác giả nước ngoài như :
1. Đề án “Tin học cho mọi người” (Informatique pour tour) Pháp, 1970.
2. Chương trình và phần mềm trung học được cung cấp bởi NSCU (National
Sofware Cadination Unit) Austraylia, 1984.
Đối với nước ta hiện nay việc ứng dụng CNTT vào dạy học địa lý cũng rất
dược quan tâm.Trong những năm trở lại đây đã có nhiều công trình nghiên cứu:
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/
3
1. Ứng dụng CNTT trong giáo dục. Hội thảo khoa học công nghệ (KHCN)
Bộ Giáo dục và Đào tạo. 2001.
2. Thiết kế bài giảng Địa lý ở nhà trường phổ thông. Nguyễn Trọng Phúc.
Nhà xuất bản (NXB) đại học sư phạm (ĐHSP) Hà Nội. 2004.
3. Thiết kế bài giảng Điạ lý ở nhà trường phổ thông có sử dụng Power Point
và các phần mềm Địa lý. Nguyễn Trọng Phúc. Hội thảo Quốc tế về CNTT và TT.
Bộ giáo dục đào tạo 2004.
Ngoài ra còn nhiều các đề tài của các tác giả khác, cũng như những đề tài của
các anh (chị) sinh viên trong các trường Đại học nghiên cứu ở những lĩnh có liên quan.
Tuy vậy, những công trình nghiên cứu trên mới chỉ tập trung đến khía cạnh
ứng dụng CNTT, cụ thể là việc sử dụng các phần mềm : Powerpoint, Flashplayer,
Player Media
Vấn đề nghiên cứu về quy trình kĩ thuật và phương pháp hình thành biểu
tượng địa lí vẫn là một đề tài khá mới mẻ và còn nhiều điều cần được quan tâm.
Thực tế chưa có một công nghiên cứu khoa học nào đi sâu vào tìm hiểu về vấn đề
này một cách sâu sắc và toàn diện.
Biểu tượng địa lí và con đường hình thành biểu tượng địa lí cũng đã được đề cập
đến trong các tác phẩm về lý luận dạy học địa lí. Có thể kể đến các tác giả, tác phẩm:
- Lý luận dạy học địa lí của Nguyễn Dược, Nguyễn Trọng Phúc – NXB
ĐHSP Hà Nội. 2004.
- Lý luận dạy học địa lí (phần đại cương) của Đặng Văn Đức, Nguyễn Thu
Hằng – NXB ĐHSP Hà Nội.
- Phương pháp dạy học địa lí 1 của Nguyễn Phương Liên – ĐHSP Thái
Nguyên 2011.
Tuy vậy, việc vận dụng các kiến thức lý luận, các kiến thức chung vê biểu
tượng địa lí kết hợp với sử dụng phương tiện trực quan để hình thành cho học sinh
các biểu tượng địa lí tự nhiên trong sách giáo khoa (SGK) ở trường THPT thì hầu
như chưa có công trình nào đề cấp đến.
Trên cơ sở tiếp thu kết quả nghiên cứu của các công trình nghiên cứu trước,
tác giả luận văn mong muốn xây dựng được các biểu tượng địa lí hoàn chỉnh, trực
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/
4
quan và có thể sử dụng hiệu quả cho việc giảng dạy Địa lý ở phổ thông và các cấp,
bậc học khác.
3. Quan điểm và phương pháp nghiên cứu
3.1. Quan điểm nghiên cứu
3.1.1. Quan điểm hệ thống
Quá trình dạy học bao gồm những thành tố có quan hệ chặt chẽ với nhau trong
một hệ thống, có cấu trúc nhất định và cùng vận động. Các thành tố đó là mục đích
dạy học, nội dung dạy học, phương pháp và phương tiện dạy học, giáo viên và học
sinh, môi trường dạy học, kinh tế địa phương Các yếu tố trên vận động, phát triển
trong mối quan hệ biện chứng với nhau trong cùng một hệ thống. Trong đó, sự thay
đổi thành phần này kéo theo sự thay đổi thành phần khác.
Mục tiêu của dạy học hiện nay là trang bị cho HS khả năng độc lập, năng
động, sáng tạo; do đó nội dung dạy học, phương pháp dạy học cũng phải thay đổi và
cải tiến. Mục tiêu cải tiến các phương pháp dạy học hiện nay là nhằm phát huy vai
trò chủ động của người học, giúp cho học sinh có động cơ, thái độ và phương pháp
học tập đúng đắn. Khi lựa chọn phương pháp dạy học cần phải chú ý đến mục tiêu
dạy học, nội dung dạy học, lứa tuổi, trình độ nhận thức của người học.
Vận dụng quan điểm hệ thống để nhìn nhận vai trò, vị trí, chức năng của thực
hành trong hệ thống các công việc dạy học, trong hệ thống các phương tiện dạy học,
phương pháp dạy học và quá trình dạy học, thông qua đó tìm ra quy trình hợp lí để tổ
chức các hoạt động nhận thức nhằm phát huy tính tích cực của học sinh, đạt được
mục tiêu giáo dục. Tác giả vận dụng quan điểm hệ thống để xem xét và phân tích hệ
thống kiến thức, kỹ năng Địa lí theo từng chương trình, từng cấp học, trên cơ sở đó
xác định được “cái biết” và“cái chưa biết”cho HS trong dạy học Địa lí tự nhiên Việt
Nam lớp 12, nhằm tạo ra các “tình huống có vấn đề” để tích cực hoá các hoạt động
chiếm lĩnh tri thức của HS. Giúp học sinh tìm tòi và giải quyết vấn đề nhanh nhất, có
hiệu quả nhất.
3.1.2. Quan điểm thầy thiết kế, trò thi công
Đây là một quan điểm phù hợp với dạy học tích cực hiện nay. Thầy có nhiệm
vụ thiết kế các hoạt động dạy học, người học có nhiệm vụ thực hiện và hoàn thành
các thiết kế của giáo viên dưới sự hướng dẫn của người giáo viên. Kết quả là học
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/
5
sinh đạt được mục tiêu học của mình. Điều này được giáo sư Hồ Ngọc Đại thể hiện
qua sơ đồ sau:
A a
Trong đó A là nội dung bài học, a là sản phẩm mà học sinh lĩnh hội được. Giáo
viên phải là người thiết kế A, từ đó hướng dẫn để trò thi công, đạt được sản phẩm
của mình a. Tác giả vận dụng quan điểm này trong việc thiết kế các giáo án thực
nghiệm, các bài giảng.
3.1.3 Quan điểm lịch sử
Mọi sự vật, hiện tượng địa lí đều hình thành và phát triển trong một khoảng
thời gian nhất định. Do đó, trong quá trình nghiên cứu đề tài không thể bỏ qua quan
điểm lịch sử. Dựa trên quan điểm lịch sử, khi nghiên cứu vấn đề ta có thiết lập mối
quan hệ hài hòa giữa các phương pháp truyền thống và hiện đại trong quá trình tạo
biểu tượng địa lí cho học sinh.
3.1.4. Quan điểm phát triển bền vững
Trong xu thế hiện nay, với sự phát triển mạnh như vũ bão của CNTT thì khối
lượng tri thức địa lí tăng nhanh chóng, việc giúp các em lĩnh hội và ghi nhớ tri thức
địa lí một cách sâu sắc cần có sự hỗ trợ của phương tiện dạy học (PTDH) hiện đại
và CNTT. Bởi vậy, sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, giữa tư duy và sáng
tạo, óc tưởng tượng phong phú và tìm tòi, học hỏi nghiên cứu là một trong những
hoạt động hiệu quả trong việc dạy và học, đặc biệt trong môn địa lí-một môn học
với những kiến thức luôn gắn liền với các hiện tượng tự nhiên, kinh tế, xã hội diễn
ra xung quanh chúng ta. Thay bằng việc đưa ra những kiến thức địa lí khó khăn,
khuôn mẫu, giáo viên đưa học sinh vào hoạt động tư duy sáng tạo bằng việc “tạo
biểu tượng địa lí” để từ đó học sinh có thể ghi nhớ và tái tạo lại bằng trí tưởng
tượng của mình sẽ phát huy tính tích cực, tự giác chủ động, sáng tạo của học sinh.
Bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kỹ năng, vận dụng kiến thức vào thực
tiễn, mang lại hứng thú, sự say mê trong học tập cho học sinh. Đó chính là gốc rễ,
vấn đề mang tính cốt lõi trong quá trình đổi mới phương pháp dạy và học hiện nay.
3.1.5. Quan điểm tổng hợp
Đối với môn địa lí, kiến thức bao gồm cả địa lí tự nhiên và địa lí kinh tế xã
hội giúp các em vừa hiểu được các hiện tượng tự nhiên, kinh tế - xã hội diễn ra
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/
6
xung quanh, vừa giải thích được các hiện tượng, vừa tưởng tượng và xây dựng nên
mô hình kết quả trong tương lai có vai trò vô cùng quan trọng, tạo cho các em vốn
sống, vốn hiểu biết và tri thức khoa học sáng tạo. Quan điểm tổng hợp được sử
dụng trong việc nghiên cứu mối quan hệ qua lại phức tạo giữa tự nhiên và kinh tế xã
hội, giúp người học có cái nhìn tổng quan về các sự vật hiện tượng trong mối quan
hệ giữa các kiến thức địa lí tự nhiên – địa lí kinh tế, phương pháp dạy học truyền
thống và hiện đại.
3.2. Phương pháp nghiên cứu
3.2.1. Phương pháp thu thập tài liệu
- Nghiên cứu các tài liệu về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách
pháp luật của Nhà nước trong công tác giáo dục, các công trình nghiên cứu liên
quan đến đề tài.
- Nghiên cứu nội dung, chương trình SGK Địa lí.
3.2.2. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia
Gặp gỡ và trao đổi với những chuyên gia về lĩnh vực mà đề tài nghiên cứu,
lắng nghe sự tư vấn và giúp đỡ của các chuyên gia.
3.2.3. Phương pháp phỏng vấn, điều tra
Thiết kế và sử dụng phiếu điều tra, tìm hiểu tình hình ứng dụng tin học trong
dạy học Địa lí. Kết quả điều tra là một trong số những cơ sở thực tiễn cho việc hình
thành biểu tượng địa lí trong dạy học Địa lý tự nhiên Việt Nam ở trường phổ thông.
3.2.4. Phương pháp thống kê toán học
Các số liệu trong thực nghiệm sư phạm được xử lý thống kê bằng phần mềm
Microsoft Excel, xác định các tham số đặc trưng mang tính khách quan.
3.2.5. Phương pháp thực nghiệm
Thực nghiệm sư phạm ở trường THPT nhằm kiểm chứng giả thuyết khoa học
của đề tài.
4. Mục tiêu của đề tài, nhiệm vụ nghiên cứu
4.1. Mục tiêu của đề tài
Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực tiễn của việc hình thành các biểu tượng
địa lí, kết hợp với việc sử dụng các phương pháp, phương tiện dạy học hiện đại, đề
tài xây dựng cho học sinh các biểu tượng địa lí tự nhiên qua dạy học Địa lí tự nhiên
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/
7
Việt Nam làm cơ sở cho việc hình thành hệ thống các khái niệm địa lí - kiến thức cơ
bản của mỗi tiết học.
4.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn của việc hình thành biểu tượng địa lí
trong dạy học Địa lý tự nhiên Việt Nam ở trường phổ thông.
- Nghiên cứu phương pháp hình thành biểu tượng địa lí trong dạy học Địa lý
tự nhiên Việt Nam ở trường phổ thông.
- Điều tra, khảo sát thực trạng việc hình thành biểu tượng địa lí trong dạy học
Địa lý tự nhiên Việt Nam ở trường phổ thông.
- Hình thành cho học sinh hệ thống các khái niệm địa lí tự nhiên
- Thiết kế một số modun kiến thức minh họa
- Thực nghiệm sư phạm.
5. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài tập trung vào việc hình thành cho học các khái niệm địa lí tự nhiên
trong giảng dạy Địa lí tự nhiên lớp 12 bằng các phần mềm ứng dụng.
6. Cấu trúc đề tài
Chương 1. Cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn của việc tạo biểu tượng địa lí cho
học sinh bằng PTDH qua dạy học Địa lý tự nhiên Việt Nam ở trường THPT.
Chương 2. Thiết kế và hình thành biểu tượng địa lí cho học sinh bằng PTDH
qua dạy học Địa lý tự nhiên Việt Nam ở trường THPT.
Chương 3. Thực nghiệm sư phạm.
7. Những điểm mới và đóng góp của luận văn
- Nghiên cứu về quy trình kĩ thuật và phương pháp hình thành biểu tượng
địa lí
- Vận dụng các kiến thức lý luận, các kiến thức chung vê biểu tượng địa lí
kết hợp với sử dụng phương tiện trực quan để hình thành cho học sinh
các biểu tượng địa lí tự nhiên trong SGK ở trường THPT thì hầu như
chưa có công trình nào đề cấp đến.
- Xây dựng được các biểu tượng địa lí hoàn chỉnh, trực quan và có thể sử
dụng hiệu quả cho việc giảng dạy Địa lý ở phổ thông và các cấp, bậc học khác.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/
8
- Xác lập hệ thống biểu tượng địa lí và nội dung thể hiện biểu tượng địa lí
trong SGK Địa lí tự nhiên 12 THPT.
- Hình thành biểu tượng địa lí và quy trình sử dụng biểu tượng địa lí theo
hướng tích cực.
- Xây dựng nguyên tắc và cơ sở để vận dụng biểu tượng địa lí trong dạy học
Địa lí tự nhiên Việt nam THPT.
- Vận dụng các phương pháp sử dụng biểu tượng địa lí theo hướng tích cực
và việc tổ chức dạy thực nghiệm.