Thạc Sĩ Tăng cường quản lý ngân sách nhà nước huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ii
LỜI CẢM ƠN

Trước hết, tôi xin chân thành cảm ơn Trường Đại Học Kinh tế và Quản
trị kinh doanh - Đại học Thái Nguyên, đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong
suốt thời gian học và làm luận văn cao học.
Tôi xin bày tỏ sự biết ơn sâu sắc, lời cảm ơn chân thành đến thầy giáo
GS.TS. Đỗ Đức Bình người đã tận tình hướng dẫn và động viên tôi trong
suốt thời gian hoàn thành luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy giáo, cô giáo đã quan tâm, góp ý và
nhận xét cho bản luận văn của tôi. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến các thầy
cô giáo đã giảng dạy cho tôi trong suốt thời gian qua.
Xin kính chúc các thầy giáo, cô giáo và gia đình mạnh khỏe hạnh phúc,
tiếp tục sự nghiệp đào tạo cho các thế hệ học sinh, sinh viên đạt được nhiều
thành công hơn nữa trên con đường học tập và nghiên cứu khoa học.
Xin trân trọng cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng 12 năm 2014
Học viên


Nguyễn Thị Thanh Tâm
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iii
MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN i
LỜI CẢM ƠN . ii
MỤC LỤC iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT . vii
DANH MỤC CÁC BẢNG . viii
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ ix
MỞ ĐẦU 1
1. Tính cấp thiết của đề tài 1
2. Mục tiêu nghiên cứu 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu . 3
4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 3
5. Kết cấu của luận văn . 4
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NGÂN SÁCH
NHÀ NƯỚC, QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN 5
1.1. Cơ sở lý luận về ngân sách nhà nước . 5
1.1.1. Ngân sách Nhà nước và hệ thống ngân sách Nhà nước 5
1.1.2. Ngân sách Nhà nước cấp huyện 10
1.2. Quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện . 18
1.2.1. Khái niệm và nguyên tắc quản lý ngân sách cấp huyện . 18
1.2.2. Nội dung quản lý ngân sách cấp huyện . 21
1.3. Những nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý ngân sách nhà
nước cấp huyện . 31
1.3.1. Điều kiện tự nhiên . 31
1.3.2. Trình độ phát triển kinh tế . 32
1.3.3. Mức độ hoàn thiện của hệ thống pháp luật quản lý ngân sách Nhà
nước cấp huyện . 32
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iv
1.3.4. Năng lực, trình độ tổ chức quản lý và trang thiết bị của cơ quan
thực hiện quản lý ngân sách cấp huyện 33
1.4. Cơ sở thực tiễn của quản lý NSNN và bài học kinh nghiệm đối với
huyện Yên Sơn 34
1.4.1. Một số k 34
1.4.2. . 38
1.4.3. Bài học rút ra về quản lý ngân sách nhà nước cho huyện Yên Sơn 42
Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 44
2.1. Câu hỏi nghiên cứu 44
2.2. Phương pháp nghiên cứu 44
2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin 44
2.2.2. Phương pháp xử lý thông tin . 45
2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin 45
2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu . 45
Chương 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
HUYỆN YÊN SƠN GIAI ĐOẠN 2009 - 2013 46
3.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội tác động đến quản lý ngân sách
nhà nước huyện Yên Sơn 46
3.1.1. Điều kiện tự nhiên . 46
3.1.2. Đặc điểm về kinh tế - xã hội . 46
3.2. Thực trạng thu, chi ngân sách nhà nước huyện Yên Sơn giai đoạn
2009 - 2013 50
3.2.1. Về thu ngân sách trên địa bàn huyện Yên Sơn . 50
3.2.2. Chi ngân sách huyện Yên Sơn 55
3.3. Thực trạng quản lý ngân sách nhà nước huyện Yên Sơn giai đoạn
2009 - 2013 58
3.3.1. Phân cấp quản lý ngân sách Nhà nước huyện Yên Sơn 58
3.3.2. Thực trạng quản lý quy trình ngân sách nhà nước huyện Yên Sơn 61
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

v
3.3.3. Công tác kiểm tra, thanh tra trong quản lý ngân sách Nhà nước
huyện Yên Sơn 64
3.4. Đánh giá chung về công tác quản lý ngân sách huyện Yên Sơn giai
đoạn 2009- 2013 67
3.4.1. Kết quả đạt được . 67
3.4.2. Những hạn chế, bất cập . 69
3.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế, bất cập . 71
Chương 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC
QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC HUYỆN YÊN SƠN . 74
4.1. Phương hướng, mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Tuyên
Quang và huyện Yên Sơn 74
4.1.1. Phương hướng phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Tuyên Quang
và của huyện Yên Sơn . 74
4.1.2. Phương hướng đổi mới quản lý NSNN huyện Yên Sơn . 76
4.1.3. Quan điểm đổi mới NSNN huyện Yên Sơn 77
4.2. Giải pháp tăng cường công tác quản lý ngân sách nhà nước huyện
Yên Sơn . 78
4.2.1. Đổi mới quản lý thu ngân sách . 78
4.2.2. Đổi mới công tác chi ngân sách 82
4.2.3. Tiếp tục đổi mới phân cấp quản lý ngân sách Nhà nước 84
4.2.4. Công khai, minh bạch thu chi NSNN . 88
4.2.5. Hoàn thiện quy trình lập, chấp hành và quyết toán NSNN . 88
4.2.6. Hoàn thiện bộ máy và cán bộ quản lý ngân sách Nhà nước . 91
4.2.7. Tăng cường công tác giám sát, kiểm tra, thanh tra NSNN . 93
4.2.8. Tuyên truyền nâng cao nhận thức của các đối tượng quản lý
ngân sách 94
4.2.9. Hoàn thiện hệ thống thông tin, phương tiện quản lý ngân sách . 95
4.3. Kiến nghị các điều kiện thực hiện giải pháp 95
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

vi
4.3.1. Kiến nghị đối với Trung ương 95
4.3.2. Kiến nghị đối với tỉnh . 96
4.3.3. Kiến nghị đối với huyện 97
KẾT LUẬN 99
TÀI LIỆU THAM KHẢO 101
PHỤ LỤC . 103



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

vii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

GDP : Tổng sản phẩm quốc nội (Gross Domestic Product)
HĐND : Hội đồng nhân dân
KBNN : Kho bạc Nhà nước
NS : Ngân sách
NSĐP : Ngân sách địa phương
NSNN : Ngân sách nhà nước
NSTW : Ngân sách trung ương
UBND : Ủy ban nhân dân
XDCB : Xây dựng cơ bản


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

viii
DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1: Tổng hợp thu ngân sách huyện Yên Sơn 2009 - 2013 . 51
Bảng 3.2: Chi ngân sách huyện Yên Sơn 2009 - 2013 (kể cả chi ngân
sách tỉnh phân cấp) 56


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ix
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1: Hệ thống ngân sách nhà nước ở Mỹ, Đức, Canada . 9
Sơ đồ 1.2: Hệ thống ngân sách Nhà nước ở Trung Quốc . 9
Sơ đồ 1.3: Hệ thống ngân sách nhà nước ở Việt Nam 10
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong nền kinh tế thị trường, ngân sách Nhà nước là một công cụ chính
sách tài chính quan trọng để Nhà nước điều tiết kinh tế vĩ mô, thúc đẩy kinh
tế phát triển, thực hiện các nhiệm vụ xã hội và đảm bảo an ninh, quốc phòng.
Trong hệ thống ngân sách Nhà nước ngân sách huyện, thành phố là một bộ
phận cấu thành của ngân sách Nhà nước, là công cụ để chính quyền cấp
huyện, thành phố thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của mình. Ngân sách cấp
huyện có vai trò to lớn trong việc đảm bảo nguồn tài chính phục vụ cho hoạt
động của bộ máy chính quyền cấp huyện, bảo vệ an ninh trật tự, chính trị, xã
hội trên địa bàn huyện quản lý và góp phần thúc đẩy, phát triển và ổn định
kinh tế của huyện nói riêng và nền kinh tế quốc dân nói chung. Điều đó cho
thấy, để chính quyền huyện thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình, việc
tăng cường quản lý ngân sách nhà nước (NSNN) là rất cần thiết.
Trong thời gian qua, hội nhập với những tiến trình đổi mới, lĩnh vực
ngân sách nhà nước đạt được những thành tích đáng kể; song lĩnh vực này
vẫn tồn tại một số vấn đề còn mang dấu ấn của cơ chế cũ hoặc chưa được giải
quyết thỏa đáng cả về mặt lý luận và thực tiễn.
Nhà nuớc có thể thực hiện điều tiết vĩ mô nền kinh tế xã hội thành công
khi có nguồn tài chính đảm bảo. Điều này phụ thuộc vào việc quản lý các
nguồn thu của NSNN. Để huy động đầy đủ nguồn thu vào ngân sách nhằm
thực hiện chi tiêu của nhà nước thì những hình thức thu ngân sách phải phù
hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và đất nước.
Trong tiến trình đổi mới nền kinh tế, các hình thức thu NSNN ở địa phương
đã từng bước thay đổi, điều chỉnh để thực hiện nhiệm vụ tập trung nguồn thu
cho NSNN, là công cụ điều chỉnh vĩ mô quan trọng của nhà nước. Cùng với
quá trình quản lý thu NSNN thì việc quản lý chi NSNN cũng có vị trí rất quan
trọng trong quản lý điều hành NSNN góp phần ổn định phát triển kinh tế - xã
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

2
hội của đất nước, nhất là trong điều kiện đất nước hội nhập kinh tế thế giới.
Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện quản lý thu, chi NSNN vẫn còn nhiều
hạn chế, bất cập với tình hình thực tế của địa phương và đất nước, cần phải
tiếp tục điều chỉnh, bổ sung. Cụ thể như:
- Việc lập, chấp hành và quyết toán ngân sách địa phương đã thực hiện
khá tốt, tuy nhiên cũng còn chậm, chưa đổi mới, đôi khi cũng chưa đúng theo
quy định của Nhà nước.
- Tình trạng quản lý thu, chi NSNN vẫn còn thất thoát do chưa bao quát
hết các nguồn thu và khoản chi, chưa có quan điểm xử lý rõ ràng về các
khoản chi sai quy định của Nhà nước hoặc chưa tập trung đúng mức về quản
lý chi NSNN.
- Công tác quyết toán là khâu rất quan trọng, nhưng chưa được quan
tâm đúng mức, chưa làm đủ sổ sách theo quy định.
- Đội ngũ cán bộ quản lý ngân sách còn hạn chế về chuyên môn, chậm
đổi mới.
Như vậy, có rất nhiều việc cần phải làm trong việc quản lý NSNN tại địa
phương. Xuất phát từ những yêu cầu thực tế trên, tác giả quan tâm và muốn đi
sâu nghiên cứu vấn đề này. Vì vậy, tác giả mạnh dạn chọn đề tài: “Tăng cường
quản lý ngân sách Nhà nước huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang” làm đối
tượng nghiên cứu với mục đích góp tiếng nói vào định hướng phát triển kinh tế
- xã hội hợp lý và bền vững, phù hợp với đặc điểm của huyện Yên Sơn, tỉnh
Tuyên Quang trong xu thế hội nhập kinh tế thế giới.
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu chung
Đề tài góp phần lý giải trên phương diện khoa học những lý luận cơ
bản về tăng cường quản lý ngân sách nhà nước nói chung và các hình thức
quản lý ngân sách trên địa bàn huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang nói riêng.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

3
2.2. Mục tiêu cụ thể
Trên cơ sở phân tích thực trạng về quản lý ngân sách của huyện Yên
Sơn và kinh nghiệm của một số nước trên thế giới và một số huyện, thành phố
trong và ngoài tỉnh, đề tài nêu ra mục tiêu và quan điểm về vấn đề quản lý
ngân sách ở huyện Yên Sơn và cơ sở để đề ra những giải pháp hữu hiệu nhằm
tăng cường quản lý NSNN huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang trong thời gian
tới, góp phần đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội của địa phương một cách
vững chắc.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Dựa vào hệ thống lý luận và thực tiễn về hiệu quả quản lý NSNN ở
Việt Nam và ở huyện Yên Sơn trong thời gian qua, trên cơ sở đó tìm ra một
số giải pháp nhằm tăng cường quản lý NSNN huyện Yên Sơn có khả thi nhất
trong thời gian tới. Vì vậy, đề tài sẽ nghiên cứu thực trạng về quản lý NSNN
và định hướng quản lý NSNN ở Yên Sơn để có những giải pháp phù hợp, hữu
hiệu nhằm tăng cường quản lý NSNN huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang phù
hợp với đặc thù của nền kinh tế Việt Nam.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu công tác quản lý NSNN trên địa bàn
huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang trong giai đoạn từ 2009 - 2013.
NSNN của huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang.
Thời gian khảo sát thực trạng quản lý NSNN huyện Yên Sơn giới hạn
trong giai đoạn 2009 - 2013 và đề xuất định hướng, giải pháp cho giai đoạn
2013 - 2015.
4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Với sự nỗ lực của bản thân kết hợp những kinh nghiệm, những kiến
thức đã được học tập, nghiên cứu từ các tài liệu của các tác giả khác nhau,
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

4
nhờ sự hướng dẫn của quý Thầy, Cô và đặc biệt là nhờ sự giúp đỡ của Người
hướng dẫn khoa học, đề tài đưa ra một số đóng góp như sau:
- Làm rõ thêm về mặt lý luận về quản lý NSNN và quản lý NSNN
huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang.
- Phân tích thực trạng các hình thức thu, chi NSNN huyện Yên Sơn giai
đoạn 2009 - 2013. Những thành công cũng như hạn chế của công tác quản lý
thu, chi NSNN huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang.
- Đề xuất những giải pháp cơ bản nhằm tăng cường quản lý NSNN
huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang đảm bảo tăng trưởng và phát triển kinh tế
bền vững của địa phương.
- Đề tài này được dùng làm tài liệu nghiên cứu định hướng phát triển
kinh tế - xã hội cho địa phương, vùng; dùng làm tài liệu nghiên cứu cho các
ngành, các cấp và các đơn vị
5. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục,
nội dung chính của luận văn gồm 4 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về ngân sách nhà nước, quản lý
ngân sách nhà nước cấp huyện;
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu;
Chương 3: Thực trạng quản lý ngân sách Nhà nước huyện Yên Sơn,
tỉnh Tuyên Quang giai đoạn 2009 - 2013;
Chương 4: Phương hướng và giải pháp tăng cường quản lý NSNN
huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang.