Thạc Sĩ Tăng cường quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam, c

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/
ii
LỜI CẢM ƠN
Hoạt động tín dụng là lĩnh vực đem lại nhiều lợi nhuận, chiếm phần lớn
trong tổng doanh thu của NHTM hiện nay. Tuy nhiên, hoạt động tín dụng có rất
nhiều rủi ro nên cần thiết phải nghiên cứu quản lý rủi ro tín dụng để có thể tăng
trưởng tín dụng ổn định mà vẫn đảm bảo an toàn và hiệu quả.
Từ kinh nghiệm thực tiễn trong quá trình làm việc tại Ngân hàng TMCP Đầu
tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Phú Thọ, trên cơ sở lý luận được học tại
trường, tôi chọn đề : “Tăng cường quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân
hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Phú Thọ” nhằm góp
phần giải quyết những khó khăn của Chi nhánh, xây dựng hoạt động tín dụng lành
mạnh, an toàn và hiệu quả cho Chi nhánh trong quá trình tăng trưởng tín dụng. Tôi
xin cam đoan nội dung và các kết quả của luận văn là công trình nghiên cứu khoa
học trung thực và độc lập của bản thân mình.
Tôi xin trân trọng cảm ơn sự tận tình hướng dẫn của PGS.TS Phạm Quý
Long, cùng các thầy cô trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh - Đại học
Thái Nguyên; cảm ơn sự góp ý của các đồng nghiệp và bạn bè để tôi có thể hoàn
thành luận văn.
Do bản thân còn nhiều hạn chế nên luận văn không tránh khỏi những thiếu
sót, tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của các thầy cô giáo và các bạn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Phú Thọ, ngày 10 tháng 8 năm 2015
Tác giả luận văn




Nguyễn Thị Kim Oanh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/
iii
MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN i
LỜI CẢM ƠN . ii
MỤC LỤC . iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT . vi
DANH MỤC CÁC BẢNG vii
DANH MỤC CÁC HÌNH . viii
MỞ ĐẦU 1
1. Sự cần thiết của đề tài . 1
2. Các nghiên cứu có liên quan . 2
3. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài . 3
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu . 3
5. Ý nghĩa khoa học và những đóng góp của đề tài nghiên cứu . 4
6. Kết cấu của luận văn . 4
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ RỦI RO TÍN DỤNG
VÀ QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG
THƯƠNG MẠI 5
1.1. Cơ sở lý luận về rủi ro tín dụng và quản lý rủi ro tín dụng 5
1.1.1. Tín dụng và rủi ro tín dụng . 5
1.1.2. Quản lý rủi ro tín dụng 16
1.2. Cơ sở thực tiễn . 29
1.2.1. Kinh nghiệm quản lý rủi ro ở một số ngân hàng trên thế giới 29
1.2.2. Kinh nghiệm của các Ngân hàng thương mại ở Việt Nam . 30
1.2.3. Một số bài học kinh nghiệm rút ra cho BIDV Phú Thọ: 34
Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 36
2.1. Các câu hỏi nghiên cứu đặt ra cần giải quyết . 36
2.2. Phương pháp nghiên cứu sử dụng trong thực hiện đề tài . 36
2.2.1. Khung phân tích 36
2.2.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể 37
2.3. Hệ thống chỉ tiêu phân tích 39

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/
iv
2.3.1. Nhóm chỉ tiêu định lượng . 39
2.3.2. Nhóm chỉ tiêu định tính 40
2.4. Công thức chọn mẫu gắn với tổng thế mẫu trong thực hiện đề tài: . 40
Chương 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN
HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM - CHI NHÁNH
PHÚ THỌ 42
3.1. Một số thông tin cơ bản về Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt
Nam - Chi nhánh Phú Thọ 42
3.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển . 42
3.1.2. Cơ cấu tổ chức 43
3.1.3. Tình hình hoạt động tín dụng tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát
triển Việt Nam - Chi nhánh Phú Thọ 45
3.2. Thực trạng rủi ro tín dụng và quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng
TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Phú Thọ . 48
3.2.1. Thực trạng rủi ro tín dụng . 48
3.2.2. Thực trạng quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và
Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Phú Thọ 56
3.3. Phân tích một số nhân tố chủ yếu ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng và quản
lý rủi ro tín dụng của Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi
nhánh Phú Thọ 69
3.3.1. Các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng 69
3.3.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý rủi ro tín dụng . 69
3.3.3. Phân tích ma trận SWOT về quản lý rủi ro tín dụng 76
3.4. Những tồn tại, hạn chế trong quản lý rủi ro tín dụng tại NHTMCP Đầu
tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Phú Thọ . 78
Chương 4: GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ RỦI RO TÍN
DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƯ VÀ
PHÁT TRIỂN VIỆT NAM - CHI NHÁNH PHÚ THỌ 81
4.1. Định hướng quản lý rủi ro tín dụng của Ngân hàng Thương mại Cổ phần
Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Phú Thọ . 81

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/
v
4.1.1. Chiến lược phát triển của BIDV đến năm 2020 . 81
4.1.2. Định hướng quản lý rủi ro 82
4.2. Giải pháp tăng cường quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Thương mại
Cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Phú Thọ . 84
4.2.1. Xây dựng và hoàn thiện mục tiêu, chiến lược, chính sách quản lý rủi
ro tín dụng . 84
4.2.2. Tái cơ cấu bộ máy, mô hình tổ chức quản lý rủi ro tín dụng 87
4.2.3. Tuân thủ chính sách, quy trình, quy chế tín dụng một cách thận trọng 88
4.2.4. Thực hiện minh bạch và công khai hóa thông tin, nâng cao chất
lượng thông tin trong hoạt động quản lý rủi ro tín dụng . 89
4.2.5. Xây dựng hệ thống kiểm soát, cảnh báo sớm các nguồn rủi ro phù
hợp; xây dựng và áp dụng các công cụ đo lường rủi ro tín dụng theo thông lệ
quốc tế và quy định của BIDV 91
4.2.6. Nâng cao hiệu quả quản lý rủi ro danh mục cho vay; xác lập các
giới hạn, hạn mức theo ngành nghề, khách hàng, loại tiền, sản phẩm, khu vực
địa lý 94
4.2.7. Giải pháp hạn chế, bù đắp tổn thất khi rủi ro tín dụng xảy ra 100
4.2.8. Nâng cao kỹ năng thực hiện thẩm định và đánh giá rủi ro tín dụng
của đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý rủi ro; Tăng cường trang thiết bị
hiện đại phục vụ tác nghiệp . 102
4.3. Kiến nghị 105
4.3.1. Với Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam 105
4.3.2. Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước . 105
KẾT LUẬN 107
TÀI LIỆU THAM KHẢO 109
PHỤ LỤC . 110


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/
vi
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

CB : Cán bộ
COGNOS : Hệ thống báo cáo thông tin quản lý
ĐCTC : Định chế tài chính
DNNN : Doanh nghiệp nhà nước
ĐT&PT : Đầu tư và Phát triển
HĐQT : Hội đồng quản trị
HMTD : Hạn mức tín dụng
KQKD : Kết quả kinh doanh
NH : Ngân hàng
NHNN : Ngân hàng nhà nước
NHTM : Ngân hàng thương mại
QĐ : Quyết định
QLTD : Quản lý tín dụng
TCTD : Tổ chức tín dụng
TD : Tín dụng
TMCP : Thương mại cổ phần
TSCĐ : Tài sản cổ định
TSĐB : Tài sản đảm bảo

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/
vii
DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1. Tình hình huy động vốn 46
Bảng 3.2. Tình hình dư nợ cho vay qua các năm 2011 -2014 47
Bảng 3.3. Tình hình nợ quá hạn qua các năm 2011-2014 . 48
Bảng 3.4. Rủi ro tín dụng phân theo thời hạn cho vay 48
Bảng 3.5. Nợ xấu phân theo hình thức bảo đảm tiền vay . 49
Bảng 3.6. Thực trạng nợ xấu theo dõi ngoại bảng 51
Bảng 3.7. Kết quả nhận diện các nhóm nguyên nhân tạo ra rủi ro tín dụng . 56
Bảng 3.8. Các bước trong quy trình tín dụng 64
Bảng 3.9. Tổng hợp phân loại nợ năm 2011 - 2014 67
Bảng 3.10. Ý kiến đánh giá các chuyên viên tín dụng 73
Bảng 3.11. Ý kiến của khách hàng về khả năng trả nợ . 74
Bảng 3.12. Ý kiến khách hàng về nguyên nhân trả chậm hoặc khó trả nợ . 74
Bảng 3.13. Ma trận SWOT về quản lý rủi ro tín dụng 76
Bảng 4.1. Những dấu hiệu cảnh báo sớm rủi ro tín dụng . 93


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/
viii
DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 1.1. Sơ đồ các loại rủi ro tín dụng 9
Hình 1.2. Sơ đồ mối quan hệ của rủi ro và lợi nhuận . 20
Hình 3.1. Sơ đồ mô hình tổ chức Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt
Nam - Chi nhánh Phú Thọ . 43
Hình 3.2. Biểu đồ tình hình huy động vốn từ 2011 - 2014 . 46
Hình 3.3. Biểu đồ mô tả dư nợ cho vay qua các năm 2011 - 2014 . 47
Hình 3.4. Biểu đồ mô tả trích lập dự phòng rủi ro 67
Hình 4.1. Mô hình khối QLRR theo tư vấn TA2 88
Hình 4.2. Sơ đồ luồng công việc của một khoản vay lớn . 89
Hình 4.3. Sơ đồ mô tả hoán đổi tổng thu nhập . 96
Hình 4.4. Sơ đồ mô tả hoán đổi tín dụng 97
Hình 4.5. Hợp đồng quyền chọn tín dụng . 98
Hình 4.6. Hợp đồng trao đổi các khoản tín dụng rủi ro 99
Hình 4.7. Sơ đồ đề xuất xây dựng hệ thống cảnh báo sớm rủi ro tín dụng . 92


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/
1
MỞ ĐẦU
1. Sự cần thiết của đề tài
Một trong những hoạt động quan trọng của nền kinh tế là hoạt động của các
NHTM Các hoạt động của NHTM bao gồm: huy động vốn; thanh toán; tín dụng;
thanh toán quốc tế; . và mỗi hoạt động đều có vai trò khác nhau trong tổng thể hoạt
động chung của NHTM. Tuy nhiên, trong các hoạt động trên thì hoạt động tín dụng
là một trong những hoạt động quan trọng nhất đối với các NHTM hiện nay ở nước
ta và đóng một vai trò hết sức quan trọng trong toàn bộ hoạt động của NHTM. Tính
quan trọng của hoạt động tín dụng được thể hiện, trước hết mang lại nguồn thu nhập
chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng thu nhập của NHTM; bên cạnh đó, nhờ hoạt
động này mà NHTM có thể bán chéo sản phẩm, tạo nền tảng thu hút hỗ trợ cho các
hoạt động khác như dịch vụ, thanh toán quốc tế, chuyển tiền Quan trọng hơn và
đáng quan tâm hơn cả là mặt trái của hoạt động này, hoạt động tín dụng có mang lại
hiệu quả cao như vai trò vốn có của nó hay không thì hoàn toàn phụ thuộc vào
những rủi ro tiềm ẩn do nó mang lại. Những rủi ro này xảy ra thì không những làm
cho hoạt động của NHTM kém hiệu quả, mà hơn nữa nó làm cho NHTM mất đi
tính thanh khoản vốn hết sức cần thiết và nhạy cảm gây ra những tổn thất thậm chí
là sự phá sản đối với NHTM.
Thực tế hoạt động của các NHTM ở Việt Nam trong thời gian gần đây, hoạt
động quản lý rủi ro tín dụng đã bắt đầu được chú trọng do yêu cầu của sự hội nhập
kinh tế quốc tế. Thực hiện quản lý tốt hoạt động tín dụng không chỉ nâng cao hiệu
quả, làm tăng khả năng cạnh tranh của NHTM trong bối cảnh nền kinh tế hội nhập
ngày nay mà còn đóng góp tích cực vào sự vận hành của nền kinh tế thông qua sự
tác động của cung - cầu tiền tệ dẫn đến làm thúc đẩy tăng trưởng hay kìm hãm kinh
tế, lạm phát, khủng hoảng tiền tệ giúp cho Nhà nước thực hiện tốt vai trò quản lý
Nhà nước về hoạt động kinh tế trong nền kinh tế thị trường
Quan tâm nghiên cứu về quản lý rủi ro tín dụng, đề tài sử dụng kết quả hoạt
động thực tiễn của Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh
Phú Thọ, một trong những ngân hàng thương mại hàng đầu tại Việt Nam, làm đối
tượng nghiên cứu để phân tích. Sự quan tâm đúng mức đến vấn đề Quản lý rủi ro tín

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/
2
dụng, một loại rủi ro đa dạng và phức tạp, việc quản lý và phòng ngừa cũng rất khó
khăn. Vì vậy Quản lý rủi ro tín dụng là vấn đề cần được quan tâm đặc biệt, là yêu
cầu cần thiết trong hoạt động ngân hàng.
Xuất phát từ nhận thức trên, nhận thấy được tầm quan trọng của vấn đề cùng
với việc nghiên cứu về Quản lý rủi ro tín dụng thực tế tại Ngân hàng thương mại cổ
phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Phú Thọ, học viên chọn đề tài:
“Tăng cường quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư
và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Phú Thọ” làm đề tài nghiên cứu.
2. Các nghiên cứu có liên quan
Trước đề tài nghiên cứu này, đã có một số tổ chức, cá nhân thực hiện các
nghiên cứu đã công bố có liên quan đến luận văn, cụ thể như:
Các nghiên cứu về những vấn đề lý luận liên quan đến khái niệm, nội hàm
về rủi ro tín dụng, đáng chú ý có: Nguyễn Đức Tú (2011), Mô hình quản lý rủi ro
tín dụng tại các Ngân hàng thương mại Việt Nam; Nguyễn Kim Anh (2008), Rủi ro
trong hoạt động kinh doanh ngân hàng, Học viện Ngân hàng; Nguyễn Văn Tiến
(2002), Đánh giá và phòng ngừa rủi ro trong hoạt động kinh doanh ngân hàng; Bùi
Kim Ngân (2006), Một số vấn đề về nâng cao năng lực Quản lý rủi ro tín dụng của
các ngân hàng thương mại Việt Nam; Phí Trọng Hiển (2005), Quản lý rủi ro ngân
hàng: Cơ sở lý thuyết, thách thức thực tiễn và giải pháp cho hệ thống ngân hàng
thương mại Việt Nam; Ngô Quang Huân -Võ Thị Quý - Nguyễn Quang Thu -Trần
Quang Trung (1998), Quản lý rủi ro; Nguyễn Minh Kiều (2006), Tín dụng và Thẩm
định tín dụng ngân hàng.
Các công bố về kết quả nghiên cứu trong những trường hợp, địa bàn, đối
tượng nghiên cứu cụ thể như: Ngô Thị Minh Châu (2009), Phân tích rủi ro tín dụng
của SGD I Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam; Lương Đức Hoản (2008), Rủi
ro của Chi nhánh NHNo và PTNT Hải Dương; Nguyễn Đại Lai (2005), Những nội
dung cơ bản rút ra từ các bài viết trong kỷ yếu hội thảo: “Nâng cao năng lực Quản
lý rủi ro của các NHTM Việt Nam”; Lê Hồng Hạnh (TS. Tô Kim Ngọc) (2008), Rủi
ro lãi suất và giải pháp hạn chế rủi ro lãi suất trong hoạt động kinh doanh của Ngân
hàng TMCP Sài Gòn - Chi nhánh Hà Nội

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/
3
Có thể thấy, đã có khá nhiều công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài này.
Nhìn chung các nghiên cứu trước đây đã đề cập đến các vấn đề lý luận và bài học
kinh nghiệm về rủi ro và Quản lý rủi ro. Những kết quả này sẽ được luận văn chọn
lọc, kế thừa, đồng thời bổ sung phát triển thêm. Đối với trường hợp nghiên cứu về
Tăng cường quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt
Nam - Chi nhánh Phú Thọ, cho đến thời điểm hiện nay chưa có công trình nào.
3. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
3.1. Mục tiêu chung
Trên cơ sở phân tích đánh giá thực trạng rủi ro tín dụng và quản lý rủi ro tín
dụng, đề tài sẽ đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường quản lý rủi ro tín dụng tại
Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Phú Thọ.
3.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hoá một số vấn đề cơ sở lý luận và thực tiễn liên quan đến rủi ro
tín dụng và quản lý rủi ro tín dụng.
- Đánh giá thực trạng rủi ro tín dụng và hoạt động quản lý rủi ro tín dụng tại
Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Phú Thọ.
- Đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân
hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Phú Thọ.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là: các loại hình rủi ro tín dụng; hoạt động
quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi
nhánh Phú Thọ. Ngoài ra, trong một số trường hợp, đề tài sẽ tiếp cận một số đối
tượng (tổ chức và cá nhân) vay vốn tín dụng để nghiên cứu, phân tích sâu.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về mặt không gian: Nghiên cứu trên địa bàn tỉnh Phú Thọ
- Về mặt thời gian: Sử dụng dữ liệu 2012 - 2014, một số số liệu có thể lấy
trong phạm vi thời gian xa hơn (từ những năm 2010 và 2011).
- Nội dung nghiên cứu: Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu trong phạm vi nội
dung về rủi ro tín dụng và quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và
Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Phú Thọ từ năm 2012 đến năm 2014.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/
4
5. Ý nghĩa khoa học và những đóng góp của đề tài nghiên cứu
Việc nghiên cứu đề tài này có ý nghĩa thiết thực về mặt lý luận cũng như
thực tiễn.
Về mặt lý luận, đề tài sẽ hệ thống một cách đầy đủ các vấn đề liên quan đến
rủi ro và quản lý rủi ro (khái niệm, nội hàm của các thuật ngữ liên quan; đặc điểm
nhận dạng và các lý thuyết liên quan đến rủi ro và quản lý rủi ro ).
Về mặt thực tiễn, đề tài sẽ cung cấp cơ sở khoa học cho nhà quản lý
ngân hàng, nhất là Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi
nhánh Phú Thọ, các thông tin một cách sát thực về vấn đề quản lý rủi ro tín
dụng trong hoạt động cho vay. Đồng thời đề xuất một số các giải pháp để
những người có trách nhiệm tham khảo, góp phần nâng cao chất lượng quản lý
rủi ro tín dụng tại ngân hàng.
Kết quả thực hiện của Đề tài không chỉ cung cấp cho các ngân hàng những
thông tin quan trọng về lý thuyết, kỹ năng quản lý mà còn là tài liệu tham khảo cho
các tổ chức, cá nhân nghiên cứu khoa học liên quan đến rủi ro và quản lý rủi ro
tín dụng tại các ngân hàng ở Việt Nam.
6. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo đề tài nghiên cứu được
trình bày thành 4 chương.
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về rủi ro tín dụng và quản lý rủi ro tín
dụng tại các Ngân hàng thương mại.
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu.
Chương 3: Thực trạng quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Đầu tư
và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Phú Thọ.
Chương 4: Một số giải pháp chủ yếu nhằm tăng cường quản lý rủi ro tín
dụng tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Phú Thọ.