Tiến Sĩ Tăng cường thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào tỉnh Nghệ An

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
NĂM 2012


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN . i
MỤC LỤC ii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT v
DANH MỤC CÁC BẢNG . vi
DANH MỤC CÁC BIỂU vii

MỞ ĐẦU 1
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THU HÚT VỐN ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI VÀO ĐỊA PHƯƠNG . 10
1.1 TỔNG QUAN VỀ VỐN CHO ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN . 10
1.1.1 Đầu tư và đầu tư phát triển . 10
1.1.2 Nguồn vốn cho đầu tư phát triển 12
1.2 VỐN ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI 16
1.2.1 Khái niệm và đặc điểm của vốn FDI 16
1.2.2 Các hình thức đầu tư vốn trực tiếp nước ngoài 19
1.2.3 Những tác động của vốn FDI đối với nền kinh tế 23
1.3 THU HÚT VỐN ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI VÀO ĐỊA PHƯƠNG 42
1.3.1 Khái niệm và quan điểm trong thu hút vốn FDI vào địa phương 42
1.3.2 Chính sách thu hút vốn FDI vào địa phương . 44
1.3.3 Cơ cấu thu hút vốn FDI vào địa phương 47
1.4 CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN THU HÚT VỐN ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI VÀO ĐỊA PHƯƠNG 50
1.4.1 Nhân tố từ môi trường kinh tế vĩ mô 50
1.4.2 Nhân tố nội tại của địa phương tiếp nhận vốn FDI 54
1.4.3 Nhân tố liên quan đến các nhà đầu tư nước ngoài . 57
1.5 KINH NGHIỆM CỦA MỘT SỐ NƯỚC CHÂU Á VÀ CÁC TỈNH, THÀNH PHỐ TẠI VIỆT NAM TRONG THU HÚT VỐN ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI 61
1.5.1 Kinh nghiệm của một số nước Châu Á 61
1.5.2 Kinh nghiệm của các tỉnh, thành phố tại Việt Nam . 67
1.5.3 Bài học kinh nghiệm cho tỉnh Nghệ An . 74
Kết luận chương 1 . 80

Chương 2: THỰC TRẠNG THU HÚT VỐN ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI VÀO TỈNH NGHỆ AN 81
2.1 ĐẶC ĐIỂM KINH TẾ, XÃ HỘI TỈNH NGHỆ AN ẢNH HƯỞNG ĐẾN THU HÚT VỐN FDI 81
2.1.1 Đặc điểm tự nhiên 81
2.1.2 Dân số, giáo dục và đào tạo . 81
2.1.3 Cơ sở hạ tầng kỹ thuật của tỉnh Nghệ An 82
2.1.4 Kinh tế Nghệ An . 83
2.2 THỰC TRẠNG THU HÚT VỐN ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI VÀO TỈNH NGHỆ AN . 84
2.2.1 Chính sách thu hút vốn FDI của tỉnh Nghệ An 84
2.2.2 Tình hình vốn FDI vào tỉnh Nghệ An 89
2.2.3 Hiệu quả sử dụng vốn FDI tại tỉnh Nghệ An . 101
2.3 ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ TÌNH HÌNH THU HÚT VỐN ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI VÀO TỈNH NGHỆ AN . 112
2.3.1 Những thành công trong thu hút vốn FDI vào tỉnh Nghệ An 112
2.3.2 Những hạn chế và nguyên nhân . 121
Kết luận chương 2 . 143

Chương 3: GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG THU HÚT VỐN ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI VÀO TỈNH NGHỆ AN . 144
3.1 CƠ HỘI, THÁCH THỨC VÀ ĐỊNH HƯỚNG THU HÚT VỐN ĐẦU TƯ NƯỚC NGOÀI VÀO TỈNH NGHỆ AN 144
3.1.1 Bối cảnh kinh tế thế giới 144
3.1.2 Xu hướng của dòng vốn FDI trên toàn cầu 145
3.1.3 Cơ hội và thách thức đối với Nghệ An trong thu hút vốn FDI 146
3.1.4 Định hướng thu hút vốn FDI vào tỉnh Nghệ An 152
3.2 GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG THU HÚT VỐN ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI VÀO TỈNH NGHỆ AN 157
3.2.1 Tăng cường đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng kỹ thuật tạo sự hấp dẫn các
nhà đầu tư nước ngoài 157
3.2.2 Thúc đẩy hoạt động xúc tiến thu hút vốn FDI . 160
3.2.3 Nâng cao chất lượng công tác quy hoạch 162
3.3.4 Phát triển công nghiệp hỗ trợ . 163
3.2.5 Cải cách thủ tục hành chính . 165
3.2.6 Đầu tư phát triển nguồn nhân lực . 166
3.2.7 Đẩy mạnh công tác kiểm tra, thanh tra, thực hiện các biện pháp chống chuyển giá . 168
3.2.8 Cần thực hiện việc đánh giá hiệu quả sử dụng vốn FDI tại địa phương bằng các mô hình kinh tế lượng 170
3.3 KIẾN NGHỊ 175
3.3.1 Đối với Quốc Hội . 175
3.3.2 Đối với Chính Phủ và các Bộ ngành có liên quan . 176
Kết luận chương 3 . 179

KẾT LUẬN 180
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ 182
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO . 183

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài

Đối với những nước đang phát triển và tích lũy vốn nội bộ trong nền kinh tế còn thấp như Việt Nam thì cần phải thu hút vốn từ bên ngoài cho đầu tư phát triển, trong đó việc thu hút vốn FDI là một tất yếu khách quan. Đây được coi là “cú huých” nhằm giúp đất nước thoát khỏi “cái vòng luẩn quẩn” về kinh tế. Thực tế cho thấy, thời gian vừa qua vốn FDI đã và đang là một kênh bổ sung vốn rất quan trọng cho nền kinh tế, đáp ứng nhu cầu đầu tư phát triển và tăng trưởng kinh tế. Những thành tựu đạt được trong việc thu hút nguồn vốn FDI thời gian qua đã tạo cho đất nước nhiều ngành công nghiệp mới và tăng cường năng lực cho các ngành công nghiệp như dầu khí, hóa chất, lắp ráp ô tô, công nghệ thông tin Bên cạnh đó, nguồn vốn FDI cũng góp phần hình thành và phát triển hệ thống các khu công nghiệp, khu chế xuất và đặc biệt gần đây là khu công nghệ cao.
Nghệ An ở vị trí trung tâm của vùng Bắc Trung Bộ nhưng vẫn là một tỉnh nghèo, kinh tế chậm phát triển. Việc thu hút vốn từ bên ngoài để thúc đẩy kinh tế phát triển còn thấp, đặc biệt là từ nguồn vốn FDI. Trong khi đó, với mục tiêu tăng trưởng và phát triển kinh tế trong giai đoạn tới, tỉnh Nghệ An cần phải huy động một lượng vốn lớn từ bên ngoài. Mặc dù đã ban hành và thực hiện nhiều chính sách, biện pháp để thu hút vốn FDI nhưng vẫn còn nhiều hạn chế cần được quan tâm giải quyết. Đặc biệt là việc tạo ra cơ chế nhằm thu hút, quản lý và sử dụng hiệu quả nguồn vốn này. Xuất phát từ thực tiễn đó, tác giả đã chọn đề tài "Tăng cường thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào tỉnh Nghệ An" với mong muốn nghiên cứu và phân tích thực trạng thu hút vốn FDI thời gian qua, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường thu hút vốn FDI trong thời gian tới, góp phần thực hiện các mục tiêu
phát triển kinh tế của tỉnh Nghệ An.
2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Thu hút vốn FDI vào địa phương
- Nội dung: tăng cường thu hút vốn FDI vào địa phương.
- Thời gian: từ năm 1988 đến 2010, nghiên cứu hiệu quả sử dụng vốnFDI từ năm 2000 đến 2010.
- Không gian: trên địa bàn tỉnh Nghệ An.
- Tăng cường thu hút vốn FDI trên cả hai góc độ là tăng cường về mặt quy mô và tăng cường về hiệu quả sử dụng vốn.

3. Mục tiêu nghiên cứu
- Hệ thống hóa và làm rõ các vấn đề về lý luận có tính khoa học đối với hoạt động thu hút vốn FDI vào địa phương.
- Đánh giá thực trạng vốn FDI tại tỉnh Nghệ An
- Xây dựng và kiểm định mô hình phản ánh hiệu quả sử dụng vốn FDI tại tỉnh Nghệ An.
- Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm tăng cường thu hút vốn FDI vào tỉnh Nghệ An trong thời gian sắp tới.