Tài liệu Tăng nồng độ homocystein huyết tương và sa sút tâm thần

TĂNG NỒNG ĐỘ HOMOCYSTEIN HUYẾT TƯƠNG VÀ SA SÚT TÂM THẦN
Cao Phi Phong1


Sa sút tâm thần là hội chứng suy giảm tiến triển toàn bộ nhận thức, năm 1992 Tổ chức Y tế
Thế giới đã đưa ra định nghĩa: “sa sút tâm thần là các triệu chứng tổng hợp do não bộ bị bệnh
gây nên, bình thường có tính chất mạn tính hoặc tăng dần, xuất hiện nhiều rối loạn chức năng
thần kinh cao cấp bao gồm: ghi nhớ, tư duy, định hướng, lý giải tính toán, khả năng học tập, ngôn
ngữ và phán đoán. Sa sút tâm thần thường gặp nhất là bệnh Alzheimer (50-70%,) (Small và cs.
1997), các dạng khác như sa sút tâm thần không Alzheimer và sa sút tâm thần do mạch máu.
Các thể hổn hợp có thể thường gặp ở người cao tuổi, liên hệ đến nhận thức nghèo nàn(Snowdon
và cs. 1997). Khi bệnh nhân có suy giảm nhận thức nhẹ theo chiều dọc, 15% sẽ tiến triển thà nh
sa sút tâm thần mỗi năm (Petersen và cs. 1999).
Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến chức năng nhận thức như yếu tố mạch máu, vitamin B 12, folat
và gần vai trò của homocystein đây được đề cập đến . Các nghi ên cứu cố gắng tìm lời giải đáp
cho câu hỏi: “ tăng homocystein huyết tương có giữ một vai trò quan trọng trong sa sút tâm thần
không? và vitamin B12, folat, homocystein và sa sút tâm thần có thật sự liên quan nhau không?”


Chuyển hoá homocystein
Homocystein là axit amin chứa sulfur, không tạo ra protein và được sinh tổng hợp từ
methionin. Trong cơ thể hiện diện dưới dạng oxy-hoá và khử, hơn 70% kết nối với protein,
homocystein toàn phần(tHcy) là tổng hợp các dạng trên. Ở trong các tổ chức của cơ t hể
homocystein được tái methyl-hoá cho methionin, enzim methionin synthase xúc tác và B12 hoạt
động như một đồng yếu tố cho enzim này. Homocystein dị hoá qua đường chuyển sulfur cho
cystein, enzim xúc tác là cystathionin beta synthase và B6 là đồng yếu tố. Cystein tiền chất của
glutathion chuyển hoá thành sulphat và bài tiết theo nước tiểu.
Chuyển hoá của homocystein bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như di truyền, suy dinh dưỡng,
thiếu máu nặng, tổn thương thận, nhược giáp, bệnh lý ác tính, bệnh vảy nến. Một số thuốc như
methotrexat, phenytoin, carbamazepin(đối vận folat), theophylin, thuốc ngừa thai uống chứa
estrogen và hút thuốc lá(đối vận vitamin B6) có thể ảnh hưởng chuyển hoá homocystein. Phụ nữ
tiền mãn kinh có nồng độ homocystein thấp hơn 25% so vơi nam giới cùng lứa tuổi. Nygard và
cộng sự tìm thấy mối tương quan giữa tăng cholesterol, hút thuốc, không vận động và tăng
homocystein. Uống nhiều cà phê và rượu có thể gia tăng homocystein, bệnh nhân nghiện rượu
mãn tính tăng homocystein do thiếu dinh dưỡng và kém hấp thu. Suy thận tăng creatinin có thể
gây tăng homocystein.


1 Bs, Thạc Sĩ; Giảng viên Bộ môn Thần Kinh Học, Đại Học Y Dược Tp HCM


1